گوسفندان و حتی سایر انواع دام زنده مستعد ابتلا به تعداد زیادی از بیماری‌ها مسری و غیر مسری هستند که ممکن است بر شرایط سلامتی آنها تاثیرات نامطلوبی داشته باشند. تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تغییرات آب و هوایی و اراضی که به سبب افزایش میزان تغییرات دما و کاهش بارش‌ها در حال اتفاق افتادن است بر روی سلامت دام‌ها اثر گذار می‌باشد.
بی شک یکی از شروط لازم جهت موفقیت و کسب درآمد مطلوب در شغل دامداری و دامپروری کنترل بیماری دام‌ها می‌باشد.
پیشگیری انواع بیماری‌ها و جلوگیری از انتشار مریضی بین دام‌ها به خصوص بین گله گوسفندان ، گاوها و گله بز یکی از مهم ترین اقداماتی است که هر دامپروری باید به آن توجه زیادی داشته باشد.
زیرا به دلیل اینکه این حیوانات به صورت گله‌ای هستند امکان دارد از طریق یک بیماری واگیردار همگی مریض شوند و موجب وارد شدن خسارات زیادی به گله داران شود.
پیشگیری به معنای انجام کلیه اقداماتی است که سبب جلوگیری از مبتلا شدن دام به بیماری‌های سابقه دار مسری و غیر مسری می‌باشد . به این صورت که شخص دامدار با رعایت یکسری از پروتکل‌های بهداشتی از قبل تعیین شده ، سعی می‌کند از بیمار شدن دام‌های گله خود جلوگیری به عمل آورد.
کم شدن اشتها و غذا نخوردن و داشتن تب از مهم ترین نشانه‌های بیمار شدن دام می‌باشد.
مهم ترین و کاربردی ترین اوصول و روش‌های پیش گیری و درمان بیماری‌های گوسفندی کدامند؟
گوسفند حیوانی است که به هرحال در برابر بیماری‌های مختلف از جمله انگل‌ها و میکروب و… می‌تواند بسیار آسیب پذیر باشد . پس حتما توصیه می‌شود که موارد بهداشتی را تا حد ممکن رعایت نمایید .
از مهم ترین اقدامات برای کنترل و درمان انواع بیماری‌ها در بین گوسفندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
همیشه از دکتر دامپزشک بخواهید تا گله شما را معاینه کند.
سعی کنید از محیط مناسبی که دارای تهویه مطلوب، قابلیت تنظیم دما و نورگیری خوبی برخوردار است استفاده نمایید.
گوسفندان گله خود را واکسینه کنید.
حشرات سعی می‌کنند همیشه در بین پشم‌های گوسفندان به زندگی خود ادامه دهند بنابراین گوسفندان خود را با داروهای ضد انگل بشوید.
سعی کنید همیشه غذای مغذی به گوسفندان خود بدهید و از یک برنامه جیره بندی خوب استفاده نمایید.
آخور و محلی آب خوری آنها را همواره تمیز نگه دارید .
شناسایی گوسفندان ناقل و قرنطینه نمودن این حیوانات نیز می‌تواند در بیماری‌های مسری ، روش موثر محسوب شود.
یکی از مهم ترین شاخصه گوسفند سالم داشتن میل به غذا خوردن و واکنش نشان دادن به انواع صدا‌ها می‌باشد . گوسفند سالم به صدا حساس است و به دنبال منبع صدا میرود .
نداشتن ترشحات چرکی و غیرچرکی ، نبود هیچگونه زخم بر روی بدن و کاهش وزن پیدا نکردن از دیگر مشخصه‌های گوسفند سالم به حساب می‌آید .
اگر گوسفند شما دچار مسائلی مانند سرفه شدید ، خوردن پشم و مو ، عقب ماندن از گله و دیگر مسائل فوق شدشد حتما به فکر درمان آن باشید .
سرفه گوسفندان معمولا به دو علت پنومونی و یا انگل‌های کبدی به وجود می‌آید.
با بیماری لنگش پا گوسفند و بز در این لینک می‌توانید نکات مفیدی را مطالعه کنید.
اگر در مناطق گرمسیر و پر کنه هستید و از مناطق سردسیر و کم کنه برای گله خود گوسفند و بره خریدید توصیه می‌شود سطح مراقبت از گوسفندان خود را افزایش دهید . به دلیل کم بودن استقامت این نوع دام‌های تازه به گرما و کنه امکان انتقال بیماری و تلف شدن حیوان وجود دارد که می‌توان با یکسری کارهای ساده از این خطر جلوگیری کرد .
برای کاهش شدت بیماری و افزایش سطح ایمنی بدن گوسفندان علاوه بر به کارگیری یک برنامه غذایی مقوی و همچنین واکسیناسیون منظم از مولتی ویتامین‌ها و داروهای تقویتی برای تسریع نمودن این روند استفاده نمایید.
علل ناباروری را می‌توان از جنبه‌های بسیاری از جمله اقدامات مدیریتی و همچنین عوامل بهداشتی بررسی کرد.
یکی از دلایل اصلی در مورد ناباروری و سقط جنین در گوسفندان مربوط به مسئله کمبود مواد معدنی و ویتامین است.
ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش مهمی را در میزان باروری گله گوسفندان شما به عهده دارند از جمله این مواد می‌توان به سلنیم ، مس، ویتامین A , D اشاره کرد.
علاوه بر نقش مواد مغذی در تعیین میزان ناباروری و سقط جنین ، انواع بیماری‌های قبلی نیز می‌تواند در این امر موثر باشد.
یکی از مشکلات مهمی که دامدار باید هنگامی که با آن مواجه شد سریع برای رفع آن اقداماتی را انجام دهد گنده خواری ( خاک خوری ) بره‌ها می‌باشد.
به وجود آمدن این معضل به علل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به بررسی این علت‌ها می‌پردازیم:
شاید مهم ترین دلیل مبتلا شدن دام به این مشکل را کمبود مواد مغذی در بدن از جمله کبالت ،سدیم ، فسفر دانست.
برای درمان کم خونی و کم اشتهایی ناشی از کمبود کبالت باید از مکمل‌ها و دارو هایی حاوی این ماده معدنی استفاده کرد. دارو کوبافوس و حتی قرار دادن آجر معدنی نیز می‌تواند مفید باشد.
به صورت کلی اگر قصد دارید که بره‌های گله شما دچار خاک خوری نشوند حتما سعی کنید نوع جیره مصرفی برای آنها را از مواد مغذی و مقوی تهیه کنید و بر اساس سن بره‌ها ممکن است که نوع جیره نیز متغیر باشد.
یکی دیگر از بیماری‌ها نسبتا شایع در بین گوسفندان بیماری اسیدوز می‌باشد که در یک مطلب کامل سعی کرده ایم این موضوع را توضیح دهیم . پیشنهاد می‌کنم حتما از مقاله‌ای که در سایت بازار گوسفند تحت عنوان بیماری اسیدوز قرار گرفته است دیدن نمایید.
گوسفندان بسیار از تنش و استرس بی زارند شاید این مطلب طنز به نظر رسد اما دامداران عزیز باید هنگام مواردی نظیر تغییر جیره ، جا به جایی گوسفندان ، تغییر ناگهانی هوا میزان بیشتری شرایط راحتی را برای حیوانات خود مهیا کنند.
چند نکته اساسی برای مقابله با تنش و استرس در گوسفند وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت.
بهتر است که در هنگامی تنش سرمایی ، زمان از شیرگیری بره را به تاخیر بیندازید . زیرا این کار از مصرف بیش از حد بره از ذخیره چربی خود می‌کاهد و به سیستم ایمنی بدن آن کمک مضاعف تری می‌کند.
گوسفند حیوانی است که به گرما حساس می‌باشد و درصورت احساس گرمای زیاد میل خود را به غذا خوردن از دست می‌دهند. دامداران باید همیشه سعی کنند تا میزان دمای هوا و همچنین آب مصرف گوسفندان را در یک حد خنک حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه قرار دهند . حتما در فصول گرم سال میزان پشم گوسفندان خود را بکاهید و از حمام ضد کنه نیز استفاده کنید.
یکی دیگر از خطرناک‌ترین ، مواردی که استرس گرمایی ممکن است برای دام‌های شما به وجود آورد خطر سقط جنین و کاهش باروری گله می‌باشد. استرس و تنش گرمایی به شدت بر کیفیت و عملکرد تخمک‌ها و اسپرم گوسفندان اثر سوء داشته و به گونه‌ای که در میش‌ها با افزایش دمای رحم احتمالا عملکرد تخمک‌ها به نوعی ضعیف می‌گردد .
چنانچه محیط اضافه بر گرما ، رطوبت نیز داشته باشد تاثیرات نامطلوب این تنش افزایش می‌یابد . با وجود اینکه مدیریت دما محیط نگهداری دام‌ها کاری دشوار و هزنیه بر است اما حتما باید مد نظر دامداران باشد . کمک گرفتن از امکاناتی مانند سایه بان ، فن و کولر بسیار بر روند رشد گله شما اثر گذار خواهد بود . بهتر است تا جایی که امکان دارد گوسفندان را در فصول گرم سال در محلی خنک نگه داشته و از جابه جا نمودن آن در ساعات اوج گرما پرهیز کنید.
استرس حرارتی تنها به گرمای زیاد محیطی اطلاق نشده و سرما هم در حالتی که بیش از حد باشد می‌تواند باعث ایجاد تنش در گاو و گوسفند گردد و به عنوان یک عامل استرس، شناخته می‌شود. گوسفند، گاو یا گوساله‌ای که تحت تأثیر استرس سرمایی قرار داشته باشد، عکس العمل‌های گوناگونی به این استرس نشان می‌دهد تا حرارت بدن خود را حتی الامکان ثابت نگه دارد.
مجموع این حالات هر کدام می‌توانند بر کیفیت و کمیت تغذیه حیوان تأثیر داشته باشند. در برخی مباحث گفته شده است که گاوها و گوسفندان در هوای سرد، بیشتر از هوای گرم خوراک مصرف می‌کنند. البته به این مطلب نباید به دید یک نکته قطعی و بی قید و شرط نگریست. انواع نژاد گاو و گوسفند معمولا در هوای خنکی که برایشان تنش زا نباشد، خوراک بیشتری مصرف کرده و اگر سرما باعث ناراحتی این دام‌ها شود، گاو و گوسفند دست از هر گونه فعالیت لازم برای یافتن خوراک کشیده و در این بخش است که سرما باعث کاهش عملکرد آنها می‌شود. هنگام سرما، چربی‌های ذخیره در بدن گاوها و گوسفندان و پوشش مویی سطح بدن، به عنوان دو عامل بسیار مهم و کمکی برای حفظ گرمای بدن حیوان به کار می‌روند. در اینجا، هر چه گاو و گوسفند چاق‌تر بوده و چربی بیشتری داشته باشد، به سرمای محیطی مقاوم‌تر است و برعکس گاوها یا گوسفندان لاغر، آسیب پذیرترند.
به طور کلی، گرمای ذخیره شده در بدن یک گاو یا گوسفند، شامل بخشی از حرارت کسب شده از محیط است. بخش دیگر، گرمای متابولیک و دیگری هم گرمای حاصل از تخمیر شکمبه‌ای است. جیره‌های پر انرژی، گرمای متابولیک بیشتری تولید می‌کنند و باعث ذخیره آن در بدن گاو و گوسفند میشوند. البته در شرایط محیطی سرد، بخش اول، یعنی گرمایی که از محیط کسب می‌گردد، منفی در نظر گرفته می‌شود و بیشتر باید به بخش دوم و سوم تکیه داشت. در شرایط سرد محیطی، علاوه بر این که که گرمای موجود در بدن هدر نرود، باید کوشید تولید گرما در بدن تا حد ممکن بیشتر شود. علوفه با کیفیت پایین، حرارت زیادی تولید می‌کند و این حاصل گرمای تخمیر آن است. علوفه کم فیبر، به علت این که تخمیر کمتری دارد، حرارت تخمیری کمتری هم فراهم می‌سازد ، بنابراین، دامدار باید با ترکیبی از علوفه، تا حدی که توانایی ایجاد گرمای تخمیر مطلوب را داشته باشد و خوراک کنسانتره‌ای که گرمای متابولیک بیشتری به علت تولید انرژی بیشتر در بدن دارد، در جیره ایجاد کند. وقتی می‌گوییم خوراک کم کیفیت و فیبری کم ارزش، باعث تولید حرارت بیشتر میشوند، این بدان معنا نیست که دامدار در هوای سرد، تنها خوراک فیبری کم ارزش به دام بدهد. توجه داشته باشید که مقدار و کمیت حرارت تخمیری علوفه کم ارزش در بدن یک گاو گوشتی، هر چقدر هم که زیاد باشد، به زیادی گرمای متابولیکی نیست که در بافت‌ها تولید می‌شود.
دامپزشک به شخصی گفته می‌شود که به صورت آکادمیک و علمی به درمان و پیشگیری از بیماری‌های دامی می‌پردازد . کنترل کیفی محصولات دامی ، مبارزه ، پیشگیری ، نابودی کامل منشا بیماری ، بررسی سلامت دام ، به کارگیری روش‌های جهت افزایش بازدهی و کاهش ضرر و زیان به دامداران از مهم ترین وظایف یک دامپزشک متعهد محسوب میشوند .
کنترل و بررسی وضعیت سلامتی گله گوسفندان برای پیشگیری از خسارات مالی احتمالی می‌تواند بسیار موثر باشد . برای بررسی سلامت بدنی دام زنده چندین روش مختلف وجود دارد . بهترین روش و ابزار که روند رشد گله شما را می‌توانند تعیین کند امتیازدهی وضعیت بدنی هر یک از گوسفندان کله می‌باشد.
یک دامدار کاربلد فقط به فکر اینکه چگونه باید دام‌های خودش را به بهترین قیمت به فروش برساند ، نیست . اگرچه این موضوع نیز به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی‌های دامدار موفق محسوب می‌شود اما شرط کافی برای رسیدن به موفقیت نمی تواند تنها همین مورد باشد . شخص دامپرور باید مسئولیت مدیریت مجتمع دامپروری خود را به نحو احسن انجام دهد . از این رو یکی از مهم ترین جنبه‌های مدیریتی ، ارزیابی مرحله‌ای وضعیت سلامتی گوسفندان و سایر دام‌های زنده در دوره پرورشی مد نظر می‌باشد.
این دوره‌ها شامل زمان حاملگی ، شیردهی ، پرواری، زایمان دیرس ، زایمان زودرس می‌باشد. در هر کدام از مراحل ذکر شده باید وضعیت بدن از مانند اندازه ساق پا، سر ، کمر، شانه و مواردی از این قبیل ثبت گردند. ثبت این اندازه‌ها و وزن گوسفند می‌تواند به شما، در تشخیص میزان عملکردی در این مدت توانسته‌اید کسب کنید کمک زیادی کند. برای مثال با ارزیابی این موارد قادر هستید که درصد عملکرد مثبت نوع جیره مصرفی گله خود را مشخص کرده و درصورت عملکرد نامطلوب ، این جیره را بهبود بخشید.
علاوه بر خوراک می‌توانید از ابتلا گوسفند به بیماری‌ها مختلف مانند انگل‌ها ، میکروب‌ها و همچنین انواع تنش‌ها جلوگیری به عمل آورید.
همانطور که اشاره شد رعایت هرچه بهتر اصول بهداشتی به شما در جهت داشتن یک گله سالم و بدون بیماری کمک شایانی خواهد کرد . در ادامه قصد داریم به شما برخی از این راهکارهای بهداشتی را معرفی می‌کنیم .
آغل و بستر گوسفندان همیشه خشک و تمیز باشد .
خودداری نمودن از مصرف آب راکد و کثیف برای گوسفندان.
در نظر گرفتن محیطی سالم با تهیه فضای کافی ، نور مناسب و تهویه خوب.
مسدود نمودن راه هایی که حیوانات موذی به آخورها، آبشخورها و انبار ذخیره سازی مواد غذایی دسترسی پیدا می‌کنند.
خریداری دام هایی سالم و بدون علامت بیماری.
دقیق عمل کردن به برنامه واکسیناسیون.
ذخیره سازی صحیح علوفه و کنسانتره برای جلوگیری از کپک زدگی این مواد.
قرنطینه روشی موثر جهت جلوگیری نمودن از انتقال انواع بیماری‌های خطرناک در مجتمع‌های دامپروری به حساب می‌آید . به این شکل که با محدود نمودن حضور دام بیمار در گله می‌توانید از گسترش عفونت و عوامل بیماری زا جلوگیری به عمل آورید . در این روش می‌توانید حتی دام‌های بیمار را نیز به مدت طولانی ترین دوره کمون بیماری قرنطینه کنید .
در کل رعایت اصول قرنطینه برای جلوگیری از انتشار انواع بیماری گوسفند بسیاری مهم است . همچنین در هنگام حمل دام زنده از یک منطقه به منطقه‌ای دیگر در اکثر مواقع به گرفتن جواز حمل از مراکز مرتبط با دامپزشکی نیازمند هستید . اینکار برای کنترل و پیشگیری از بیماری‌های عفونی و غیر عفونی باید انجام گیرد .
به اشخاصی که در شغل دامداری مشغول فعالیت هستند توصیه می‌شود که حتما با دامپزشکان تعامل بیشتری داشته باشند و در صورت بروز هرگونه بیماری از این افراد برای معاینه دام‌های خود کمک بگیرند و همچنین توصیه می‌شود که دامپروران عزیز سطح دانش خود را با مطالعه منابع در دسترس در زمینه انواع بیماری‌ها افزایش دهند تا بتواند از بروز این چنین معضلات جلوگیری به عمل آورند .
قارچ ، جرب ، شپش ، کک مهم ترین عوامل ایجاد خارش در گله گوسفندان هستند که با انجام یکسری موارد می‌توان از بروز این مشکل نیز در گله جلوگیری به عمل آورد .
دامداران باید برای هر مورد مرگ ناگهانی ، در اسرع وقت از دامپزشک بخواهند گله گوسفندان شان را معاینه نماید . تشخیص به موقع و مداخله صحیح می‌تواند از بروز یک فاجعه بزرگ در گله شما جلوگیری کند . از آنجایی که روند رشد برخی از بیماری‌ها در این گونه حیوانات بسیار آهسته صورت می‌گیرد ، بهتر است در صورت بروز هرگونه مشکلی سریعا از دامپزشک کمک بخواهید .
اسیدوز ، نفخ ، انواع عفونت ، تب برفکی و مسمومیت‌های غذایی برخی از مهم ترین علل مرگ ناگهانی گوسفندان می‌باشند .
بهتر است در موارد مرگ گوسفندان و علی الخصوص مرگ‌های ناگهانی دام هایی که هیچ نشانه خاصی از بیماری را ندارند از دامپزشک درخواست کالبدگشایی لاشه را داشته باشید .
در گله هایی که میزان مرگ و میر بره در آنها بالا است و علت خاصی برای این مرگ تشخیص داده نمی شود ، معاینه لاشه و کالبدگشایی تعدادی از این بره‌ها می‌تواند اطلاعات مفیدی در رابطه با این مسئله به شما بدهد . این روش چنانچه که به صورت درست و توسط دامپزشک انجام شود به دامدار این امکان را می‌دهد تا خیلی سریع علل مرگ را بر اثر بروز هر نوع بیماری و مشکلی بیابید و راهکارهای پیشگیری را اتخاذ کنید . البته این روش بیشتر برای شرایطی پیشنهاد می‌شود که علت مرگ مشخص نبوده باشد و اگر مرگ بر اثر شرایط بد آب و هوایی و امثال این موارد باشد ، توصیه به این نمی شود . برای رسیدن به نتیجه درست در طی این تحقیق باید مواردی از قبیل جثه بره در هنگام تولد، نژاد ، تعداد زایش مادر ، سخت زایی مادر و … حتما بررسی شود .
معمولا در گله هایی که دچار مرگ ناگهانی بره میشوند تعدادی از این بره‌ها به صورت تصادفی برای کالبدشکافی تعیین میشوند . عمدتا این روش زمانی نتیجه دقیق تری دارد که یک سری از بره‌های تلف شده به صورت پشت سرهم کالبدگشایی شوند . روش انجام این کار به این صورت است که بره را به حالت خوابیده به پشت قرار می‌دهند و برش هایی در بین دیواره کتف و سینه ایجاد می‌شودو بعد شروع به شکافتن دیگر اجزای بدن برای بررسی دقیق‌تر می‌کنند . برای دام‌هایی که چند قلوزایی داشته‌اند بیشترین تلفات ناشی از گرسنگی و عدم تحمل شرایط آب و هوایی بد می‌باشد که اغلب برای بره‌های ضعفیف‌تر این مورد پیش می‌آید .
آبله گوسفندی بیماری واگیری است که با ظهور تاول و دانه هائی در روی پوست و واکنش هائی کم و بیش شدیدی در بدن و همچنین جراحات داخلی ، مشخص می‌شود . هنگام بروز بیماری درجه حرارت بدن تا ۴ درجه بالا میرود ، تعداد حرکات تنفسی و نبض افزایش می‌یابد، پلک‌ها متورم می‌شود، ترشحات موکوسی بینی زیاد می‌گردد، بی اشتهائی مطلق حادث گردیده و یبوست و ادرار منقطع نیز گاها دیده می‌شود . دانه‌ها اغلب در دومین روز ظاهر میشوند و کم کم به تاول‌ها تبدیل میگردند. این دانه‌ها مخصوصا در قسمت فاقد پشم بدن هستند مثل پلک‌ها، سوراخ‌های بینی ، لب ها، سینه، شکم و غدد پستان، ولی احتمالا ممکن است در نقاط پشم‌دار بدن نیز ظاهر شوند. دانه‌ها به هم پیوسته و سپس پوسته‌ها ظاهر میشوند که ممکن است اتفاقا خشک شده و بیافتند.
ممکن است دانه‌ها در دهان ظاهر شده و باعث ترشح زیاد بزاق گردند . به دنبال ظهور دانه‌ها درجه حرارت پائین می‌آید ولی اگر میکروب‌های ثانوی در پوسته‌ها ظاهر شوند حرارت بدن گوسفند دوباره بالا میرود که مرگ و میر را در اثر آبله به علت آن می‌دانند.
عامل بروز بیماری ویروس آبله گوسفند است. دوره بیماری سه تا هشت هفته طول می‌کشد که در عرض این مدت گوسفند لاغر شده و ممکن است پشم‌های خود را از دست بدهد. در اشکال کشنده بیماری مرگ و یک هفته بعد از ظهور اولین نشانه‌های بیماری فرا می‌رسد. بره‌ها بیشتر از گوسفندان از گوسفندان بالغ حساسند. و در هوای سرد شدت عوارض بیماری بیشتر است.
به علت انتشار این بیماری در اکثر نقاط کشور، لازم است پرواربندان با نظر کارشناس دامپزشکی منطقه اقدام به واکسیناسیون گله خود بر علیه این بیماری نمایند . میزان واکسن مصرفی ۱۰ میلی لیتر از آنرا به صورت زیر جلدی تزریق می‌گردد.
بیماری شاربن یا سیاه زخم به نام‌های سپرزی، خون شاش و غیره نیز گفته می‌شود . عامل بروز این بیماری میکروب «باسیلوس آنتراسیس» بوده و بیماری عفونی حاد و شایعی است که انسان و تمام دام‌ها به غیر از پرندگان به آن مبتلا میشوند ولی حساسیت گوسفند و بز بیشتر است .
غالبا گوسفند به شکل فوق حاد (بسیار شدید بیماری مبتلا می‌شود ، در این شکل به علت سرعت سیر بیماری ، نشانی‌ها ظاهر نمی شود و حیوانات مبتلا تلف شده و سیلان خون سیاه رنگ از مجاری طبیعی بدن مشاهده می‌شود .
در اشکال حاد (شدید) ، دام‌های مبتلا ، افزایش درجه حرارت ، بی اشتهائی مطلق ، بی حالی، گوش‌های افتاده را نشان می‌دهند و بعد از یک یا دو ساعت روی زمین به یک پهلو افتاده و دندان قروچه می‌کنند و سپس با حرکات تشنجی تلف میشوند و خونریزی از مجاری بدن اغلب قبل از مرگ مشاهده می‌گردد .
به سبب تلفات شدید ناشی از این بیماری و خطرناک بودن آن برای خود دامدار ، واجب است با توجه به آلودگی منطقه و نظر کارشناس دامپزشکی محل ، نسبت به واکسیناسیون گله بر علیه آن اقدام شود . میزان واکسن مصرفی ۵/۰ میلی لیتر در ناحیه پشت کتف به صورت زیرجلدی تزریق می‌شود . واکسیناسیون سالانه برای حیوانات بالاتر از ۳ ماه صورت می‌گیرد . حیوانات آبستن را در ماه آخر آبستنی نباید واکسینه کرد.
استمرار بیماری بدون شک باعث ضعیف شدن و لاغری گوسفندان شما خواهد شد . بهتر است همیشه طبق برنامه‌ای مدون سلامت گله گوسفندان تان را بررسی کرده و از دامپزشکان بخواهید گله را معاینه کنند .
به این دلیل که زخم‌های ناحیه سینه گوسفندان به سختی بهبود پیدا می‌کنند بهتر است از دلایلی که سبب بروز این گونه زخم‌ها در گله می‌شود ، جلوگیری به عمل آورید . برای این منظور می‌توانید در طول فصول مختلف بستری نرم با دمایی متعادل برای دام‌های خود ایجاد کنید.
در هنگام معاینه سر باید از نبود ترشحات مداوم بینی ، چشم‌ها ،نبود قسمت متورم شده در سر و صورت ، کوری و کدورت قرنیه ، عدم وجود زخم در ناحیه گوش‌ها و حضور کنه‌ها مطمئن شوید .
در انسان‌ها این مسئله تا حدود بسیاری زیادی ثابت شده است که هر چه سن بالاتر رود ، توانایی مقابله سیستم دفاعی بدن با بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند . جالب است بدانید چنین مکانیسمی حتی در میان دام هایی همچون گوسفند نیز وجود دارد و دانشمندان از طریق تجزیه و تحلیل صد‌ها گونه جانوری توانسته‌اند به این موضوع پی ببرند .به گفته یکی از متخصصین ، چنین طرح‌های تحقیقاتی تنها با هدف افزایش طول عمر مفید گونه‌های دامی انجام می‌پذیرد . یافتن علل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن جانوران می‌تواند سبب کشف شدن راه هایی جدیدتر برای مقابله با انواع بیماری به خصوص در گوسفندان شود.
در هنگام بروز اغلب بیماری‌های دامی، یکی از موارد مهم برای تشخیص بهتر، ضروری است از طریق دما سنج تب گوسفندان، گاوها و بزها اندازه گیری شود. جهت تشخیص تب لازم است نوک دماسنج را در ابتدا ضدعفونی و با پارافین لغزنده نمایید و سپس آن رو درون مقعد دام بیمار قرار دهید. حدود دمای بدن برای گوسفند سالم ۳۹.۱ درجه استدر صورتی که دمای بدن بیشتر از این مقدار بود باید حتما از دامپزشک کمک بخواهید. چراکه احتمالا گوسفند شما دچار عفونت شده است.
تزریقات زیر پوستی باید به شکلی باشد که بعد از وارد شدن سوزن به پوست ، خود سوزن با دست زدن به پوست قابل حس باشد . بهتر است در چند موضع این نوع تزریق انجام گیرید. یکی از بهترین نواحی.
برای تزریقات زیر پوستی در گوسفندان دو طرف ناحیه گلوگاه می‌باشد . بعد از تزریق بهتر است ناحیه تزریقی مالش داده شود تا دارو بهتر در سطح پوست پخش شود .
