ساختار قطار چیست؟
قطار از سه بخش ساخته می شود:
۱ – لکوموتیو
۲ – راه آهن
۳ – واگن
لکوموتیو بخش جا به جا کننده / حرکت دهنده قطار می باشد که واگن ها را به دنبال خود کشیده و جا به جا می کند.
با توجه به گونه موتور، لکوموتیوها دارای گونه های زیر می باشند:
۱ – لکوموتیو موتور بخار آبی
۲ – لکوموتیو موتور دیزلی
۳ – لکوموتیو موتور برقی
لکوموتیو موتور بخار آبی با نیروی بخار آب حرکت کرده و جا به جا می شود.
آب به وسیله سوخت به جوش می‌آید و به حالت بخار آب دگرگون میشود و نیروی آن چرخ‌های لکوموتیو را به حرکت درمی‌آورد.
قطارها بر روی مسیری که با آهن ساخته می شود، حرکت کرده و جا به جا می شوند. از این رو، این مسیر را راه آهن نامیده اند.
مسیر راه آهن بر روی زمین است. بنابراین، گاهی لازم است راه‌های دیگر مانند جاده‌ها و خیابان ها را قطع کند. از این رو، برای جلوگیری از هر گونه تصادف و حادثه‌ای، هنگام گذشتن قطار، این گونه راه‌ها با راه‌بندها بسته می شوند.
گاهی هم لازم است برای کم کردن زمان جابه‌جایی مسیر راه آهن را کوتاه کرد. از این رو،یا راه‌آهن روی پل‌هایی که بر رودخانه ها یا درّه‌ها ساخته شده‌اند، قرار می‌گیرد. و یا در داخل تونل هایی که در کوه‌ها ساخته شده اند، قرار می گیرد.
راه آهن به گونه ساخته می شود:
۱ – دو خطی
۲ – یک خطی
واگن ها بخشی از قطار می باشند که مسافران، بارها در آن قرار گرفته و به وسیله لکوموتیو بر روی راه‌آهن کشیده می شوند تا جا به جا گردند.
واگن‌ها دارای دو گونه می باشند:
۱ – واگن مسافربری
۲ – واگن باربری
تاریخچه پیدایش و تکامل قطارها هنگامی که ریچارد ترویتیک برای اولین بار لوکوموتیو مجهز به موتور بخار خود را روی ریلهای فولادی به حرکت در اورد عصر قطارهای امروزی اغاز گردید. این اقدام در سال ۱۸۰۴ میلادی و در ولز جنوبی انجام شد اما کسی که در تبدیل قطار به وسیله بسیار مهم حمل و نقل عمومی نقش مهمی ایفا کرد جورج استفنسون انگلیسی بود وی یک قطار تقریبا بزرگ ساخت و برای مسافران درون ان قطار خود را به لوکوموتیوی با موتور بخار مجهز کرد. امروزه هر چند هنوز هم قطارهای بخار در گوشه و کنار جهان دیده می‌شوند اما دیگر دوران انها به پایان رسیدهاست. لوکوموتیوهای برقی و یا دیزلی جدید به سوخت و نگهداری کمتری نیاز دارند. قطارها به ویژه در حمل بارهای سنگین و نیز جا به جایی مسافران در مراکز شهرها دارای اهمیت زیادی هستند. اولین قطاری که وارد ایران شد ماشین دودی نامیده می‌شد و از تهران به شهر ری رفت و امد می‌کرد. تمامی مسیر حرکت قطارها از درون اطاق کنترل تحت نظر قرار دارند. مسئول کنترل علامتها و چراغهای مختلف را برای اطمینان از باز بودن تمام خطها کنترل می‌کند. لوکوموتیو ران قطار هم با استفاده از چراغها و درجه‌های مقابل خود با اطاق کنترل ارتباط مستقیم دارد تا از باز بودن مسیر اطمینان حاصل کند.
استاندارد عرض خطوط راه اهن ۱۴۳۵ میلی متر تعیین شد.
۱۸۰۴:اولین لوکوموتیو فعال توسط تروتیک.
۱۸۱۴: آغاز به کار لوکوموتیو استفنسون در یک معدن.
۱۸۲۵: افتتاح اولین مسیر منظم قطار بین استاکتون و دارلینگتون.
۱۸۳۰: اولین مرکز ارایه خدمات منظم به مسافران میان منچستر و لیور پول.
۱۸۳۰:اولین قطار آمریکا در کارولینای جنوبی اغاز به کار کرد.
۱۸۵۹:ساخت اولین کوپهٔ خواب (آمریکا).
۱۸۶۳:ساخت اولین رستوران داخل قطار(آمریکا).
۱۸۶۳:راه اندازی اولین قطار زیر زمینی(مترو)در لندن.
۱۸۶۹:احداث خطوط راه اهن در سراسر آمریکا پایان یافت.
۱۸۷۹:ساخت اولین قطار برقی(المان).
۱۸۸۵:تکمیل خطوط راه اهن کانادا.
۱۹۲۵:ساخت اولین لوکوموتیو دیزل الکتریک(کانادا)
قطار گردشگری(Train Tour)، شکل سوم کاربرد قطار علاوه بر جابجایی بار و مسافر است. در قطارهای گردشگری، هدف رسیدن به مقصد نیست، بلکه نفس سفر و گردش هدف اصلی است. لذا در این قطارها سرعت سیر و زمان، نقش بسیار کمرنگی دارند.
هدف از راه‌اندازی قطارهای توریستی را تنها کسب درآمد و مسایل اقتصادی نمی‌دانند. بلکه، بسیاری از اینگونه قطارها با هدف شناساندن راه‌آهن کشور به مردم راه‌اندازی شده‌اند. در انگلستان‌یک قطار گردشگری وجود دارد که بازدیدکنندگان را در گشت‌هایی به مقصد موزه راه‌آهن، با تاریخ راه آهن این کشور آشنا می‌کند.
نوع ناوگان به عواملی همچون هدف از سفر، محیط و حال و هوای سفر و طول مدت سفر بستگی دارد. برخی از قطارها به دلیل زمان گشت کوتاه خود (کمتر از نیم ساعت) حتی صندلی هم ندارند و گردشگران بصورت ایستاده به تماشای مناظر اطراف می‌پردازند. در برخی دیگراز این قطارها کوپه‌های بزرگ دونفره با سرویس و حمام اختصاصی وجود دارد. گشت اینگونه قطارها معمولاً چندین روز به طول می‌انجامد. نمای ظاهری ناوگان نیز بستگی به نوع سفر دارد. قطار گردشگری سافاری با نقش گورخر رنگ آمیزی شده‌است. در عوض قطارهای گردشگری وجود دارند که ناوگان آنها ظاهری شبیه به ناوگان اوایل قرن بیستم دارد.
یکی از مسائل مهم در اینگونه قطارها، انتخاب مسیر آن است. معمولاً مسیرهایی برای این قطارها انتخاب میشود که دارای بیشترین جاذبه های گردشگری است. در عین حال به لحاظ توقف‌های زیاد قطار توریستی، معمولاً از مسیرهای کم استفاده و دارای ظرفیت خالی زیاد به این منظور استفاده میشود. برخی از قطارهای گردشگری تنها در فصول خاصی از سال اقدام به برگزاری گشت می‌نمایند. این امر ممکن است به لحاظ فصلی بودن جاذبه‌های گردشگری مسیر (قطار گردشگری کوههای سوئیس) و یا به دلیل فصلی بودن جذب توریست در آن کشور باشد.
