مصداق به نقل  سایت افغانستان، پست در افغانستان سابقه‌ای بس طولانی دارد.

همیشه قاصدان و چابک سواران در طول تاریخ این وظیفه را انجام میدادند. وظایف پست و قاصد و پیام بر به خصوص در هنگام نبرد و جنگ‌ها و تعرضات دشمن حساس‌تر و با اهمیت‌تر بوده است. بنابراین سلاطین دفتر و دیوان‌هایی داشتند که پست‌ها و پیام‌ها را پیگیری می‌نمودند. اما به یاد داشته باشید این طرز پست منوط به دولت‌ها و امپراطوری‌ها بود. افراد عادی و اقوام و قبایل روش خویش را داشتند. در افغانستان با آمدن قوای اسکندر مقدونی پست بصورت اساسی آن معرفی شد. موصوف مطابق شرایط جنگی در تمام قطعات خود در هرات، رخج ( قندهار)، کابل، جبل السراج ، بلخ و … افراد شجاع و ورزیده و سوارکار را برای این کار گماشته بود و یقیناً دفتر و دیوانی وجود داشت که وارسی پست‌های جنگی و اخبار تعرضات و آمادگی قیام‌ها را علیه اسکندر اطلاع می دادند.

نامه مادر اسکندر، قدیمی‌ترین نامه در تاریخ افغانستان

از قدیم‌ترین نامه‌ای که در تاریخ افغانستان از آن می‌توان نام برد همانا نامه مادر اسکندر است که دور اسکندر وی را پریشان نموده و نگران پسرش بود که بالمقابل اسکندر جواب نامه را با عده از سران کشورمان به یونان نزد مادر فرستاد.

در وبلاگ افغانستان فردا آمده است: بعدا جانشینان اسکندر یا یونانو باختری‌ها در حدود ۲۵۰ سال دیگر این روش را به شکل اساسی‌تر آن ادامه دادند. امروز با وجود اینکه هیچ سندی از آن نامه‌ها و دیوان‌ها در دست نیست اما در شرایط نظامی و سوقیات موجودیت دیوان و مرکز پست و خبر رسانی حتمی بوده است.

تنها در تاریخ مصر؛ قدیمی‌ترین سند مربوط به پست یک ورق پاپیروس است که در سال ۲۵۵ قبل از میلاد در محل « هبیه» کشف شده است. کشور‌های همسایه فارس و هند نیز از چنین سابقه‌ای حکایت دارند چنانچه در دوره هخامنشی (۵۵۹ ـ ۳۳۰ ق م) می توان از این نهاد نام برد ، داریوش اول برای برقراری امنیت عمومی در ایالات، تشکیلاتی بنیاد نهاد که در آن، دبیر یا منشی مخصوصی بر «خِشَثْرَه پاون/ خِشَثْرَه پَوان» (ساتْراپ /شهربان) های ولایات گماشت تا چشم و گوش شاه باشند و او را از جریان امور و رویدادهای مهم ولایات و نحوه اجرای فرمان‌های ارسالی مرکز آگاه سازند.

بدین منظور و برای سهولت و سرعت جریان خبررسانی، راه‌های هموار و منزلگاه برای قاصدان دولت به فواصل چهار فرسنگ احداث شد تا علاوه بر استفاده کاروانیان، پیک‌ها و چابک سوارانِ دولت، نوشته‌ها و فرمان‌های دولتی را سریعتر به مقصد برسانند.

به نوشته گزنفون، فاصله این ایستگاه‌ها بر مبنای توان روزانه یک اسب برای طی طریق تعیین شده بود. وی تأسیس راه های هموار را به کوروش بزرگ نسبت داده است، اما برخی منابع احداث راه‌های کاروان‌رو و نگهداری اسب های بریده دم در این منزلگاه‌ها و تشکیل دستگاه برید را به داریوش سوم ، آخرین پادشاه سلسله هخامنشی، نسبت داده اند. وظیفه اصلی این دستگاه ـ که تنها به دولت اختصاص داشت ـ خبررسانی سریع میان مرکز و ولایات تحت قلمرو حکومت بوده است.

۱ – کبوتران خبر رسان و یا نامه‌بر :

از قراین و تجسس مؤرخان چنین برمی‌آید که برای اولین بار استخدام کبوتران برای رساندن نامه‌ها، در تاریخ کاری بسیار دیرینه است چنانکه در تورات آمده است حضرت نوح(ع) بود که برای نخستین بار از کبوتر در این راه سود جست و داستان که وی کبوتری را ، هنگام توفان از کشتی خود به بیرون فرستاد و آن کبوتر شاخه‌ای از درخت زیتون بهمراه خود آورد. مورخان این کار را نخستین استفاده انسان از کبوتر می دانند و می گویند: نخستین کبوتری است که برای نامه رسانی، از میان کشتی بخشکی فرستاده شده است. در افغانستان و فارس و یونان و روم نیز ازاین کبوتران استفاده می‌شد که هرکدام ادعا دارند اولین کشورهایی هستند که کبوتران را در خدمت اخبار و خبر رسانی قرار دادند. رومی‌ها و یونانی در هنگام بازی‌های اولمپیک از کبوتران سود برده اند در زمان خلافت اسلامی و بعدا از این کبوتران بیشترین استفاده صورت گرفت.

برج‌های کبوترها ( کفترخانه‌ها ) :

کبوترخانه‌ها یا کفترخانه که به آن کفترخان یا کبوترخان نیز می گویند، برج‌هایی قدیمی می‌باشد که معمولاً به صورت استوانه‌ای ساخته می‌شدند. کبوترخانه‌ها معمولاً برای نگهداری کبوتران خانگی و در سیستم نظامی کشور برای خبر رسانی و یا جمع آوری کود کبوترها و دیگر پرندگان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. کود کبوتر در گذشته استفاده‌های بسیاری در صنعت نیز داشته، از جمله صنعت دباغی در چرم سازی و ساخت باروت. طراحی کبوترخانه ها، بسیار عالمانه و جالب بوده است به گونه ای کبوتران زیادی در آن ها قرار گرفتند و این مکان ها زیستگاهی امن برای کبوترها تلقی می شد. کبوترخانه به مانند یک دژ نفوذ ناپذیر از کبوترها، مواظبت می کردند. ساختار معماری کبوترخانه‌ها به گونه‌ای بوده که از نفوذ پرندگان شکاری به درون فضای آن جلوگیری می‌شد. کبوترخانه‌ها بنای بلندی است که نمای بیرونی آن را به گونه زیبا و ظریف با خشت کاری منقش می سازد و در جدار داخلی آن طاقچه‌های متعدد آماده می‌کنند تا کبوتران در آن آشیانه گرفته و مواد فاضله بگذارند.

کبوتر خانه را به معماری خاصی می‌سازند و مخصوصا نما و نقاشی‌های بیرونی آن را فقط معماران می‌سازند و کار هر کس نیست.آشیانه‌ها آنچنان منظم و زیبا با مدل‌های یک شکل و از مصالح کاهگل ساخته می‌شد که در تابستان بسیار خنک و به گونه‌ای بوده است که باد در فضای آن جاری بوده و برعکس در زمستان گرم و از وزش بادهای محلی در امان بود. قطر سوراخ‌های ورودی کبوتران به داخل برج‌ها به اندازه‌ای ساخته می شد که تنها کبوتران می‌توانستند، وارد آن بشوند و پرندگان مهاجم قادر به ورود به داخل آن نبودند. ابن بطوطه مراکشی ظاهراً اولین سفرنامه‌نویسی بوده که درباره کبوترخانه‌های سخن گفته است.

تربیت و نوع کبوتر‌های نامه رسان

با وجود اینکه افراد بعنوان نامه رسان‌ها استفاده می‌شدند که بعدا بنام ترکی چاپارها معروف گردید.

اما باید گفت که برای خبرهای فوری و مهم از میدان محاربه نارسا بود.

پس بر آن شدند که از تیز پروازی کبوتر- که سرعتی برابر با باد دارد- استفاده کنند و از آن هنگام بود که کبوتربازان حرفه‌ای وارد میدان عمل گشتند و تربیت کبوتر و ساختن کبوتر خانه معمول شد که هنوز هم بقایای آن در بعضی از شهرهای مرکزی و شمالی افغانستان وجود دارد.

این نوع کبوتران دو نوع هستند از لحاظ جثه که گونه اول جثه‌ای بسیار بزرگ‌تر از کبوتران چاهی و خانگی دارد که پاهای بزرگ و سرخ شفاف از ویژگی‌های خاص این نوع است که رفته رفته در خطر انقراض قرار گرفته‌است.گونه دوم کاملاً شبیه به کوتران وحشی بود که فقط توانایی دوقطبی بودن را دشت.یعنی کبوتر بر اثر آموزش توانایی دارد که دو نقطه جغرافیایی را مرکز قطب نمای خود قرار داده و از یاد نبرد. از این رو بزرگان کبوتر خانه‌ها باید برای رساندن پیام‌ها به مکان‌های گوناگون، ناگزیرند کبوترهای بسیار داشته باشند و بر بام های خود کبوترخانههای کوچک بسازند.