امروزه طيف گسترده اي از شناورهاي دريايي در حوزه هاي مختلف تجاري ، تحقيقاتي ، نظامي و ... طراحي ، ساخته و مورد بهره برداري قرار مي‌گيرند. با توجه به تنوع کشتيهاي موجود تقسيم بنديهاي مختلفي نيز توسط موسسات رده بندي ، شرکت هاي کشتي سازي و ساير مراجع مرتبط با امور دريايي ارائه گرديده است که دستيابي به يک تقسيم بندي واحد را عملا امکان ناپذير ساخته است که اين امر چندان مهم نيز نمي‌باشد .
در این تقسیم بندی ما شناورها را به دو دسته شناورهای نظامی و شناورهای غیر نظامی تقسیم کرده و زیر مجموعه های هر بخش را بتدرج نام خواهیم برد. با توجه به اینکه تقسیم بندیهای انجام شده در بخش نظامی بسیار استانداردتر و مدون تر از بخش غیر نظامی میباشد ، معرفی را با این بخش شروع میکنیم . قبل از هر چیز باید متذکر شوم که این تقسیم بندی سندیت ارجاع نداشته و تنها جهت آشنائی خوانندگان میباشد .
شناورهای نظامی به چهار گروه زیر تقسیم یندی می‌شوند :
کشتی های رزمی خود به دوبخش زیر تقسیم میگردند :
کشتی جنگی (Warship)
سایر کشتیهای رزمی
(Other Combatant ship)
کشتی های جنگی را می‌توان به سه دسته کلی زیر تقسیم بندی کرد :
کشتیهای رزم سطحی (Surface Combatant)
ناوهای هواپیما بر (AirCraft Carrier)
شناورهای زیر سطحی (Under water Vessel or Submarines)
این کشتیها به پنج گروه زیر تقسیم بندی می‌شوند :
کشتیهای پشتیبانی کننده ناوگان
(Fleet Support Ships)
سایر کشتیهای پشتیبانی
( Other Auxiliary Ships)
شناورهای رزم آبخاکی
شناورهای گشتی(Patrol Craft)
شناورهای رزم آبخاکی :
شناورهای رزم ویژه (Special Warfare Craft)
لندینگ کرافتها(Landing Crafts)
شناورهای رزمی گشت ساحلی (Coastal Patrol Combatant)
شناورهای ویژه گشت رودخانه و لنگر گاه (River&Roadstead Grarg)
حوضهای خشک (Dry Docks)
یدک کشها (Tugs)
شناورهای سوخت رسان (Tankers)
باراندازها و دوبه ها ( Lighters & Barges)
آنچه ذکر گردید تقسیم بندی خلاصه شناورهای نظامی بود . لازم به ذکر میباشد که موارد ذکر شده تنها کلیات تقسیم بندی بوده و هریک از شناورهای معرفی شده خود به زیر مجموعه های دیگری تقسیم میگردند که با توجه به تعداد زیاد این شناورها ( بالغ بر ۴۰۰ نوع) از ذکر آنها خوداری میکنیم . بعنوان نمونه تقسیم بندی ناوهای هواپیمابر آورده شده است :
زیردریایی یک وسیلهٔ نقیله شناور است که می‌تواند در زیر سطح آب حرکت کند. شناوری است که همانگونه که از نامش پیداست توانایی شنا در زیر آبها را دارد. زیر دریایی برای نخستین بار در زمان جنگ داخلی آمریکا استفاده شد. در جنگهای جهانی اول و دوم بویژه جنگ جهانی دوم نبرد زیر دریایی‌ها یکی از ویژه‌ترین نبردهای آن جنگ شمرده می‌شود که از آن فیلمهای زیادی ساخته شده. در دوران جنگ سرد آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی هر کدام روی به ساخت زیر دریایی اتمی کردند.
این زیر دریایی‌ها توانایی ترابری و شلیک موشکهای بین قاره‌ای با کلاهک هسته‌ای هستنداما نام زیر دریایی هسته‌ای بخاطر دشتن موتور با سوخت هسته‌ای است که این زیر دریایی‌ها را از سوخت‌گیری دوباره بی‌نیاز می‌کند. کشورهای انگلیس و فرانسه نیز دارای این زیردریایی هستند و به تازگی هند با خرید دو فروند زیردریایی هسته‌ای از روسیه به جمع کشورهای دارای این زیر دریایی پیوسته. نوع دیگر و قدیمی تر زیر دریایی‌ها زیردریایی موتور دیزل است که ایران نیز با خرید مدل نهنگ از روسیه و ساخت وارون این نمونه به فن آوری ساخت دست یافته است.کشورهای زیادی از جمله هلند، آلمان، کشورهای اسکاندیناوی، مصر و اسرائیل دارای این کلاس زیردریایی هستند. کلاس آخر زیر دریایی‌های عملیاتی هستند که بعد از جنگ جهانی دوم کمتر ساخته یا از آن بهره برداری شده. این زیر دریایی‌ها کوچک و بیشتر برای عملیات واکنش سریع یا در آبهای کم ژرفا بهره برداری می‌شوند. در جنگ جهانی دوم ژاپن با بهره‌گیری از این گونه زیردریایی به بندر پرل‌هاربر در خشکچه‌های هاوایی آمریکا پاتک زد.
در زیردریاییهای اولیه از نیروی دست برای حرکت دادن زیر دریایی در اعماق کمک گرفته می‌شد. در سال ۱۶۲۰ شخص بنام ون دربل اولین زیردریایی را ساخت که می‌توانست در عمق ۴.۵ متری حرکت کند. حجم داخل این زیردریایی بسیار کم بود، بطوریکه فقط یک نفر می‌توانست داخل آن قرار گیرد و برای حرکت دادن آن در عمق به یک فرد بسیار نیرومند نیاز بود تا بتواند پره‌های جلو و فوقانی را بچرخاند. درحدود سال ۱۷۷۰، دیود باشنل زیردریایی را طراحی کرد که می‌توانست به کمک دست و پدالهای پایی حرکت کند.
حدود ۳۰ سال بعد روبرت فولتون ، زیردریایی دیگری ساخت که ۳ نفر گنجایش داشت و برای اولین بار ، بالهایی برای تنظیم عمق در زیردریایی تعبیه شد. فولتون سپس تلاش کرد تا زیردریایی دیگری با موتور بخار بسازد. مشکل طراحی این موتورها در آن بود که در زیر آب اکسیژن نبود. بنابراین موتوری طراحی شد که ابتدا آب در سطح آب داخل مخزنی با موتور دیزل (با سوخت گازوئیل) داغ و تبدیل به بخار می‌شد، سپس موتور خاموش می‌شد و زیردریایی به داخل آب شیرجه می‌زد و تا وقتی که بخار داخل مخزن سرد نشده بود، زیردریایی می‌توانست با موتور بخار در عمق دریا حرکت کند.
در سال ۱۸۶۰ زیردریایی دیگری طراحی شد که بطور کامل زیر آب نمی‌رفت و از طریق لوله‌ای که به سطح آب راه داشت، اکسیژن را برای سوخت موتور به داخل زیردریایی مکش می‌کرد. در سال ۱۹۰۴ اولین زیردریایی که با موتور دیزل – الکتریکی کار می‌کرد، در فرانسه ساخته شد. موتورهای دیزل در سطح آب ، باطریهای الکتریکی را شارژ می‌کردند و سپس زیردریایی در آب فرو می‌رفت. در این هنگام موتور دیزل خاموش می‌شد و موتور الکتریکی به کمک باطریهای شارژ شده ، زیردریایی را حرکت می‌داد.
تا قبل و طی جنگ جهانی دوم از زیردریایی‌ها بیشتر برای حمله به شناورهای سطحی استفاده می‌شد. به خصوص حمله به کشتیهای باربری انگلستان و یا از کار انداختن مسیرهای پشتیبانی دریایی ژاپن. برای این منظور زیردریایی‌ها از اژدرها و همچنین توپهایی که داشتند استفاده می‌کردند. زیر دریایی‌های مین‌گذار از اوایل قرن بیستم ساخته شده و در هر دو جنگ جهانی به کار رفتند. همچنین از زیردریایی در عملیاتهای جاسوسی برای پیاده کردن تجهیزات و پرسنل در سواحل دشمن استفاده می‌شد. از زیردریایی در عملیاتهای نجات نیز به خصوص در حملات وسیع جزیره‌ای استفاده شد. زیردریاییهای در آن زمانی تنها در سطح توان حمله به سایر زیردریایی‌ها را داشتند. بعد از جنگ جهانی دوم با پیشرفت‌هایی که در فناوریهای مربوط به اژدرها، سونا و پیشرانه هسته‌ای توان مقابله با زیردریاییهای دیگر را به دست آوردند. توسعه موشکهای هسته‌ای قابل پرتاب از زیردریایی و موشکهای کروز قابل پرتاب از زیردریایی توان حمله در بردهای بالا به اهداف زمینی و دریایی را به زیر دریایی‌های مدرن داد. برتری زیردریایی در نبرد توان آن در مخفی شدن در اعماق آب است. این توان با خاصیت رسانایی صوتی آب و توسط سیستمهای سونار قابل خنثی شدن است. مدرن‌ترین زیردریاییهای برای رفع این نقص دارای خصوصیت ناپیدایی هستند. سیستمهای پیشرانه پیشرفته، اقدامات و سیستمهای کاهش صوت برای این مقصور به کار رفته و لذا یافتن و حمله به یک زیردریایی مدرن نیازمند تکنیکهای خاصی است. در سیستمهای سونار فعال از فرستادن امواج صوتی و تحلیل انعکاس آن برای یافتن دشمن استفاده می‌شود که از جنگ جهانی دوم چنین سیستم‌هایی به کار می‌رفت. اشکال این سونار آشکار کردن محل فرستنده است. یک زیردریایی تهدیدی جدی برای کشتیرانی طرف درگیر میباشد. به این معنا که رقیب برای مقابله با آن مجبور به استفاده از امکانات و کشتیهای خود در پهنه وسیع دریا برای شناسایی و خنثی‌سازی آن اقدام و تمامی کشتیهای خود را به اسکورتهای ضد زیردریایی مجهز کند.
