ابزار و مراحل ساخت قفل

ابزار قفل سازی

برای قفل سازی از ابزار و وسایلی به شرح زیر استفاده می‌کنند:

سوهان: سوهان را در زبان محلی سوون (souvoun) می‌گویند. سوهان برای ساییدن و شکل دهی قطعات فلزی در اندازه‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سمبه: از ابزارهای اصلی در قفل سازی می‌باشد و برای ساخت بدنه قفل  به کار می رود.

پایه وادار : همانند سنبه است اما گرد نیست ، دارای سطح مقطعی مستطیل شکل است و برای ساخت پایه قفل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برقو: از جهت طولی، برقو‌ها انواع مختلف دارند و تعداد کمی از آن‌ها با سطح مقطع سایش دهنده وجود دارند و هر کدام کار خاصی انجام می‌دهند.

مته: مته برای سوراخ کردن قسمت‌های مختلف قفل از جمله پایه و دسته مورد استفاده قرار می‌گیرد که با گذراندن میخی از درون پایه و دسته به آن حالت چرخنده می‌دهند. مته هم بصورت برقی و هم بصورت دستی وجود دارد.

مته کمانک : به مته دستی گفته می‌شود که کاری شبیه به خراطی انجام می دهد.

گیره: از دو فک تشکیل شده که توسط دسته‌ای باز و بسته می‌شود. گیره برای ثابت نگه داشتن قطعه‌ای از قفل که استاد کار در حال انجام کار بر روی آن است بکار برده می‌شود.بهترین گیره ها از جنس فولاد می‌باشند. برای ساخت قفل‌هایی در ابعاد مختلف ، به گیره‌هایی با ابعاد متناسب با قفل‌ها نیاز است.

گیره دست: گیره دست را در زبان محلی گیره دس می‌گویند. گیره دست برای گرفتن و نگه داشتن قطعات کوچک قفل استفاده می‌شود.

چکش: برای ضربه زدن، مسطح کردن و شکل دادن به ورقه‌های فلزی برای قسمت‌های گوناگون قفل، پرچ کردن و جدا کردن سیم‌های چسبیده به قفل به هنگام جوش دادن قفل و… به کار می‌رود.

سندان: سندان را در زبان محلی سندون می‌گویند. سندان قطعه فلز فولادی محکمی است که چند سوراخ روی آن قرار داده شده و قسمتی از آن حالت کشیدگی دارد که به صورت مثلث باریک می‌باشد و هر قسمت آن شکل و کاربرد ویژه‌ای دارد .جنس سندان از فولاد است که  فلز حرارت دیده را بر روی آن قرار داده و با پتک ضربه می زنند تا به شکل مورد نظر درآید. برخی از سندان ها در کنار دیواره ، قلمزنی شده اند و دارای امضا می‌باشند.

کوره: کوره محفظه‌ای است که در آن بوسیله حرارت بالا، قطعات مختلف قفل را به هم جوش می‌دهند. فلز باید حرارتی معادل ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ درجه ببیند تا نرم شود . زغال به عنوان سوخت درون کوره قرار می‌گیرد.

اسکنه: هم عمل تراش دهنده را انجام می‌دهد و هم برش‌های مختلفی را ایجاد می‌کند. اسکنه نوعی قلم است که توسط ضربه چکش وسط کار ایجاد برش یا تراش می‌نماید.

انبر : انواع انبر های آهنگری اعم از قلم گیر ، نازک گیر ، قطورگیر از ابزار های قفل سازی نیز می‌باشند.

انبر دست: انبر دست را در گویش محلی «امبردس» می‌گویند. این ابزار برای نگه داشتن آهن داغ شده و ضربه زدن به آن به کار می‌رود، که در این مورد دسته اش باید پلاستیکی (عایق حرارتی) باشد.

توپه : ابزاری است که برای ساخت دهانه قفل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در قفل باید نشیمن گاهی باشد تا جا بیفتد. توپه می چرخد و پله ایجاد می‌کند تا در قفل زیاد پایین نرود و در جای درست قرار گیرد.

حدیده : وسیله‌ای برای ساخت پیچ های کوچک است که برای قسمت های داخل قفل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

قلاویز : این وسیله برای ساخت پیچ های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مراحل ساخت قفل

قفل‌ها را معمولاً از مس، آهن، برنز و برنج و فولاد می‌سازند که فولاد رواج بیشتری دارد. برای ساختن قفل، فلز اولیه را سه برابر وزن قفل ساخته شده انتخاب می‌کنند. مراحل ساخت قفل به اختصار به شرح زیر است:

۱ – بریدن ورق فلزی به شکل چلیپا.

۲ – پیچیدن ورقه فلزی دور یک مفتول فلزی با مقطع دایره.

۳ – گذاشتن آن روی سندان و زدن چکش تا به شکل استوانه‌ای برسد.

۴ – قرار دادن طبلک داخل استوانه (طبلک ورقه‌ای دایره شکل است که قطرش با قطر داخلی دهانۀ بدنه یکی است و درون بدنه قرار می‌گیرد).

۵ – گذاشتن درپوش در قسمت انتهای استوانه (قفل).

۶ – ساختن پایه‌ها که دو تا بوده و باید هم شکل و هم اندازه درست شوند که اندازه آن‌ها یک سوم ارتفاع کل قفل در نظر گرفته می‌شود و تقربیاً مربعی شکل بوده و یک سوی آن‌ها نیم دایره در نظر گرفته می‌شود.

۷ – استفاده از نوار‌های بسیار باریک برنج برای جوش دادن قسمت‌هایی که بهم اتصال داده می‌شوند.

۸ – انداختن قفل در آب و اضافه کردن کمی پودر جوش -که در چالشتر به آن تنه کار گفته می‌شود- روی برنج‌هایی که در قسمت‌های اتصال قفل قرارداده شده است.

۹ – بیرون آوردن قفل از آب و چفت کردن تمام قطعات با سیم به هم.

۱۰ – قراردادن قفل در کوره تا برنج ذوب شده و دورتادور بدنه و دسته را بپوشاند (درجه حرارت کوره باید به اندازه‌ای باشد که بدنه ذوب نشود).

۱۱ – جوش دادن قسمت انتهایی قفل و طبلک و پایه.

۱۲ – آرام درآوردن قفل از کوره و سوهانی کردن آن.

۱۳ – ساخت دسته از میلگرد یا ورقه‌های ۵، ۶ یا ۸ میلیمتری به شکل نعل اسب (اگر قفلی مسی باشد باید دسته هم مسی باشد و به همین ترتیب فلزات دیگر هم باید قفل و دسته شان هم جنس باشند).

۱۴ – رد کردن میخی از درون سوراخ تعبیه شده در دسته و رد کردن آن از سوراخ پایه تا این‌که باهم یک محور چرخنده بوجود آوردند.

۱۵ – سوهان کاری دسته و دادن نقوشی مثل اسلیمی و… روی آن.

۱۶ – ساختن پیچ و زبانه که مهمترین مرحلۀ ساخت است و تمایز قفل‌های چالشتری از بقیۀ قفل‌ها در این مرحله مشخص می‌شود، چون این مرحله تماماً با دست انجام می‌شود و هیچ نوع کلیدی نمی‌تواند قفل دیگری به جزء قفل خودش را باز کند. (پیچ با سوهان کاری درست می‌شود).

۱۷ – ساخت در پوش رویی قفل که از دو تکه تشکیل می‌شود.

۱۸ – سوهان کاری قفل.

۱۹ – حک کردن نقوش روی بدنۀ قفل.

۲۰ – ساخت کلید..