از پیدایش نخستین اتحادیه فوتبال جهان در انگلستان در سال1863 تا امروز که جام جهانی2010 در آفریقای جنوبی در حال برگزاری است، لحظه‌های بزرگی در این ورزش وجود داشته است که یادآوری آنها توسط فوتبال دوستان به مثابه یک سفر تصویری و ادبی و حماسی به درون مسابقات مهم و رویدادهای قابل توجه،شگفت انگیز، غم انگیز،زشت و ناپسند و خنده آور و عجیب و غریب است .
فوتبال به واسطه تغییر و تحول در قوانین،مسابقات متعددی که در سطوح مختلف محلی،شهری، استانی ودرسطح کشورهاو قاره ها و بین المللی برگزار می شود وبا توجه به نظرات ودیدگاههائی پیرامون آن مطرح می شود و پوشش خبری مستمر انواع رسانه ها و مخاطبان انبوهی که مسابقات فوتبال را از طریق تلویزیون در سراسر کره خاکی تماشا می کنند؛اکنون به یک موضوع جهانی و یک صنعت بسیار سودآور تبدیل شده است.
هیچ کس به درستی نمی داند که بشر نخستین باردر چه زمانی برای سرگرم کردن خود به توپ ضربه زد ولی مردم احتمال می دهند که این عمل قبل از میلاد مسیح انجام شده باشد. چینی ها در حدود ۲۰۶ سال قبل از میلاد مسیح برای سرگرم ساختن امپراطور در روز تولد وی به انجام دادن نوعی فوتبال به نام تسو – چو می پرداختند. این مسابقه از دو تیم که تلاش می کردند توپ را با شوت کردن درون سوراخ هائی که در پرده های ابریشمی قرار داشت جا دهند تشکیل شده بود.یونانی ها و رومی ها نیز فوتبال مخصوص به خود را داشتند . یونانی ها آنرا اسپیسکسروس یا هارپستون نامیدند که از توپی که با شن پر شده بود استفاده می کردند و رومی ها نام هارپستم برآن گذاشتنداین دو ملت فوتبال را نوعی مسابقه جنگی سبک می پتداشتند. در فرانسه ، برتون ها ونورمن ها مسابقه ای به نام سول یا چول داشتند که در آن توپ را با گندم یا یونجه پر می کردند . این مسابقه حد و مرز مشخصی نداشت و اغلب در فضای آزاد و درامتداد چمنزارها انجام می شد.
به درستی مشخص نیست که فوتبال از رومی ها و یا از نورمن ها به بریتانیا رسید . ولی فوتبال در قرون وسطی در تصور گروهی از دهقانان انگلیسی ریشه دوانید و به زودی به صورت ناهنجاری درآمد. به طوری که ادوارد دوم پادشاه وقت انگلیس در سال ۱۳۱۴ میلادی اعلام کرد که فوتبال بازی کردن دیگر کافی است . او در اعلامیه ای که صادر کرد گفت :”… در شهر سر و صدای زیادی است که دلیل آن لگد زدن به توپ های بزرگی است که از آنها شیطان های زیادی بیرون می آید که خداوند آنها را محکوم کرده، ما به خاطر اقتدار سلطنت و جلوگیری از درد و رنج ناشی از حبس برای خاطیان ، امر می کنیم که انجام دادن این مسابقه ممنوع است…”.
با گذشت قرون ،پادشاهان بعدی تخفیف هائی برای فوتبال قائل شدند. در ایتالیای قرن شانزدهم مسابقه کالچیو سالی دو بار در روزهای عید بازی می شد و درحال حاضر نیز این بازی ادامه دارد. و مسابقات فوتبال دسته اول باشگاههای ایتالیا یا سری A به این دلیل کالچیو نامیده می شود. به انگلیس باز می گردیم که فوتبال همچنان برای کنترل ازسوی حاکمیت سخت بود و در طی قرون در زمین های سرسبز روزستاها زنده بود . در قرن نوزدهم این مسابقه سازماندهی بیشتری یافت و در بعضی از دبیرستان‌های عمومی و بزرگ انگلستان به شکلی که امروز آنرا می شناسیم درآمد .در اتون ،وینچستر ،وست می نیستر وچارترن هاوس گروههای از هم پاشیده تبدیل به تیم های منسجم شدند که در آن فقط از پا برای ضربه زدن به توپ استفاده می شد.
در آغاز فوتبال از مدارس عمومی به شهرهای صنعتی شمال انگلستان منتقل شد و از طریق این جوامع قدرت خود را به دست آورد. در سال ۱۸۶۳ اتحادیه فوتبال انگلستان برای نظارت بر پیشرفت مسابقات و تدوین کردن یک سری از قوانین یکسان برای این مسابقه به وجود آمد . در این زمان تمامی باشگاههای عضو این اتحادیه اماتور یا غیر حرفه ای بودند.اما در سال ۱۸۸۵نخستین بازیکن حرفه ای فوتبال قرار دادی امضا کرد. سه سال بعد مسابقات دوره ای (لیگ) فوتبال با حضور ۱۲ تیم حرفه ای با ریشه محکمی که در شهرهای صنعتی شمال بریتانیا دوانیده بود ،در این کشور تاسیس و تاکنون پابرجا مانده است .
بریتانیائی ها مسئول همه گیر شدن این مسابقه در سراسر جهان بودند . هنگامی که امپراطوری بریتانیا در مرزهای جدید وسعت یافت ، بریتانیائی ها به هر جا که رفتند توپی هم با خود بردند و مشغول بازی شدند. مسابقه فوتبال در سراسر کره زمین به وسیله مهندسان، بازرگانان، مبلغان مذهبی، دریانوردان و نظامیان بریتانیائی همه گیر شد.فوتبال در برزیل از سال ۱۸۹۴ شروع شد. این ورزش به وسیله چارلز میلر برزیلی که اجداد او بریتانیائی بودند به مردم برزیل معرفی شد. بریتانیائی ها یک قرن پیش توپی به برزیل بردند و در حال حاضر برزیل پنج بار جام جهانی را فتح کرده است. اولین مسابقه بین‌المللی فوتبال جهان در سال ۱۸۷۲ بین تیمهای انگلیس و اسکاتلند در شهر گلاسکو انجام شد، که با نتیجه صفر-صفر پایان یافت. در سال ۱۹۲۰ بازیکنان فوتبال در مسابقات المپیک آنتورپ در بلژیک شرکت کردند .
فوتبال از سال ۱۹۰۴ زیر نظر فیفا۸(فدراسیون بین‌المللی فوتبال) که هم اینک بیش از۱۸۵ کشور عضو آن هستند ،اداره میشود . وظیفه فیفا ، وضع قوانین و سازماندهی مسابقات بزرگی نظیر جام جهانی است . فکر برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال در فرانسه به وجودامد و بنیانگزاران واقعی این مسابقات دو فرانسوی به نام ژول ریمه و هانری دولونه بودند و به همین جهت بود که این مسابقات بعدها به نام ژول‌ریمه نامگذاری شد. این دو شخصیت مکمل یکدیگر بودند. ژول ریمه مدت سی سال ریاست فدراسیون فوتبال فرانسه را از زمانی که چنین فدراسیونی در سال ۱۹۱۹ به وجود امد،بر عهده داشت و در عین حال از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۵۴ در مقام ریاست فدراسیون بین المللی فوتبال به این ورزش خدمت میکرد. دولونه نیز که از سال ۱۹۰۸ در برگزاری مسابقات فوتبال در فرانسه سهم عمده ای داشت از سال ۱۹۱۹ به سمت دبیر فدراسیون بین المللی فوتبال به این ورزش خدمت می کرد و این مقام را تا سال ۱۹۵۶ یعنی زمان مرگش که اندکی زودتر از درگذشت ژول ریمه به وقوع پیوست برعهده داشت.
اولین جلسه فدراسیون بین المللی فوتبال در سال ۱۹۰۴ بدون حضور انگلستان تشکیل شد و در این جلسه تصمیم گرفته شد که برگزاری مسابقات جهانی در حدود اختیارات این فدراسیون قرار گیرد.اما تا ۲۶ سال بعد این فدراسیون نتوانست از این اختیار استفاده کند.در کنگره فدراسیون بین المللی فوتبال که در سال ۱۹۲۰ در آنتورپ همزمان با بازی های المپیک تشکیل شد،فکر انجام مسابقات قهرمانی فوتبال جام جهانی که قبلا مورد بحث قرار گرفته بود،مطرح شد و اصل این فکر مورد قبول کنگره قرار گرفت. در سال ۱۹۲۴ که بازی های المپیک در پاریس برگزار شد ، در جلسات فیفا مجددا برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال به نحو جدی مورد مذاکره قرار گرفت و هانری دولونای اعلام کرد: امروز دیگر نمی شود فوتبال بین المللی را در چارچوب بازی های المپیک محدود ساخت،چه در بسیاری از کشورها فوتبال حرفه ای به رسمیت شناخته شده و دارای تشکیلات می باشد. و بازیکنان حرفه ای نمی توانند در زمره بهترین بازیکنان آن کشور در مسابقات المپیک شرکت نمایند.
در جریان برگزاری مسابقات المپیک۱۹۲۸ در آمستردام، اروگوئه مدال طلای المپیک را در قابت با آرژانتین کسب کرد و در این زمان قطعنامه هانری دولونای مبنی بر برگزاری مسابقات فوتبال جهانی مورد تصویب قرار گرفت.اما در مورد محل برگزاری مسابقات پنج کشورایتالیا،هلند، اسپانیا، سوئد و اروگوئه داوطلب شدند . اروگوه برای میزبانی جام جهانی متعهد شد که تمامی هزینه های مسافرت و مخارج اقامت تیم های حاضر در جام جهانی را تقبل نماید و همچنین متعهد شد که ورزشگاه جدیدی را برای این مسابقات احداث نماید. این ورزشگاه قرار شد با توجه به یکصدمین سال شکل گیری اروگوئه ورزشگاه صدمین سال نامگذاری شود و در مونته ویدئو بنا شود. سایر کشورهای داوطلب با توجه به پیشنهادها و شور و شوق و شعف اروگوئه از میزبانی کنار رفتند و در عین حال اعلام کردند که به دلیل مسافت زیاد و سفر طولانی با کشتی به این مسابقات نمی روند.
در سال ۱۹۲۹ در کنگره فدراسیون بین المللی فوتبال در بارسلونا،اروگوئه برای میزبانی نخستین جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۳۰ انتخاب شد ولی یک مشکل بزرگ پیش آمد و آن عبارت بود از اینکه به فاصله چند ماه مانده به آغاز این مسابقات، هیچ کشور اروپائی برای حضور در این رقابتها اعلام آمادگی نکرده بود . از طرفی ورزشگاهی نیز که مسئولان اروگوئه قولش را داده بودند ،نیمه تمام بود.اروپائی ها بعد مسافت را عامل این تصمصم ذکر کردند و انگلستان هم آن موقع از فیفا خارج شده بود . در اقدامی سیاسی کشورهای آمریکای لاتین تهدید به خروج از فیفا کردندو در نهایت تیم های فرانسه با وساطت ژول ریمه و دولونای، رومانی با تصمیم پادشاه ورزش دوستش،بلژیک با تلاش‌های نائب رئیس فیفا که اهل این کشور بود به اضافه یوگسلاوی در این جام شرکت کردند و این در حالی بود که اروپائی ها نسبت به تیم های آمریکای لاتین بسیار ضعیف بودند و این امر خشم آنها را برانگیخت . سرانجام این مسابقات با حضور نه تیم ازقاره آمریکا شامل اروگوئه ، آرژانتین ، برزیل ، شیلی ، پرو ، بلیوی ، مکریک، آمریکا، پاراگوئه و چهارتیم اروپائی فرانسه ، بلژیک رومانی و یوگسلاوی برگزار شد و در فینال اروگوئه ۲-۱ آرژانتین را شکست داد و به این ترتیب مسابقات جام جهانی فوتبال به راه افتاد .
از تاسیس و برقراری فوتبال در اروپا،آمریکای جنوبی،آسیا و آفریقا مدت زیادی می گذرد ولی این ورزش طی این مدت تاثیر زیادی بر آمریکای شمالی به ویژه ایالات متحده امریکا نگذاشته بود.اما از دهه ۱۹۷۰ میلادی با پدید آمدن امکانات لازم برای انجام گرفتن فوتبال و تبلیغات وسیع،فوتبال در این منطقه هم ریشه دوانید. پله فوتبالیست صاحب نام برزیلی ،که از سوی کارشناسان به عنوان بهترین فوتبالیست قرن بیستم برگزیده شد، تاثیر زیادی در فراگیر شدن فوتبال بین جوانان این منطقه اعم از پسرها و دخترها داشت . پله پس از بازی های جام جهانی ۱۹۷۰ مکزیک به لیگ نوپای ایالات متحده آمریکا رفت و تا سال ۱۹۷۷ در تیم “کاسموس” نیویورگ بازی کرد. به دنبال وی تعدادی دیگر از ستارگان فوتبال مثل فرانس بکن باوئر از آلمان و یوهان کرایف از هلند نیز انتهای دوران فوتبال خود را در این لیگ گذراندند و سبب آشنائی مردم و جوانان به این ورزش شدند. هنگامی که پانزدهمین دوره جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۹۴ در ایالات متحده آمریکابرگزار شد به عقیده بسیاری فوتبال تبدیل به زبان همگانی جهانیان شد . این ورزش که در سراسر قرن بیستم مورد پسند تمامی گردههای مردم و در تمامی سنین قرار گرفته بود اکنون ورزش اصلی جهان به شمار می رود.
امروزه فوتبال تبدیل به یک صنعت شده که نقشی برجسته و مهم درصحنه اقتصاد جهانی بازی می کندوهر سال نسبت به سال قبل میزان بیشتری از تجارت جهانی را به خود اختصاص می دهد وحوزه گسترده ای از فعالیتهای اقتصادی،تجاری،تبلیغاتی و اخبار و دنیای رسانه ها را علاوه بر تندرستی و سرگرمی و تفریح در برگرفته و سیاستمداران از طریق حمایت از فوتبال به دنبال حفظ و تقویت جایگاه خود هستند . نلسون ماندلا و مسئولان آفریقای جنوبی از ده سال قبل تلاش های گسترده ای را برای میزبانی جام جهانی ۲۰۱۰ در این کشور آغاز کردند و نهایتا پنج سال قبل موفق به کسب این میزبانی شدند.آنها می خواستند با کسب این میزبانی به جهانیان ثابت کنند که دوران نژادپرستی در آفریفای جنوبی به سرآمده و در این عرصه فوتبال از ابزارهای مهم برای ابراز وجود آنها به دنیا و حفظ هویت ملی محسوب می شد.
مردم و مسئولان آفریقای جنوبی هم درک کرده بودند که فوتبال می تواند به تقویت یکپارچگی آنها کمک کند و از طریق فوتبال است که آنها به عنوان یک دولت و یک ملت شناخته می شوند. کسب پنج عنوان قهرمانی جهان از سال ۱۹۵۸ تا ۲۰۰۲ و حضور فوتبالیست های برزیلی به عنوان بازیکن و مربی در سراسر دنیا،تاثیر زیادی در تقویت اعتماد به نفس و ارائه نوآوری های مردم این کشور در بخش های گوناگون صنعتی ،علمی و ورزشی داشته است. جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۱۴ در یکی از بزرگترین کانون های این ورزش در جهان یعنی برزیل برگزار میشود. شکی نیست که طی برگزاری جام های جهانی در هشتاد سال اخیر برزیلی ها از طریق فوتبال توانسته اند قدرت و نبوغ خود را نمایش دهند و فوتبال برای آنها محفلی برای پیشرفت و توسعه همه جانبه محسوب می شود.
