فروشگاه زنجیره‌ای، مفهومی مدرن است که در قرن هجدهم و همزمان با دوران صنعتی شدن اروپا پدید آمد. از آنجا که در غرب، «بازار» به معنای شرقی آن وجود نداشته، شکلگیری فروشگاه زنجیره‌ای آن هم با سازوکاری متفاوت از مفهوم و کارکرد بازار، یکی از شاخصه‌های مدرنیته غربی در بخش توزیع و پخش کالا تلقی می‌شود.
به وجود آمدن فروشگاههای زنجیره‌ای موجب شد تا مفهوم رقابت (که تا پیش از آن چندان مفهومی برای فروشگاههای خرده فروشی نداشت) در این حوزه معنا پیدا کند. فروشندگان محلی در آمریکا، اروپا و دیگر کشورها شاهد این بودند که روز به روز از تعداد مشتریان آنها کم و به تعداد مشتریان فروشگاههای زنجیره‌ای اضافه می‌شود. از سوی دیگر خود فروشگاههای زنجیره‌ای نیز با سرمایه گذاری‌های کلان و بهره گیری از مدیریت و فنون بازاریابی و فروش، قصد پیشی گرفتن از یکدیگر را داشتند. این مسابقه گرچه موجب حذف بسیاری از فروشگاههای کوچک محلی و حتی فروشگاههای زنجیره‌ای ناکارامد گردید، اما در نهایت به سود مصرف کنندگان و خریداران تمام شد، زیرا آنها بودند که هر روز از کاهش مداوم قیمت‌ها و ارائه فروش‌های ویژه و تخفیفات فراوان بهره می‌بردند.
در سال ۲۰۰۷ پرفروش ترین شرکت دنیا نه یک شرکت نفتی یا خودروساز و نه یک بانک یا شرکت بیمه، بلکه شرکت فروشگاههای زنجیره‌ای وال مارت با فروشی بیش از ۳۷۸ میلیارد دلار (معادل یک و نیم برابر کل تولید ناخالص داخلی ایران) بود که در لیست ۵۰۰ شرکت بزرگ دنیا، رتبه اول را به خود اختصاص داده بود.
تفکر اولیه فروشگاههای زنجیره‌ای توسط بازرگان فرانسوی آریستید بوسکیو در سال ۱۸۵۲ میلادی تحقق یافت. این ایده با تاسیس فروشگاه کوچکی به نام بن مارشه برای فروش اجناس خرازی و پارچه آغاز شد. این فروشگاه کوچک اساس فروشگاههای بزرگ شد.
تبعیت از اصول و روشهای نوین و متفاوت از روشهای معمولی مهمترین وجه تمایز این فروشگاه بود.
برخی ازاین روشها عبارتند از:
ثابت بودن قیمت کالاها: به منظور سرعت بخشیدن به گردش کالاها، سود کمی در نظر گرفته شده بود.
نصب برچسب قیمت: این عمل خود عامل تعیین کننده عدم تبعیض بین مشتریان به وسیله فروشندگان بود.
بازدیدآزاد و رایگان: مشتری بدون اینکه قصد خرید کالایی را داشته باشد برای ورود به فروشگاه آزاد بود و می‌توانست اجناس را بازدید نماید.
قابلیت مرجوع کردن کالا: اجناس فروخته شده در صورتی که دست نخورده می‌ماندند قابل عودت بودند.
تنوع در کالا: با اضافه کردن کالاهای گوناگون در فروشگاه بن مارشه، تحول شکل گرفت.
بعد از بوسکیو، شوخارد و هرایو به تقلید از وی در سال ۱۸۵۵ فروشگاه بزرگی به نام لور تاسیس کردند.
سپس فروشگاههای پرنتان، کونیاک و سامارتین تاسیس شدند.
هدف اصلی این فروشگاهها ، فروش اجناس متنوع در زیر یک سقف و افزایش سود کل بود.
تاریخچه تاسیس فروشگاههای بزرگ به قرن هجدهم میلادی برمی گردد. در واقع اولین فروشگاه بزرگ و چندمنظوره در سال ۱۷۹۲ توسط هنری وارتون اسمیت در لندن پایه گذاری شد. پس از آن در سال ۱۸۵۲ بازرگانی به نام آریستید بوسکیو یک واحد خرده فروشی بزرگ را به نام بن مارشه، برای فروش اجناس خرازی و پارچه، راه اندازی کرد. در سال ۱۸۷۹ میلادی نیز اولین فروشگاه عرضه اقلام متنوع (نسل اول سوپرمارکت‌های امروزی) توسط شخصی به نام وولورث در نیویورک گشایش یافت. پس از آن در سال ۱۹۲۲ یعنی ۷۰ سال بعد در امریکا، اولین فروشگاه زنجیره‌ای به نام پاسیفیک آتلانتیک یا A&P راه اندازی شد. روند تاسیس و توسعه فروشگاههای زنجیره‌ای در امریکا به تدریج آن چنان سرعت گرفت که در سال ۱۹۲۹، در حدود ۲۲ درصد از کل خرده فروشی در کشور آمریکا، توسط فروشگاههای زنجیره‌ای انجام می‌شد.
در سال ۱۹۹۷ بیش از ۶۰ درصد خرده فروشی در آمریکا به وسیله فروشگاههای زنجیره‌ای انجام پذیرفته که این روند رو به افزایش است.
دلیل اصلی استقبال مشتریان از فروشگاههای زنجیره‌ای، تنوع زیاد کالا و یا خدمات آنها نبود، بلکه قیمتهای نسبتا پایین کالاها در این فروشگاهها موجب استقبال مصرف کنندگان شده بود؛ به همین دلیل فروشگاههای زنجیره‌ای برای حفظ مزیت رقابتی خود یعنی قیمت پایین کالا و خدمات، اقدام به ایجاد انبارها و شبکه‌های توزیع و واحدهای بسته بندی نمودند تا بدین وسیله با یکپارچگی زنجیره تأمین کالا، توان کاهش هزینه‌ها و افزایش قدرت رقابت در قیمت را داشته باشند. از عوامل دیگری که باعث موفقیت فروشگاههای زنجیره‌ای در دنیا شد، امکان گردش خریداران در فروشگاه و خرید کالاها با دیدن و انتخاب (اصطلاحا به روش self-service) انتخاب مکان‌های مناسب و پر رفت و آمد برای ساخت فروشگاه و عدم تمایز بین خریداران که موجب استقبال اقشار پایین جامعه گردید را میتوان نام برد.
در سال ۱۸۶۱ در انگلستان سال تاسیس فروشگاههای بزرگ بود.
در سال ۱۸۷۰ فروشگاه هایی مانند هارودس، لوئس و وایت لی، قسمت‌های فروش خود را توسعه دادند. اجناس مختلف از سوی این فروشگاه در یک مکان به فروش می‌رسیدند. به تدریج بازرگانان دیگر از این افکار پیروی کردند ودر نتیجه فروشگاههای مختلفی به این شیوه در کشورهای مختلف ایجاد گردید.
آمریکا اولین کشوری بود که به تقلید از فرانسه فروشگاه استوارت را در نیویورک تاسیس کرد. این فروشگاه بعد‌ها با فروشگاه ونه میکر که در سال ۱۸۶۱ تاسیس شده بود ادغام گردید.
سال ۱۹۲۰ زمان پیدایش و شکل گیری فروشگاههای زنجیره‌ای به نحوی که می‌شناسیم بود.این فروشگاهها اولین بار در کشور آلمان تاسیس شدند.
در آمریکا، انقلاب در صنعت خرده فروشی در جریان بحران بزرگ اقتصادی ۱۹۲۹ شروع شد که تاثیری سرنوشت ساز در تاریخ توزیع کالا داشت و سرآغاز تاسیس فروشگاههای زنجیره‌ای متعدد به حساب می‌آید.
در سال ۱۹۶۲ سام والتون اولین فروشگاه وال مارت را افتتاح نمود.
هیچکس تصور نمی کرد این اتفاق سرآغاز شکل گرفتن بزرگترین شبکه فروشگاههای زنجیره‌ای در جهان باشد. والتون، اعتقاد‌داشت که مصرف کننده آمریکایی به دنبال فروشگاههای زنجیره‌ای تخفیفی است. درصورت ارائه کالاهای مصرفی مورد نیاز با قیمتهای نازل و در محیطی آرام و دوستانه فروشگاه با سیل اشتیاق مشتریان روبرو خواهد شد و گروههای بزرگ مصرف کننده را به خود جذب خواهد کرد. عقیده والتون صحیح بود. شرکتی که وی پایه ریزی کرد اکنون به صورت بزرگترین شبکه زنجیره‌ای جهان در آمده است.
در ارزیابی نهایی، هزینه‌های توزیع مواد غذایی در آمریکا در اوایل قرن بیستم از حدود ۳۰ درصد به نصف تقلیل یافت.
بنابر آنچه گفته شد میتوان میزان فروش، هزینه‌ها و سودآوری یک فروشگاه را از شاخصهای مهم در ارزیابی یک فروشگاه منظور نمود.
فروشگاه زنجیره‌ای شبکه‌ای از شعبه‌های فروشگاهی است که تحت یک مدیریت متمرکز در مناطق مختلف شهر یا کشور قرار گرفته‌اند و کالاهای مشابهی را عرضه می‌کنند. این فروشگاههای زنجیره‌ای در کشورهای غربی بسیار معمول و محبوب هستند. فروشگاه والمارت نمونه‌ای از این نوع فروشگاه‌هاست. البته در ایران هم نمونه‌های زیادی از این فروشگاهها وجود دارد. این مقاله را تا انتها بخوانید تا با انواع فروشگاه زنجیره‌ای و مزایا و معایب آنها آشنا شوید.
به‌گفته‌ی جی ال فری، «فروشگاههای زنجیره‌ای گروهی از فروشگاهها هستند که کالاهای مشابهی را تحت مالکیت واحد و مدیریت متمرکز ارائه می‌کنند.»
کمیسیون تجارت فدرال (Federal Trade Commission) ایالات متحده فروشگاه زنجیره‌ای را این‌طور تعریف می‌کند: «سازمانی دارای سهم نظارتی در دو یا چند بنگاه که کالاهای مشابه فراوانی را به قیمت خرده فروشی عرضه می‌کنند.» اساسا فروشگاه زنجیره‌ای گروهی از فروشگاهها هستند که در ظاهر به‌هم شباهت دارند، کالاهای یکسانی از نظر نوع و کیفیت را عرضه می‌کنند، مدیریت و مالکیت متمرکزی دارند و از طریق دفتر مرکزی تأمین می‌شوند.
بنابر این سازوکار، دفتری مرکزی وجود دارد و شبکه‌ی گسترده‌ای از شعبه‌ها یا خرده‌فروش‌ها به آن وصل هستند که می‌توانند در بخش‌های مختلف کشور قرار داشته باشند. اما ویژگی اصلیِ انواع فروشگاه زنجیره‌ای این است که با یک نوع محصول سروکار دارند. بنابراین فکر اصلی که پشت فروشگاههای زنجیره‌ای قرار دارد، ویژه‌کاری است. در نتیجه می‌توانیم بگوییم که فروشگاه زنجیره‌ای به‌معنای گروهی از فروشگاه‌هاست که خطوط مشابهی از کالا را با مالکیت واحد در مکان‌های مختلف عرضه می‌کنند. کفش ملی و هاکوپیان از نمونه‌های فعالِ فروشگاه زنجیره‌ای در ایران هستند.
فروشگاههای زنجیره‌ای در یک خط محصول، تخصص دارند و طیف اقلامی که عرضه می‌کنند، محدود است.
آنها به صورت افقی با هم در ارتباط بوده و تحت نظارت متمرکز هستند.
نقدی کار می‌کنند و به صورت اعتباری فروش ندارند.
تأمین کالا در فروشگاههای زنجیره‌ای و همین‌طور مدیریت و نظارت بر آنها متمرکز است.
قیمت‌ها ثابت بوده و خریداران نیازی به چانه‌زنی ندارند.
فروش غیرمتمرکز است و هر واحدی به خودیِ خود یک خرده‌فروش کامل محسوب می‌شود.
روی گردش مالی زیاد و سریع تأکید دارند.
این سیستم در زمینه‌ی گسترش شعبه‌هایش انعطاف‌پذیر است.
اقلامی که شعبه‌های یک فروشگاه زنجیره‌ای می‌فروشند، همگی یک شکل هستند.
اقلامی که فروشگاههای زنجیره‌ای می‌فروشند، معمولا آنهایی هستند که مشتریان بسیار نیاز دارند و ماهیت‌شان بادوام است، مثل کفش، لباس و غیره.
سوپر مارکت در واقع شکلی جدید از بقالی سنتی است با این تفاوت که مشتریان اجناس مورد نظر خود را بصورت سلف سرویس از قفسه یا یخچال فروشگاهی بر می‌دارند. معمولا هایپر مارکت‌ها بزرگتر از سوپر مارکت‌ها هستند و محصولات بیشتر با تنوع و تخفیف بیشتر می‌فروشند. بیش از ۸۰٪ از کالاهای سوپرمارکت‌ها مواد خوراکی هستند. سوپرمارکت‌ها در نزدیکی مناطق مسکونی وجود دارند تا دسترسی به آنها راحت‌تر باشد.
از دلایل اصلی شکلگیری این‌گونه فروشگاه میتوان به پیشرفت جوامع بشری و افزایش جمعیت اشاره کرد. با الگو گرفتن از کشورهای پیشرفته در ایجاد مرکز تجاری و فروشگاههای بزرگ برای پاسخ‌گویی نیاز مشتریان، سوپر مارکت‌ها ایجاد شدند.
تا مدتی پیش خرید نیازهای روزمره و مواد غذایی از بقالی انجام می‌شد که مغازه‌دار یا فروشنده کالاهای درخواستی مشتریان را پرسیده، آنها را آماده می‌کرد و پس از آن به حساب کردن آن می‌پرداخت. حتما تجربه دارید که در این شرایط اگر تعداد مشتریان زیاد باشد مجبور به ایستادن طولانی مدت در صف خواهند شد و ممکن است زمانی که نوبت به آنها می‌رسد کالای موردنظر موجود نباشد.
در سال ۱۹۱۵ در نیویورک شخصی به نام وینسنت آستور اقدام به اجرای ایده خود کرد. او تصمیم گرفت مغازه ۹۰ متری خود را با سرمایه ۷۵۰ هزار دلار تبدیل به فروشگاهی کند که انواع مواد غذایی و مایحتاج مردم از جمله میوه، گوشت، لبنیات و حتی گل در آن به فروش برسد. او تمام این کالاها را به صورت عمده خریداری و در مغازه خود قرار دارد اما برخلاف انتظار فروش او کاهش یافته و نزدیکان نیز از او خرید نمی کردند و پس از گذشت دو سال مجبور به بستن مغازه شد.
در سال ۱۹۱۶ کلارنس ساندرس تصمیم گرفت مغازه ای تاسیس کند که مشتریان مواد غذایی و مایحتاجشان را از بین کالاهای موجود انتخاب کنند. در واقع این روش که فروش سلف سرویس است بسیار مورد استقبال قرار گرفت و موفق به افتتاح شعب دیگر مغازه خود شد.
در سال ۱۹۳۰ در آمریکا فردی به نام میشل کولن مغازه ای با مساحت ۵۶۰ مترمربع افتتاح کرد و علاوه بر الهام گرفتن از ایده ساندرس که استفاده از یخچال فروشگاهی و ارائه سلف سرویس کالاها بود به اختصاص سازی هر بخش برای ارائه کالای خاص و ایجاد پارکینگ برای مشتریان نمود.
در واقع این کار نمونه اولیه سوپر مارکت‌های امروزی بود. ۱۷ شعبه از فروشگاه کولن در ۶ سال تاسیس شد و ایده بسیار موفقیت آمیز بود. این ایده به مرور سراسر دنیا را فراگرفته و از آن استقبال کردند.
مالکیت و مدیریت یکسان برای چندین فروشگاه و پوشش‌دهی منطقه‌ای بالا مزایای متعددی را برای فروشگاههای زنجیره‌ای به دنبال دارد:
با حذف کامل عمده‌فروشان و ارتباط مستقیم با تولیدکنندگان، هزینه‌ها تا اندازه قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
این فروشگاهها به‌طور تخصصی در یک صنعت خاص یا حتی محصول مشخص فعالیت می‌کنند و به این ترتیب مشتریان خاص خود را، راحت‌تر جذب می‌کنند.
هزینه تبلیغات کاهش پیدا می‌کند؛ زیرا در یک زمان و با یک تبلیغ واحد، میتوان همه شعبه‌ها را پوشش داد.
آزمون و خطا در این فروشگاهها ریسک کمتری دارد و راحت‌تر انجام می‌شود. اگر تصمیم پرخطری گرفته و در یکی از شعبه‌ها اجرا شود، تنها همان شعبه را به خطر می‌اندازد و سایر فروشگاهها از تبعات تصمیم در امان هستند.
ترکیب عمده‌فروشی و خرده‌فروشی مزایای مالی قابل توجهی به همراه دارد.
هزینه‌های عملیاتی در فروشگاههای زنجیره‌ای کاهش پیدا می‌کنند.
شعبه‌های مختلف در نقاط متنوع باعث می‌شود نیازها و خواسته‌های مردم در همان محدوده به‌سادگی پاسخ داده شود.
شناسایی شعبه‌های زیان‌ده ساده‌تراست و میتوان برای انتقال یا حذف آنها تصمیم‌گیری کرد.
کمبود موجودی یک شعبه به‌راحتی توسط شعبه‌های نزدیک‌تر قابل جبران است. علاوه بر این، به خاطر در دسترس بودن موجودی در انبار مرکزی یا شعبه‌های دیگر، نیازی به انبار کردن تعداد زیادی از محصولات نیست.
برای هر شعبه نیاز به فضای کمتری نسبت به یک فروشگاه مستقل است؛ زیرا انبار جداگانه و بزرگی برای یکایک شعبه‌ها نیاز نیست.
قیمت و کیفیت استاندارد محصولات اعتماد مشتریان را جلب می‌کند و میزان فروش را بالا می‌برد.
خرید عمده کالاها یا تولید در ابعاد بزرگ، هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد.
با توجه به پایین بودن قیمت تمام‌شده محصولات، میتوان قیمت کمتری برای فروش آنها در نظر گرفت و مشتریان بیشتری را جذب کرد.
قدرت پخش ریسک در این فروشگاهها بالا می‌رود و نیازی نیست همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد چید،
استخدام پرسنل قدرتمند و باتجربه، به تناسب موقعیت هر کدام از شعبه‌ها امکان‌پذیر است.
فرصت تحقیق و مطالعه در هر شعبه به تناسب موقعیت جغرافیایی آن وجود دارد. نتیجه این تحقیقات می‌تواند به کسب‌وکار سمت‌وسو بدهد و پیشرفت آن را تضمین کند،
این فروشگاهها به دلیل ظاهر یکسان با یکدیگر و متفاوت از سایر کسب‌وکارها، متمایز هستند و به چشم مشتری آشنا و قابل شناسایی هستند. این موضوع به شناخت و توسعه برند کمک می‌کند و به آن هویت می‌دهد.
با وجود تمامی مزایایی که گفته شد، فروشگاههای زنجیره‌ای معایبی نیز دارند:
در این نوع از فروشگاهها، ارتباط کمتری میان فروشندگان و مشتریان شکل می‌گیرد؛ در حالی‌که بسیاری از روشهای وفادارسازی مشتریان وابسته به ارتباط با آنها است. بنابراین در فروشگاههای زنجیره‌ای سخت‌تر میتوان روی مشتریان تاثیر گذاشت و آنها را در جهت پیمودن نردبان وفاداری مشتریان هدایت کرد.
از آنجا که کالاهای موجود در فروشگاه زنجیره‌ای، تخصصی‌تر و مرتبط با یک صنعت خاص است ممکن است همه مشتریان را جذب نکند. مثلا برند چرم مشهد در صنعت پوشاک، لباس و اکسسوری از جنس چرم ارائه می‌دهد. محدودیت جنس محصولات در این فروشگاه به جنس چرم، برای همه مشتریان مطلوب نیست و مشتری خاص خودش را جذب می‌کند.
اداره و کنترل همه شعبه‌ها کار سختی است و نیاز به مدیریت حرفه‌ای دارد.
اگر نظارت کافی بر روی شعبه‌ها و عملکرد آنها وجود نداشته باشد ممکن است کل مجموعه تحت تاثیر قرار بگیرد.
راه اندازی فروشگاههای زنجیره‌ای نیازمند سرمایه قابل توجهی است.
کارمندان فروشگاههای زنجیره‌ای اغلب حقوق ثابت دارند و نمی‌توان برای آنها پورسانت فروش در نظر گرفت. این مسئله از میزان تلاش آنها برای جذب مشتری کم می‌کند و مشتریان هم اغلب متوجه بی‌تفاوتی تیم فروش می‌شوند.
۱. بر اساس مکان
فروشگاه زنجیره‌ای محلی:
فروشگاه‌هایی که داخل یا اطراف یک شهر فعال هستند با نام فروشگاههای زنجیره‌ای محلی شناخته می‌شوند.
فروشگاه زنجیره‌ای محله‌ای:
فروشگاه‌هایی که در سرتاسر طول و عرضِ یک واحد جغرافیایی مشخص واقع هستند، فروشگاه زنجیره‌ای محله‌ای نامیده می‌شوند.
فروشگاه زنجیره‌ای کشوری:
فروشگاه‌هایی که در سرتاسر طول و عرض جغرافیاییِ کشور واقع شده‌اند، فروشگاههای زنجیره‌ای کشوری نامیده می‌شوند.
۲. براساس کالاهایی که می‌فروشند
مثل لباس، کفش، محصولات خوراکی و غیره.
۳. فروشگاههای زنجیره‌ای صنایع همگانی
آنهایی که توسط شرکت‌های بخش دولتی برای فروش لوازم خانگی داخلی همچون کالاهای الکتریکی، لوازم گازسوز و غیره اداره می‌شوند.
۴. فروشگاههای تولیدکنندگان
آنهایی که توسط تولیدکنندگانی اداره می‌شوند که می‌خواهند محصولات‌شان را مستقیما و بدون دخالت واسطه‌ها به مشتری بفروشند.
۵. سازمان خرده فروشی
فروشگاه‌هایی که تحت مالکیت و اداره‌ی خرده‌فروش‌های بزرگی هستند که هر شعبه‌ای اقلام خود را مستقیما از عمده فروشی‌ها تأمین می‌کند.
انواع فروشگاه براساس سطح کاربری:
این فروشگاهها معمولا فضای ۶۰ تا ۱۵۰ متر دارند و محیط آن چیدمان و دکور ساده ای دارد. ارائه و فروش مواد غذایی و کالاهای ضروری مانند شوینده، لبنی، نوشیدنی و خوراکی توسط فروشگاه محلی یا بقالی انجام می‌شود. معمولا ۴ فروشگاه در یک محله کوچک یافت می‌شود.
معمولا در این گونه فروشگاههای خرده فروشی به دلیل فضای کمتر فروشگاه به تعداد محدود تر از یخچال فروشگاهی استفاده می‌نمایند. که معمولا یخچال ایستاده تاثیر زیادی بر فروش بیشتر آنها خواهند داشت.
فروشگاههای عمومی چیدمان ساده ای دارد و تجهیزات فروشگاهی و یخچال‌های فروشگاهی سطح متوسط در آنها استفاده می‌شود.
معمولا در روستاها و مناطقی که دسترسی به آنها راحت نیست فروشگاه عمومی وجود دارد که انواع کالا در آن به فروش می‌رسد.
سوپرمارکت کوچک یا مینی سوپر دارای چند یخچال و قفسه است و کمی بزرگتر از فروشگاه محلی است. مناطق با جمعیت متوسط به مینی سوپرها نیاز دارند.
این نوع فروشگاه در شهرها که دارای جمعیت بالاتری هستند قرار دارد و کالاهای اساسی از جمله شوینده، خوراکی، پوشاک و… را ارائه می‌کنند اما عمده اجناس آنها خوراکی هستند درنتیجه در چیدمان آنها بیشتر از انواع یخچال فروشگاهی استفاده می شود.
در سوپرمارکت‌های بزرگ تمامی کالا و خدمات سوپرمارکتی با تنوع بسیار بیشتر ارائه می‌شود. در برخی از سوپرمارکت‌های بزرگ، اقلامی مانند: مبلمان و تجهیزات دکوراسیون داخلی به فروش می‌رسد. متراژ سوپرمارکت‌های بزرگ اغلب بالای ۴۰۰۰ متر است.
نکته: تفاوت‌های اصلی سوپر مارکت‌ها و فروشگاههای محلی؛ متراژ فروشگاه، نوع تجهیزات فروشگاهی، یخچال فروشگاهی و نوع قفسه‌بندی فروشگاه است.
این نوع فروشگاهها در هرجایی از دنیا ممکن است توسط بخش خصوصی یا دولتی اداره شوند و شاید برای برخی این سوال مطرح شود که این چه نوع فروشگاهی است؟ فروشگاه زنجیره‌ای به گروهی از فروشگاههای همنام گفته می‌شود که به‌صورت یکپارچه اقدام به فروش کالا و خدمت می‌کنند. در فروشگاههای زنجیره‌ای استفاده از تجهیزات و یخچال‌های فروشگاهی مناسب و قفسه‌بندی استاندارد اهمیت بالایی دارد. در این فروشگاهها تمام مایحتاج خانواده ارائه می‌شود؛ بطور مثال از خوراکی و شوینده‌ها تا پوشاک و لوازم برقی بزرگ در فروشگاههای زنجیره‌ای یافت می‌شود. بطور معمول در هر محله شهرنشین بزرگ حداقل یک فروشگاه زنجیره‌ای وجود دارد. در برخی از این فروشگاهها اقلام به‌صورت نقد یا قسطی فروخته می‌شود. در اکثر فروشگاههای زنجیره‌ای به دلیل رقابت شدید در بازار، قیمت فروش کالا یا خدمت پایین تر از سوپرمارکت‌ها یا فروشگاههای محلی است. میتوان گفت تمامی انواع یخچال فروشگاهی در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا بتوانند تمام محصولات را به بهترین شکل در معرض نمایش قرار دهند. یخچال ایستاده، نیمه ایستاده، ویترینی و فریزرها همگی مورد استفاده آنها خواهد بود.
فروشگاه محصولاتی که تنها یک برند خاص را می‌فروشند از فروشگاههای تخصصی هستند. در این فروشگاهها، کالای هم‌خانواده و بصورت تخصصی به فروش می‌رسد. این نوع فروشگاهها تجهیزات فروشگاهی اختصاصی نیاز دارند و باید در انتخاب آنها و همچنین قفسه‌بندی و چیدمان بسیار دقت کرد.
در این فروشگاهها، کالاها بر اساس نوع، قیمت یا جنسیت مشتری جدا هستند و برای هر بخش نیز مسئول فروش خاص خود را دارد. بطور مثال یک فروشگاه چندقسمتی برای فروش پوشاک سه بخش بانوان، آقایان و کودکان دارد و هر بخش نیز فروشنده اختصاصی دارد و خریدار پس از گذر از این بخش‌ها وارد بخش دیگری از فروشگاه می‌شود. لازم به ذکر است که در این نوع از فروشگا‌ها، کالای فاسدشدنی ارائه نمی‌شود و اکثرا در حوزه پوشاک فعالیت دارند. چیدمان فروشگاهی برای فروشگاههای چندقسمتی از اهمیت بالایی برخوردار است.
هایپرمارکت‌ها، تلفیقی از سوپرمارکت و فروشگاه چندقسمتی هستند و اکثرا فضایی حدود ۱هزار تا ۳هزار مترمربع را در برمی‌گیرند. و تقریبا ۲ تا ۳ برابر سوپرمارکت‌های بزرگ هستند. هایپرمارکت‌ها طیف بالایی از کالا را شامل می‌شوند و تمامی نیاز خریدار را بصورت یکجا فراهم می‌کنند. قفسه‌بندی در این نوع از فروشگاهها با وسواس خاصی انجام می‌شود تا مشتری به‌راحتی کالای مدنظر را بیابد. چیدمان کالاها در قفسه‌های هایپرمارکت‌ها نیز از این قاعده مستثنا نیستند. از یخچال پرده هوا نیز به دلیل سهولت در انتخاب کالاها در هایپرمارکت‌ها استفاده می‌شود.
همان‌طور که از نام این نوع از فروشگاهها مشخص است، کالا با کمترین قیمت عرضه می‌شود و حداقل سود در نظر گرفته‌شده است.
طراحی داخلی این نوع فروشگاهها بسیار ساده است و تجهیزات فروشگاه بسیار ساده‌ای در این نوع فروشگاهها استفاده می‌شود. اکثرا متراژ این فروشگاهها بین۱ هزار تا ۴ هزار مترمربع است.
این گونه فروشگاهها ۳ فاکتور اصلی را سرلوحه کار خود قرار می دهند. در بین آنها میتوان به تازگی مواد غذایی ارائه شده، سرویس‌های اختصاصی برای مشتریان و همچنین چیدمان خاص اشاره کرد. سیستم‌های راهنمای مسیر در این مکان‌ها به دقت طراحی شده و همچنین اجناس به طوری خاص و دقیق به نمایش گذاشته شده‌اند. به علاوه از وسایل، امکانات و یخچال فروشگاهی گران قیمت و لوکس در این نوع مغازه‌ها استفاده شده چرا که این سطح از سوپرمارکت‌ها برای مشتریان خاص طراحی شده‌اند.
این دسته از فروشگاهها باید در هنگام چیدمان یخچال فروشگاهی مورد نیاز خود حتما دکوراسیون و رنگ مناسب با فضای خود را به جهت تامین زیبایی فضا در نظر بگیرند.
