در آشیانه های مرغداری تهویه به دو صورت طبیعی و مصنوعی صورت میگیرد :
تهویه طبیعی در مناطقی مطرح است که دمای هوا و رطوبت نسبی محیط مناسب پرورش پرندگان باشد و این سیستم در مناطقی خیلی گرم یا سرد پیشنهاد نمی شود . تهویه طبیعی موفق بستگی به دیوارها زیاد از حد گرم نشوند.
در طراحی آشیانه ها میتوان به جهت بادهای مناسب منطقه که میتوانند مفید واقع شوند توجه شود . هوای گرم سبک تر از هوای سرد است، به همین دلیل همیشه به طرف بالا حرکت میکند. این هوا از میان منافذ، پنجره ها و دریچه ها عبور میکند و به خارج آشیانه میرود. و به این وسیله با خود رطوبت، گرد و غبار و گاز آمونیاک را خارج میکند.
به همان حجم هوا که خارج میشود، هوای پاک وارد، و جایگزین آن میگردد. در این سیستم ورودی های هوا شامل دیوارهای باز جانبی یا پنجره های و دریچه های آشیانه است. برای بستن ورودی های هوا میتوان از پرده و یا ورقه های مختلف استفاده نمود. و بهتر است که ورودی های هوا در تمام امتداد طول آشیانه کار گذارده شوند.
اگر عمل جابجایی هوا با سرعت کم انجام گیرد، ممکن است درجه حرارت آشیانه بالا رود. به همین دلیل سیستم تهویه طبیعی معمولا برای کنترل دمای آشیانه کافی نمی باشد.
در مواردی رطوبت خارج آشیانه زیاد است ، در این حالت برای جلوگیری از مرطوب شدن بستر بایستی درجه تهویه را تا حد ممکن بالا برد. در این سیستم باد نقش بسیار مهمی ایفا میکند. اگر شدت باد ضعیف باشد ممکن است وضعیتی پیش بیاید که جریان تهویه کند شود. برای رفع یا کاستن این مشکل عرض آشیانه را نباید بیشتر از ۱۲ متر در نظر گرفت.
استفاده از کرکره های جهت دهنده جریان هوا نیز در محل ورودی ها بسیار مناسب است. بدین وسیله میتوان مسیر هوا را به دلخواه تغییر داد. بطور کلی کنترل جهت ورود هوا با توجه به نیاز و فصل و دیگر عوامل، امر بسیار مهمی میباشد. این کنترل را میتوان چه بصورت دستی و چه بصورت اتوماتیک انجام داد.
میزان و مقدار جابجائی هوا در سیستم تهویه مصنوعی به وسیله هواکش ها کنترل میشود. این سیستم باعث میشود که هوای تازه و مطلوب و کنترل شده برای آشیانه فراهم شود. ضمن اینکه با استفاده از این روش میتوان تراکم طیور در واحد سطح را افزایش داد. بطور کلی میباید در طراحی مرغداری صنعتی به امر تهویه توجه کافی مبذول گردد. بمنظور انجام تهویه مصنوعی در آشیانه از هواکش های الکتریکی استفاده میشود. هواکش با کشیدن هوای داخل آشیانه به محیط بیرون باعث ایجاد فشار منفی در داخل آشیانه میشود.
مقدار هوای خروجی آشیانه باید کمی بیشتر از هوای وارده باشد تا باعث فشار منفی در آشیانه گردد. فشار منفی موجب ورود هوای تازه از محلهای ورود هوا به آشیانه میشود.
یک روش معمول انجام تهویه در آشیانه مرغداری تهویه عرضی است. هواکش ها روی یک دیواره جانبی آشیانه نصب میشوند. در حالیکه دریچه های ورودی هوا در دیواره مقابل قرار دارند.
در مناطق سرد سیر بهتر است هواکش ها در ارتفاع کم بر روی دیوار نصب شوند. و در منطقه گرمسیر بهتر است هواکش ها بر روی سقف قرار گیرند. در تهویه عرضی تهویه بیش از حد موجب کوران هوا میشود و تهویه کم موجب بروز مشکلات ناشی از تهویه نامناسب میگردد. نوع، اندازه و محل قرار گرفتن ورودی هوا بایستی متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ظرفیت هواکش ها باشد.
این نوع تهویه در شرایط آب و هوای گرم استفاده میشود. کاربرد این نوع تهویه بیشتر در جهت متعادل نمودن اثر نوسانات دما میباشد . به ویژه در زمانی که هوا گرم است . در تهویه تونلی تمامی هواکش ها در یک سمت عرضی آشیانه و هواده ها در سمت عرضی دیگر واقع میشوند .
هوا با سرعت ۲/ ۴ متر در ثانیه در طول آشیانه جریان مییابد و رطوبت ، حرارت و گرد و غبار را خارج میکند . جریان هوا باعث خنک شدن پرنده میشود و قادر است دمای را موثر کاهش دهد. سیستم تهویه تونلی بمنظور تامین دمای کمتر از ۳۰°C در داخل آشیانه در هوای گرم میباشد و هر ۱/۳ – ۰/۷۵ دقیقه کل هوای سالن میبایستی تخلیه و تعویض شود . در این سیستم جریان هوا بایستی با سرعت ۱۲۰ متر بر دقیقه (۴۰۰ft / min ) از روی سر پرندگان عبور کند. و سرعت هوای بیش از ۲ / ۵ متر در ثانیه توصیه نمی شود .
مقدار فشار منفی کمتر از فشار هوای بیرون آشیانه تعیین کننده سرعت هوایی است که وارد آشیانه میشود و ظرفیت هواکش تعیین کننده سرعت عبور هوا در طول آشیانه است. ممکن است این گونه تصور شود که بالا بردن اختلاف فشار درون آشیانه نسبت به بیرون، به افزایش هوای ورودی به آشیانه میانجامد، در صورتی که در عمل عکس این قضیه رخ میدهد. با افزایش فشار سرعت هوای ورودی زیاد میشود و از هوای ورودی کاسته میشود و همچنین از سرعت عبور هوا در طول آشیانه نیز کاسته میشود .
در نتیجه فشار منفی ، بیشتر از ظرفیت هواکشها میکاهد که باعث کاهش حجم هوای ورودی و خروجی آشیانه میشود . قبل از محاسبه مقدار فشار منفی موجود در آشیانه باید تمامی منافذ نشت هوا به سالن مسدود گردد . هوای نقاطی با مقاومت حداقل را جستجو میکند. و نشت از این نقاط به جریان و توزیع نامناسب هوا در آشیانه منتهی میشود. توزیع مناسب هوا در پی فشار منفی کمتر، به افزایشی حجم هوا و در نهایت نشت کمتر منتهی میشود .
میزان فشار هوا بر اساس جابجایی هوا و همچنین عرض اشیانه مشخص میشود . این جریان هوا باعث خنک کردن پرندگان به میزان ۷-۵ درجه سانتی گراد (۱۲۴-۱۰) میگردد. هواکش مورد نیاز در سیستم تهویه تونلی بصورت ذیل محاسبه میشود.
