سیر تحول قلم

به گفته دانشمندان با شناخت از ابزارهای انسان‌های اولیه می‌توان اولین ثبت وقایع را بین ۶۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰سال قبل نسبت داد. اکثر دانشمندان با توجه به سنگ نوشته های موجود اولین نوشته خطی را به یونانی‌ها و مصری‌ها نسبت داده اند؛ آنها با قلمی که از فلز یا استخوان یا عاج ساخته شده بود بر روی لوحه‌های موم اندود شده می نوشتند. بعدها مصریان قلمی از ریشه گیاهان (مَجوف: انتهای گیاه که به شکل نی باریک است) ساختند که در نوک آن یک شیار ایجاد کرده و آن را در نوعی جوهر فرو برده و برای نوشتن روی پاپیروس استفاده می نمودند.

بعد از آن می توانیم به کشور چین در زمینه توسعه و ایجاد نوشتار اشاره کنیم. چینی ها با توجه به الفبا و ساختار نوشتاری متفاوتی که داشتند از قلم موهای مخصوص و مرکب های بسیار سیاه و ضد آب برای نوشتن استفاده می‌کردند.

اولین حروف الفبای قابل فهم و مناسب در مکاتبات بین المللی را می‌توان به ارامنه نسبت داد که نوشتار خود را توسط قلم تراشیده و جوهر انجام می دادند.

در قرون وسطی کاغذ به بازار آمد و برای نگارش از پر غاز، کلاغ یا قو به عنوان قلم استفاده می‌کردند؛ به طوری که اشاره شد در نوک تیز آن یک شکاف ایجاد کرده تا مُرکّب از لای آن بر روی کاغذ جاری شود.با آن که قلم پر دوام زیادی ندارد، اما به مدّت صدها سال ابزار اصلی نوشتار انسان به شمار می‌رفت.از قرن گذشته تا کنون در صنعت قلم تحولات بسیاری صورت گرفته و کارخانه های بزرگی با نام‌های تجاری گوناگون در این حوزه با یکدیگر در رقابت هستند.

 

تاریخ ابداع قلم

محتملً قلم مو و قطعات تیز فلز و استخوان نخستین افزارهای نوشتن بوده است . حدود ۳۰۰ ق .م ، مصریان و یونانیان از نی گیاه کالاموس قلم تهیه می کردند . مرکب را در نی می ریختند و سر آن را برای نوشتن بر سطح مورد نظر فشار می دادند . حدود ۵۰ ق . م متوجه این نکته شدند که نوک تیز شده پر درشت غاز ، بهترین وسیله برای نوشتن است . سر قلم فلزی که دیر تر کند می شود ، بعد ها به پر اضافه شد .

پرهای سر قلم دار تا اواسط قرن ۱۹ م رواج فراوان داشت . از اواسط قرن ۱۷ م قلمها را با فلز می ساختند و گاه سر قلم را از سنگهای قیمتی تهیه می کردند . از آن پس قلمهایی ساختند که مرکب را در خود نگه می داشت . سر قلمهای فولادی که قابل گذاشتن و برداشتن بود در حدود نیمه قرن ۱۸ م ساخته شد . از نیمه قرن ۱۹ م سر قلمها از آلیاژ رودیوم و اوسمیوم و ایریدیم تهیه می شد که بسیار سخت بود .

در ۱۸۸۴ ل . واترمن آمریکایی که نخستین قلم خودنویس قابل استفاده را اختراع کرد . مرکب این قلم را با قطره چکان در آن میریختند . در ۱۹۱۳ و .ا . شیفر قلم خودنویس اهرم دار را اختراع کرد . مخزنهای مرکب فشنگی قابل تعویض در سالهای ۱۹۲۰ ساخته شد . جان لاود آمریکایی نخستین خودکار را در سالهای ۱۸۸۰ اختراع کرد ، ولی بازاری شدن و رواج آن از اواسط دهه ۱۹۴۰ است . خودکار نمدی از سال ۱۹۵۱ رواج یافت . تا حدود ۴۰ سال پیش ، وسیله نوشتن متعارف در ایران قلم نی بود که نوک آن را می تراشیدند و شکافی به آن می داند . مرکب را بر تودهای از نخ ،‌و بهتر از آن ابریشم ، می ریختند و قلم را بر آن می زدند و بر کاغذ می نوشتند . هنوز هم درس مشق خط در مدارس غالباً با همین ابزارها عملی می شود .

قلم سرب رومی

در قرون وسطی، نویسندگان دست نوشته های خود را با قلم سرب یا قلم نقره بر روی صفحات پاپیروس  می نوشتند. یکی از مزیت های منحصر به فرد قلم سرب این است که نیازی به منبع جوهر ثانویه ندارند. کاغذ در قرن اول میلادی در چین اختراع شد، در حالی که تا قرن هشتم به اروپا نرسید تا زمانی که اولین کارخانه کاغذسازی در قرن ۱۳ ساخته شد. این بدان معنی است که توسعه سیستم‌های نوشتاری در آسیا بسیار محبوبتر از اروپا بوده است.

در مورد قلم و تاریخچه آن مقالات و نوشته‌های بسیار زیادی موجود است که هرکدام بر مبنای نوع فعالیت و مطالعات خود قابل توجه هستند. در ادامه به سیر تکامل  این  ابزار  به طور اجمال پرداخته می شود:

حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد

اولین ابزاری که به منظور نوشتن کشف شده و به حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد بر می‌گردد لوح‌ها یا کتیبه‌هایی هستند که از گل رس ساخته می‌شدند و با حرارت آفتاب خشک می‌شدند و یا با آتش پخته میشدند و با ابزاری از استخوان یا برنز بر روی آنها خراش داده می‌شد.

حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد

مصریان باستان از نوعی نی شبیه بامبو به نام پاپیروس صفحاتی ساختند و بر روی آن می‌نوشتند. مردم مصر، نی پاپیروس را به صورت نوارهای نازک و بسیار ظریفی کنار یکدیگر قرار می‌دادند و سپس به وسیله فشارها و صیقل دادن به آن به شکل ورق درمی‌آوردند.

۱۳۰۰ سال پیش از میلاد

رومی‌ها شکلی از نوشتن را توسعه دادند که در آن از لایه ی نازکی از موم که بر روی تخته ای چوبی کشیده شده بود، استفاده می شد. رومی‌ها برای نوشتن بر روی موم، از قلمی‌فلزی استفاده می‌کردند. در آسیا کاتبان از قلم برنزی استفاده می‌کردند.

عصر تاریک (قرون وسطی)

در کنار استفاده از پوست برای نوشتن، آنگلوساکسون‌ها لوح‌هایی را برای نوشتن مورد استفاده قرار دادند که از موم پر شده بود.

آنها بر روی این لوح‌ها با قلم‌های استخوانی یا فلزی می‌نوشتند.

۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی

اروپاییان با پیدا کردن روش جدیدی برای نوشتن، که باقلم پَر بر روی پوست انجام میشد، سبک نوشتن خود را تغییر دادند.

آنها ابتدا تمام نوشتار خود را با حروف بزرگ می‌نوشتند، اما بعد به سبک سریعتری از نوشتن با حروف کوچک توسعه بخشیدند.

قلم پَر، اولین بار در سویل اسپانیا ظاهر شد و در خلال سالهای ۶۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی، به عنوان ابزاری برای نوشتن، مورد استفاده ی گسترده قرار گرفت.

دهه ۱۷۹۰ میلادی

مداد-به طور جداگانه- در فرانسه و استرالیا اختراع شد.

۱۸۰۰ تا ۱۸۵۰ میلادی

قلم نوک فلزی در سال ۱۸۰۳ ثبت اختراع شد، اما به بهره برداری تجاری نرسید.

نوک‌های فلزی، در دهه ی ۱۸۳۰ مورد استفاده عموم قرار گرفتند.

در حدود قرن نوزدهم، قلم‌های نوک فلزی کم کم جایگزین قلم‌های پر شدند.حدود سال ۱۸۵۰، قلم‌های پر، به علت کیفیت بهترِ قلم‌های نوک فلزی که نوک‌های آنها با آلیاژهای سخت از ایریدیوم، رادیوم و اوسمیوم ساخته شده بود، به کلی کنار گذاشته شدند.

 ۱۸۸۴ میلادی

لوئیس ادسون واتر من (Lewis Edson Waterman) که یک کارگزار بیمه بود؛ اولین خودنویس، قلم جوهردار مناسب برای نوشتن را اختراع کرد.

۱۸۸۸ تا ۱۹۱۶ میلادی

اصل خودکارهای نوک ساچمه ای به اواخر قرن نوزدهم بر می‌گردد.وقتی که توسط فردی به نام جان لود (John Loud) در سال ۱۸۸۸ و فرد دیگری به نام ون ریزبرگ (Van Vechten Riesberg) در سال ۱۹۱۶ ثبت اختراع شد.با اینحال هیچکدام از این دو اختراع در آن زمان، به بهره برداری تجاری نرسیدند.

دهه ۱۹۴۰ میلادی

نسخه مدرن خودکارهای نوک ساچمه ای، توسط جوزف لازلو (Josef Lazlo) و جورج بایرو (Georg Biro) اختراع شد.

در تابستان ۱۹۴۳، اولین مدل‌های تجاری از این خودکار ساخته شد.

حقوق ثبت اختراع لازلو، توسط دولت بریتانیا خریداری شد.

از آنجا که نوشته‌هایی که با خودکارهای نوک ساچمه ای نوشته می‌شدند، بسیار پایدارتر از نوشته‌هایی بودند که با قلم‌های نوک فلزی جوهر دار نوشته میشدند، این خودکارها در جریان جنگ جهانی دوم که مورد استفاده ی گسترده ی نظامی‌ها در میدان‌های جنگ قرار گرفتند، فروش فوق العاده ای یافتند.

اکتبر ۱۹۴۵

خودکارهای نوک ساچمه ای به بازار ایالات متحده معرفی شد.

این خودکارها با عنوان زیر به فروش می‌رسیدند:

«The first pen to write underwater»

«اولین قلم برای نوشتن در زیر آب»

در ۲۹ اکتبر ۱۹۴۵ در مراسم راه اندازی فروشگاه گیمبل (Gimbel)، تعداد ۱۰۰۰۰ خودکار به فروش رسید.

۱۹۵۳ میلادی

اولین خودکارهای ارزان قیمت وقتی در دسترس قرار گرفت که بارون بیک (Baron, Bich) فرانسوی، صنعت تولید گوی‌های ساچمه ای این خودکارها را توسعه داد.

که به طور چشمگیری هزینه ی خرید هر خودکار را کاهش داد.

 

دهه ۱۹۶۰، ماژیک اختراع شد

اختراع ماژیک یا قلم‌های felt-tip، در بازار آمریکا با موفقیت زیادی روبرو شد و این موفقیت تا اکنون، همچنان ادامه دارد.

همچنین تولید کنندگان، انواع دیگری از این قلم را ساختند. مثل مارکرها یا نوع جدید و پرطرفدارقلم‌های‌هایلایت.

 

دهه ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰،  روان نویس اختراع شد

روان نویس در اوائل دهه ی ۱۹۸۰ ساخته شد.برخلاف جوهر سخت به کار رفته در خودکار نوک ساچمه ای؛ در روان نویس، یک گوی متحرک و غلتان، از جوهر مایع برای تولید خطوط نرم استفاده می‌کند.

دستاوردهای پیشرفته ی تکنولوژی در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوائل ۱۹۹۰، تا حد زیادی عملکرد گوی غلتکی روان نویس‌ها را بهبود بخشیده است.

دهه ۱۹۹۰

انواع ابزارهای نوشتن با پوشش پلاستیکی ساخته شد و مورد استفاده عمومی‌قرار گرفت.