به نسبت اندازهی ترسیمی بر اندازهی حقیقی مقیاس گفته میشود که به اختصار با حروف Sc نشان داده میشود. به این معنی که مثلا جاده 10 کیلومتری روی زمین به چه نسبتی کوچک شده تا به اندازه 10 سانتی متر نشان داده شده. یا اینکه بگویییم به صورت ساده تر در مقیاسهای کسری مثل اینمفهومش این است که هر یک سانتیمتر روی صورت کسر برابر با 100000 ساتیمتر روی زمین است.
مقیاس کوچک کردن
هنگامی از این مقیاس استفاده میکنیم که اندازه واقعی جسم از کاغذ رسم ما بسیار بزرگتر است. در جدول ارائه شده در ذیل میتوانید مقیاسهای کوچکتر از واحد را مشاهده کنید.
لازم به ذکر است که مقیاسهای کوچک کننده اغلب در نقشههای ساختمانی، صنایع چوبی و غیره کاربرد دارد. مقیاسهای بزرگ کردن استاندارد شامل ۵۰:۱، ۲۰:۱، ۱۰:۱، ۵:۱، ۲:۱، میباشد. فراموش نکنید که در رسم نقشه با مقیاس موارد ذیل بایستی در نظر گرفته شود:
بر روی نقشه رسم باید اندازههای واقعی آورده شود.
در اثر استفاده از مقیاس کوچکی و بزرگی، زوایا تغیر اندازه نمیدهند.
مقیاس نقشهها باید در جدول و زیر همان نقشه قید شوند.
انتخاب مقیاس مناسب
نقشههای شهرسازی: در این نوع نقشهها اغلب از مقیاس یک پانصدم و یا کوچکتر استفاده میشود.
نقشههای معماری: در این نوع نقشهها مقیاسهای ۱:۲۰۰، ۱:۱۰۰ و ۱:۵۰ و ۱:۲۵ به کار برده میشود که در شکل زیر ارائه شده است.
نقشههای جزئیات اجرایی ساختمان
در این نقشهها از مقیاسهای ۱:۵ و ۱:۲ و ۱:۱ استفاده میشود که در شکل زیر یک نمونه از آن نشان داده شده است. هم چنین برای جزئیات اجرایی ساختمان نیز از نقشههایی با مقیاس ۱:۲۰ و ۱:۱۰ و ۱:۵ و ۱:۲ و ۱:۱ استفاده میگردد.
جزئیات نقشههای قطعات صنعتی
در صورتی که قصد دارید قطعات کوچک را بزرگ نمایی کنید، میتوانید از مقیاسهای ۲۰:۱ و ۱۰:۱ و ۵:۱ و ۱:۲ استفاده نمایید. مثالی از این موضوع را میتوانید در ذیل مشاهده فرمایید:
خط کشی مقیاسی
اگر قصد دارید مقیاس را تبدیل کرده و اندازههای جسم را به اندازههای نقشه تبدیل کنید میتوانید از خط کش مقیاسی استفاده نمایید. این خط کش ها از انواع متعددی برخوردار است. همانطور که در ذیل مشاهده میکنید، در هر لبهی این خط کش، مقیاس ویژهای بهصورت دقیق درجهبندی شده است.
بهعنوانمثال مقیاسهایی که اغلب در لبههای اشل مثلثی بهکاربرده میشوند شامل ۱:۲۰ و ۱:۲۵ و ۱:۵۰ و ۱:۷۵ و ۱:۱۰۰ و ۱:۲۰۰ میباشند و با ضرب و تقسیم مقیاسها به عدد ۱۰ میتوانیم مقیاسهای کوچکتر یا بزرگتر را داشته باشی
انواع مقیاس:
مقیاس به سه صورت نوشته می شود
۱ – مقیاس توضیحی (جمله ای): که در یک عبارت به صورت جمله بیان می شود. مثل عبارت “یک سانتیمتر برابر یک کیلومتر است .
۲ – کسری( عددی) :
۲-۱ این مقیاس در کشورهایی که دارای سیستم متریک هستند مورد استفاده است مثل که به معنی این است که هر ۱ سانتی متر روی نقشه برابر با ۱۰۰۰ متر روی زمین است
۲ – ۲ کسری از نوع مرکب: این نوع مقیاس در کشورهایی استفاده می شود که سیستم غیر متریک دارند مانند آمریکا و انگلیس مثل که به معنی این است که هر ۱ اینچ روی نقشه برابر با ۱۰۰۰ مایل روی زمین است
۳ – خطی (ترسیمی) این نوع مقیاس نیاز به محاسبه ندارد و شما با یک تکه نخ و قرار دادن آن بر روی فواصل نقاط روی نقشه و جایگزاری آن بر روی درجات مقیاس به راحتی اندازه فواصل را بدست می آورید.
مقیاس نقشه ها از نظر اندازه:
نکته بعدی درباره اندازه مقیاس نقشه هاست.در کتاب درسی مقیاس ها به دو دسته کوچک مقیاس و بزرگ مقیاس تقسیم می شوند.(دسته بندی تفصیلی را در اینجا ببینید
۱ – نقشه های کوچک مقیاس : در این نقشه ها عدد مخرج کسر مقیاس بزرگ است و این نوع نقشه ها معمولا برای نشان دادن قاره ها یا کشورهای بزرگ در یک نقشه کوچک استفاده می شوند. مثل :
۲ – نقشه های بزرگ مقیاس :در این نقشه ها عدد مخرج کسر مقیاس کوچک است و این نوع نقشه ها معمولا برای نشان دادن ناحیه و بخش کوچکی از شهر ها یا روستاها استفاده می شوند مثل :
تفاوت این دو در این است که نقشه بزرگ مقیاس جزئیات را خوب نشان می دهد و لی مساحت زیادی را نشان نمی دهد مثل وقتی که شما روی ساختمانی به اندازه ۳ طبقه ایستاده اید و به راحتی جزئیات یایین را تشخیص می دهید ولی تنها چند محله را می بینید.
در نقشه های کوچک مقیاس شما مساحت زیادی را می توانید در نقشه ببینید اما جزئیات وجود ندارد مثل زمانی که بر روی برجی ۳۰ طبقه ایستاده اید و شهر زیر پای شماست اما دیگر تشخیص جزئیات اشیا ممکن نیست.
