ابزار وسیلهای است در یک فرآیند تولیدی که برای تغییر مواد خام در راستای کاربرد آنها به کار گرفته میشود که خود در پایان فرآیند مصرف نمی شود. توانایی بشر برای استفاده از ابزار او را به قدرتمندترین موجودات تبدیل کرده است. انسان با بهره گرفتن از ابزار می تواند دنیای اطراف خود را تغییر دهد. در برخی موارد دیده شده که حیوانات هم با استفاده از اشیاء برای پیش بردن اهداف خود ابزار می سازند، که بسیار ابتدایی است.
ساخت ابزارآلات و به کارگیری و ارتقای آن برای ساخت اشیاء دلخواه از توانایی هایی است که مختص بشر است. انسان با درک این توانایی تا به امروز توانسته از ابتدایی ترین نوع زندگی تا سفر به کرات دیگر و حرکت با سرعت بالا دست پیدا کند. زندگی با ماشین آلات ارتقا یافته دستاورد بسیار ارزشمندی است. در طول زمان ، انسانها آموخته اند که شغل های خاصی را می توان با استفاده از ابزارها ، سریعتر و کارآمد تر انجام داد و آموختند که چگونه از مواد خام موجود در محیط اطراف در جهت حل مشکلات و به اتمام رساندن وظایف استفاده کنند . یکی از مبانی اصلی در طراحی ابزار ، اختصاصی بودن آن است ، یعنی استفاده از ابزار صحیح برای یک کارخاص ، استفاده از ابزار تخصص یافته منجر به غلبه انسانها بر محدودیت های طبیعی شان شده است .
تمام ابزار ها به نوعی باعث بسط و گسترش قابلیت های جسمانی شده و به افزایش سرعت ، قدرت و دقتی که طبیعت به ما داده است ، کمک می نمایند . ابزار ها بخش با اهمیتی از بقایای باستان شناسی هستند . بقایای این وسایل ، شواهدی برای مطالعه و فرهنگ های پیشینیان به دست می دهند . نحوه ساخته شدن و مورد استفاده قرار گرفتن این ابزارها زندگی گذشته را منعکس می سازد . اما ابزار برای تکامل یافتن و رسیدن به جایگاه کنونی خود ، دوران مختلفی را طی نموده اند :
این تنوع و ارتقای ابزارآلات توانسته شغل های گسترده ای در صنعت ایجاد کنند. شغل های سریع تر و کارآمدتر از شغل های سنتی. حل مشکلات اطراف و رشد جمعیت هم به نیاز برای داشتن ابزار بهتر تاثیر داشته است. بشر با ابزارآلات توانست بر بلایای طبیعی غلبه کند و دگر نیازی به تغییر مکان های مکرر نبود.
با مطالعه بر روی آثار باستانی که از زندگی بشر در هزاران سال قبل کشف شده است ، می توان نقش ابزارآلات را هرچند به صورت بسیار ابتدایی هم باشند، دید. ارتقای آنها انسان کشاورز را به انسان صنعت گر تبدیل کرد.
ابزارآلات برای اینکه به شکل امروزی خود برسند، دوران متعددی را طی کردند. این دوران تحول را میتوان در دسته بندی زیر در نظر گرفت :
– عصر حجر ( ۴۰۰۰-۱۰۰۰۰ سال قبل از میلاد): در این عصر ابزار از سنگ ساخته شده و بیشتر برای شکار و قطع درختان مورد استفاده قرار می گرفت.
– اعصار مس و برنز ( ۱۰۰۰-۴۰۰۰ سال قبل از میلاد): با کشف آتش توسط انسانها ، نخستین ابزارهای فلزی در این دوران از مس وقلع ساخته شد .
عصر آهن ( ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد تا ۴۰۰ سال بعد از میلاد) : با کشف آهن ، انسان توانست ابزارآلات بسیار خوب و قوی تری را بسازد و به کار بگیرد. در این دوران آهن به عنوان ماده خام اصلی جای مس و برنز را گرفت و امکان انجام کارهای دقیق تر و ظریف تر را فراهم کرد .
– دوره قرون وسطایی ( ۱۱۰۰ – ۴۰۰ سال بعد از میلاد ) : به دلایلی ارتقا و اختراع ابزارآلات جدید در این دوره رونقی نداشته، ساخت ابزار ها در این دوره بسیار راکد بود و ابزارهای این دوران شبیه به ابزارهای تولید شده توسط رومیها بود و اصلاحات جزیی داشت .
دورهگذر: این دوران که بین دوره قرون وسطی و عصر صنعتی است، ساخت ابزارآلات به تجارتی سود آور تبدیل شد.
عصرصنعتی: سیر تحول ساخت ابزارآلات از محیط کوچک به کارخانجات مونتاژ و کارگاههایی با چندین تکنیسین تبدیل شد. ابزارهای مکانیکی و بخار برای دمیدن در آهن مذاب و قالب گیری آهن به جای کارکردن با دست توسط سازنده ، این امکان را داد تا انبوهی از ابزارآلات جدید ساخته شود و در اختیار عموم قرار گیرد.
چندین کارگاه و کارخانه .توانایی قالب ریزی و به شکل درآوردن آهن به جای شکل دادن آن به طور دستی توسعه یافته و استاندارد سازی به قطعات امکان داد که قابل تعویض بوده و ابزارهای بیشتری برای عموم افراد در دسترس باشد .
– دوره ابزار مدرن ( سده ۱۸۰۰ تا کنون ) : تولید ابزارهای مدرن با اختراع الکتریسیته و توسعه ابزارهای برقی ، ماشینهای اتوماتیک، به وجود آمدن کامپیوترها، و در نهایت رباتها.
ابزارآلات زندگی امروز انسان را ساختند. به طوری که وابستگی ما در هر عصری به آنها قابل چشم پوشی نیست. با پیشرفت و آمدن تکنولوژی ، فرهنگ زندگ ما هم عوض شد. باید این نکته را قبول کنیم که سطح بالای زندگی امروز ما و راحتی انجام امور مدیون اختراع و ارتقای ابزارها بوده و هست. توسعه ابزارها به فرهنگهای انسانی امکان توسعه و پیشرفت داده است. انسانها همواره به ابزارها جهت انجام بسیاری از وظایف مهم وابسته بودهاند. ابزارها نقش مهمی را در سرنوشت فرهنگ و تکنولوژی انسانها ایفاء خواهند کرد .
طراحی کارآمد ابزارها مستلزم بکارگیری توصیههای مختلف و بی شماری در زمینه مسائل علمی و فنی است. ارتباط بسیار نزدیک انسان و ابزار دستی، مستقیما بر روی ایمنی و بهداشت شغلی اثر میکند. برای بهینه کردن این ارتباط میبایست از ارگونومی ، آنتروپومتری و دیگر علوم مربوطه استفاده کرد .
در بنا گذاشتن استانداردهای مربوط به بهینه سازی و طراحی ابزار دستی ، اصول ارگونومیکی میبایستی مورد توجه قرار گیرد . در این مبحث ، به مطالبی درخصوص طراحی ابزار دستی ، نحوه درست کارکردن با ابزار دستی و چیدمان ابزار در محل کار پرداخته شده است.
