صنعت همیشه بخش مهم و بخش قابل ملاخظه ایی از پیشرفت یک کشور را در برمی گیرید. یکی از این صنعت ها که می توان گفت در ارتباط مستقیم با مردم یک کشور است صنعت تاسیسات به ویژه در بخش تاسیسات ساختمانی است. تاسیسات ساختمانی از آنجایی بسیار مهم و حائز اهمیت است که نقش قابل توجه ایی در جلوگیری از هدر رفت منابع که در بسیاری از کشور ها و بویژه در کشور ما ایران محدود هستند دارد.
همگی ما تا حدودی با تاسیسات ساختمان آشنایی داریم مانند تاسیسات برق، تلفن، آب و گاز. اما منظور از تاسیسات ساختمانی و به کار بردن صحیح آن ها در ساخت و ساز چیست؟ آیا نباید همان اندازه که به سازه در حال ساخت، مصالح و مواد به کار رفته شده دقت می کنیم کمی هم حساسیت در ارتباط با تاسیسات ساختمانی داشته باشیم. همین بس که وقتی ما در مورد تاسیسات ساختمانی صحبت می‌کنیم منظورمان بهبود وضعیت محل سکونت مان است تا بتوانیم بیشترین بازده انرژی را داشته باشیم. به عبارتی شما در محل زندگی خود باید اخساس ایمنی کنید.
شما باید دارای تهویه مطبوع، مکانی برای دفع فضولات زندگی، ذخیره موادغذایی و همچنین ایمن از ورود حیوانات باشید. به کارگیری صحیح و بهینه تاسیسات ساختمانی این آرامش خیال را برای شما فراهم می‌کند.
بهبود تاسیسات ساختمانی موجب ایجاد شرایط مطلوب زندگی و ایمنی می گردد.
اشاره کردیم منابع طبیعی بی نهایت نبوده و استفاده بیش از اندازه موجب اتمام زود هنگام آنها خواهد شد. بنابراین تاسیسات ساختمانی با جایگزین کردن انرژی های تجدیدپذیر همچون انرژی خورشیدی نقش بسیار پررنگی در جلوگیری از هدر رفت انرژی ساختمان دارند.
حتما شما هم با این عبارت که این ساختمان چند سال ساخت است روبرو شده اید. تاسیسات ساختمانی به اندازه سازه بیرونی یک ساختمان در طول عمر آن اهمیت دارد. اگر حادثه ایی طبیعی همچون زلزله و سیل موجب نابودی ساختمان نشود شما می توانید با در نظر گرفتن تاسیسات ساختمان در مورد کیفیت آن ساختمان نظر دهید. متاسفانه در کشور ما همچون بسیاری از کشورها هنوز استفاده بهینه از تاسیسات ساختمانی جایگاه خود را باز نیافته است. در حالیکه در مقابل هزینه های هنگفتی که ساخت و ساز دارد شاید گفت تاسیسات بخش کوچکی از این هزینه ها را به خود اختصاص می دهد.
تاسیسات ساختمانی شامل دو بخش زیر می‌باشند:
تاسیسات مکانیکی: ما هر لحظه در زندگی خود با تاسیسات مکانیکی در ارتباط هستیم مانند: هوای گرم در محیطی سرد و بالعکس،کشیدن آب بر خلاف نیروی جاذبه زمین، داشتن هوایی پاک در محیطی شلوغ. پر واضح است تاسیسات مکانیکی بر خلاف طبیعت عمل می کنند تا ما بتوانیم در هر شرایط محیطی زندگی با کیفیت و راحت داشته باشیم. تاسیسات مکانیکی در ارتباط با صنعت، ساختمان و حتی درمان می باشند.
تاسیسات الکترونیکی: نام تاسیسات الکترونیکی خود بازگوی عملکرد آن می‌باشد و در ارتباط با تاسیسات برقی در ساختمان است مانند آسانسور، پل برقی، حتی تلفن و برق رسانی و روشنایی.
تاسیسات مکانیکی و طراحی بخش های مختلف یک ساختمان
یکی از موارد مهم در تاسیسات مکانیکی تهویه مطبوع است. در سیستم تهریه مطبوع برای بهترین انتخاب به عوامل زیادی توجه می شود از جمله:
بخش مالی که مربوط به کارفرماست و میزان هزینه ایی دارد که برای این امر در نظر گرفته است.
توجه به معماری ساختمان و شرایط محیطی و اقلیمی محل ساخت آن.
محاسبه و اندازه گیری میزان بار حرارتی داخل ساختمان.
و اینکه محیط ساختمان در حال ساخت با سیستم تهویه انتخاب شده تا چه حد سازگاری دارد.
بخش هایی که در تاسیسات ساختمانی طراحی و محاسبه می گردد:
یکی از مهم ترین بخش محاسبه بارهای حرارتی و برودتی است.
سیستم های سرمایشی گرمایشی.
منبع ذخیره آب گرم و میزان موردنیاز.
سیستم اطفاع حریق.
تجهیزات موتورخانه.
بخش کانال کشی و لوله کشی ساختمان.
تاسیسات نقش تاثیر گذاری را در صنعت ساختمان سازی ایفا می‌کند، اما این در حالی است که این مهم، در حوزه ساخت وساز کشور سال هاست که مغفول مانده، از این رو شاهد اتلاف بیش از اندازه انرژی در ساختمان ها هستیم.
گفتنی است در حال حاضر تاسیسات نیازمند توجه و یا بازنگری ویژه ای در حوزه ساخت وساز می‌باشد ، چرا که متاسفانه در بیشتر موارد شاهد این مساله هستیم که بیشتر به جنبه سازه ساختمان توجه می شود و در مقابل مساله تاسیسات از کمترین میزان توجهی نیز برخوردار نیست، اما این عدم اهمیت در حالی رخ می دهد که کشور از لحاظ منابع انرژی با محدودیت های بی شماری مواجه است، از این رو انتظار می رود کلیه دست اندرکاران حوزه ساختمان ،در حفظ منافع ملی حساسیت بیشتری داشته باشند.
آنچه مسلم است تاسیسات ساختمان یا مسکن که به تعریف ساده ایجاد شرایط مطلوب جهت سکنی می‌باشد، می‌تواند در حفظ منابع انرژی و همچنین محیط زیست موثرواقع شود.
به عبارت ساده تر تاسیسات ساختمان شامل استفاده مطلوب از آب، برق، گاز، تهویه، علائم هشداردهنده، تخلیه فاضلاب، ایجاد سیستم گرمایشی و سرمایشی، ارتباط بین داخل و خارج ساختمان، تماس تلفنی، حمل و نقل بین طبقات موضوعات تاسیساتی می شود، که هر کدام از این موارد توسط مهندسان و متخصصان می تواند به مرحله اجرا در آید.
همان گونه که می دانیم تاسیسات در ساختمان یک نقش پویای را ایفا می‌کند، چرا که تاسیسات یک ساختمان، به مانند بسیاری از موارد، قابل دیدن نیست و بروز کوچک ترین مشکل در این بخش می‌تواند در داخل ساختمان حادثه جبران ناپذیری را ایجاد کند، چرا که عدم توجه به این مقوله باعث صرف هزینه های هنگفتی برای بهره برداران شود.
باید توجه داشت که تاسیسات ساختمان سبب جلوگیری از تخریب و بازسازی زود هنگام و صرفه‌جویی در سرمایه ایی خواهد شد که می تواند در بخش تولید به کار گرفته شود. از این رو بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند تا هنگامی که سازه بر اثر حوادث طبیعی همانند زلزله، سیل و عواملی از این دست خراب نشده باشد، ملاک قضاوت کیفیت یک ساختمان، تاسیسات آن است.
متاسفانه موضوع تاسیسات ساختمانی آنطور که باید جایگاه، ارزش و اهمیتی که در سازه‌ها دارد را نیافته است.مهندسان ساختمان به عنوان مهم ترین عوامل تولید ساختمان و مسکن نقش بسیار مهمی در کاهش مصرف انرژی در ساختمانها دارند. جهت گیری و استقرار صحیح ساختمان، طراحی مطلوب، اجرای شایسته با مصالح مرغوب، به کارگیری تاسیسات ساختمانی مناسب و بهره‌گیری از انرژی های تجدیدپذیر از جمله سیستم های خورشیدی، از مواردی است که هر یک می تواند در کاهش میزان مصرف انرژی در ساختمان موثر باشد. با توجه به این مسوولیت مهم، ارتقای دانش و کسب اطلاعات لازم در رابطه با فناوری‌های نوین ساختمانی و تاسیساتی و راهکارهای کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها، یک نیاز بسیار ضروری برای مهندسان ساختمان است تا بتوانند وظیفه و مسوولیت خود را در این زمینه به خوبی ایفا نمایند.
با پیشرفت فناوری در همه عرصه ها، طراحی و ساخت سیستم های تاسیساتی، مکانیکی و الکتریکی مورد استفاده در ساختمان سازی نیز با پیشرفت های قابل توجهی همراه بوده است. افزایش راندمان ماشین ها و سیستم های تاسیساتی، کاهش مصرف انرژی را در مقایسه با سیستم های قدیمی تر به همراه داشته است. کاهش ابعاد، سهولت تعمیر و نگهداری از دیگر مشخصات استفاده از سیستم های پیشرفته امروزی است.
پر واضح است که با هوشمندسازی ساختمانها، امکان کنترل بر مجموعه سیستم های تاسیساتی و بهره برداری تهیه از آنها با توجه به تغییر شرایط جوی طی روز و سال، امکان پذیر گشته است. از تمامی امکانات مزبور در حال حاضر در ساختمان‌های با اجرای سنتی و صنعتی می‌توان استفاده کرد. بدیهی است در یک سیستم ساخت صنعتی، توقع و انتظار این است که از سیستم‌های پیشرفته و نوین تاسیساتی نیز استفاده گردد در حالی که هزینه سرمایه گذاری اولیه زیاد این سیستم‌ها می‌تواند منجر به افزایش قیمت تمام شده ساختمانها شود.
در خاتمه باید خاطر نشان کرد که صرفه جویی در مصرف انرژی قبل از هر چیز مستلزم اجرای تاسیسات در ساختمان است، لذا می توان گفت که از نقطه نظر بسیاری از فعالان صنعت ساختمان کلیه این دلایل نشان می دهد که تاسیسات دارای اهمیت فراوانی در ساختمان است و نمی توان به آن نگاه ویترینی داشت، اما متاسفانه تا به امروز در کشور معمولا از نقش تاسیسات غافل شده ایم تا جایی که تاسیسات در بیشتر اوقات جزو کم اهمیت ترین مسایل پیش روی حوزه ساخت و ساز محسوب می شود.
