حمل و نقل جاده ای به جابه جایی انسان و کالاها از نقطه ای به نقطه دیگر از طریق وسایل مختلف حمل و نقل جاده ای مانند اتومبیل، کامیون ها، اتوبوس ها و غیره اشاره دارد و یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین روشهای جابجایی در سراسر جهان است. در ادامه به برخی از مزایا و معایب حمل و نقل جاده ای اشاره می کنیم.
مهمترین مزیت این روش در مقایسه با سایر روش ها مانند حمل و نقل ریلی، دریایی و هوایی این است که نیاز به سرمایه گذاری کمتری دارد زیرا امکان آماده سازی جاده ها در هر گوشه ای از کشور وجود دارد، همچنین سرعت ساخت جاده ها زیاد بوده و گزینه مناسبی برای ارتباط با مناطق دور افتاده می باشند.
این بهترین و مناسب ترین گزینه برای فواصل کوتاه بوده و انعطاف پذیر است. فرض کنید برای طی مسافت ۱۰۰ مایلی، مراجعه به ایستگاه راه آهن برای سوار قطار شدن یا رفتن به فرودگاه و اتلاف وقت برای بررسی و ثبت بلیط در سیستم باعث می شود مسافر در مقایسه با سفر از طریق جاده دیرتر به مقصد برسد. انعطاف پذیری به این معنی است که شخص می تواند وسیله نقلیه را هر جا که بخواهد، متوقف کند ولی این مورد با دیگر وسایل حمل و نقل مانند راه آهن، قایق ، هواپیما امکان پذیر نمی باشد.
دسترسی به جاده ها در هر نقطه، چه در ابر شهرها، حومه شهرها و یا در روستا از مزیت های حمل و نقل جاده ای بوده و همچنین دسترسی به آن محدود نبوده و گسترده می باشد. از این رو برای مثال، اگر واحد صنعتی در برخی نقاط دور افتاده قرار داشته باشد حمل و نقل جاده ای تنها راه برای رسیدن به آن نقطه است و یا اگر کسی می خواهد به یک مکان توریستی دور افتاده برود، تنها راه رسیدن به آنجا حمل و نقل جاده ای است.
از آنجا که در حین حمل کالا، نیازی به تخلیه و بارگیری دوباره بین راهی نیست ، خطر آسیب دیدن، شکستن و آسیب های دیگر به محموله کمتر است. بنابراین، حمل و نقل جاده ای برای انتقال کالاهای ظریف مانند وسایل شکستنی و ظروف چینی که در روند بارگیری و تخلیه آسیب پذیرتر هستند مناسب تر است.
در مقایسه با دیگر روشهای حمل و نقل، فرایند بسته بندی در حمل و نقل جاده ای از پیچیدگی کمتری برخوردار است. حمل کالاها در این روش نیاز به بسته بندی کمتری داشته یا در بعضی موارد بدون بسته بندی انجام می شود.
کالاهایی که باید به سرعت انتقال داده شوند، حمل و نقل جاده ای مناسب تر از راه آهن یا حمل و نقل دریایی است. حمل و نقل دریایی بسیار کند بوده و در حمل و نقل ریلی و دریایی زمان زیادی صرف بارگیری و تخلیه کالاها می شود.
انتقال کالاها از جاده شروع شده و نهایتا به جاده ها ختم می شود. جاده ها و حمل و نقل جاده ای به عنوان تکمیل کننده دیگر روشهای حمل و نقل مانند راه آهن، کشتی ها و راه های هوایی عمل می کنند.
بزرگترین مشکل حمل و نقل جاده ای این است که برای فواصل طولانی نامناسب است زیرا حمل و نقل از طریق جاده به زمان زیادی احتیاج دارد ولی با استفاده از حمل و نقل هوایی می توان به سرعت به مقصد خود رسید و همچنین در حمل و نقل جاده ای فضایی که شخص بتواند در طول سفر بنشیند و استراحت کند وجود ندارد ولی در حمل و نقل ریلی شخص میتواند هروقت بخواهد استراحت کند.
یکی دیگر از معایب حمل و نقل جاده ای این است که توسط عوامل متعدد دیگری تاثیر پذیر است مانند ترافیک، بدی آب و هوا، خرابی و ناهمواری های جاده بین راهی که موجب صدمه ناگهانی به وسلیه نقلیه شود، خطر سرقت به هنگام شب در مکان های دورافتاده، تصادفات رانندگی حین حرکت این روش حمل و نقل را در مقایسه با سایر، آسیب پذیرتر و پر مخاطره تر می کند.
یکی دیگر از ضعف های حمل و نقل جاده ای این است که چهارچوب تعریف شده نسبت به روشهای دیگر ندارد که نهایتا باعث ضرر و زیان مشتریان و مسافران می شود، زیرا کرایه ها برای جابجایی کالاها و مسافران یکنواخت نبوده و با توجه به شرایط حاضر متغیر است. این مورد برای سایر گزینه های جابجایی مانند راه آهن، دریا و حمل و نقل هوایی محتمل نیست.
مهمترین پارامتر در انتخاب نوع وسیله نقلیه نزد مسافران، وضعیت ایمنی است و آمار و اطلاعات نشان می‌دهد که ایمنی مسافرت‌های حمل و نقل ریلی به مراتب بیش از سیستم هوایی و جاده‌ای است. طبق آمار میزان کشته شدگان جاده‌ای ۳۳۰ برابر بخش ریلی است و به عبارت دیگر ۹۹٫۷ درصد این شاخص به حوزه جاده‌ای و کمتر از ۳ هزارم درصد آن به حوزه ریلی اختصاص می‌یابد.
سیستمهای حمل و نقل از طریق ایجاد سرو صدا ، آلودگی هوا و …. صدمات و خسارت قابل توجه و بعضا غیر قابل جبران به جامعه و محیط زیست وارد می آورند که برای جبران این خسارت نیاز به سرمایه گذاریهای کلان می باشد و این امر باعث از بین رفتن سرمایه های ملی و فرصت ها برای حل مشکلات اساسی جامعه می شود. سرو صدای حاصله از خودروهای راه آهنی به خاطر برد فرکانس مفیدشان آزار و اذیت کمتری نسبت به سرو صدای حاصله از خودروهای جاده ای دارند .
همانطور که در نوشته بالا آمده است حمل و نقل جاده ای یکی از مهمترین زیربناهای لازم برای توسعه کشور است. بنابراین در اختیار داشتن یک شبکه مناسب جاده ای برای پیوند گوشه و کنارکشور لازم می باشد.
