فناوری نانو هم می تواند منسوجات را هوشمند کند و به آنها کارایی ویژه ای بدهد. با توجه به ارتباط محصولات فناوری نانو با خواص نوری، گرمایی، خواص انعطاف‌پذیری و … منسوجات زیادی می توانند از فناوری نانو بهره ببرند.
در محصولات مدرن صنعت نساجی علاوه بر خصوصیات استحکامی روی خواص دیگری مانند جذب مواد، عبور یا دفع مواد نیز کار شده است. به چنین محصولاتی منسوجات هوشمند اطلاق می شود. کلمه هوشمند همیشه درست استفاده نمی شود. لباس های هوشمند، لباس هایی نیستند که فکر کنند یا برای شما چای درست کنند یا کتاب بخوانند. لباس های هوشمند یک قابلیت ویژه دارند. برای مثال به نخ های کشسان به خاطر خواص ارتجاعی فوق العاده می توان هوشمند گفت، می توان بارها و بارها آن را کشش داد و باز بتواند خواص ارتجاعی خود را حفظ کند. این نخ ها وارد لباس شده و لباس را کشسان می کنند.
درواقع منسوجات هوشمند منسوجاتی هستند که می‌توانند در سرما ما را گرم نگه دارند و در گرما خنکمان کنند یا راحتی لازم را برای ما فراهم آورند. آنها می توانند نیمه رساناهای سازنده قطعات الکترونیکی را در برداشته باشند یا یک اثر رنگی ویژه از خود نشان دهند. خیلی از منسوجات هوشمند در انواع پوشاک استفاده می شوند و هدف آنها ایمنی یا بهداشت یا راحتی است. توسعه منسوجات هوشمند نظامی نیز بسیار مهم است. لباس هایی که در شرایط سخت و حملات از بدن محافظت می کند یا لباس‌هایی که تغییر رنگ می دهند، از جمله کاربردهای مطرح نظامی هستند. لباس هایی که عرق را جذب می کنند نیز به نوعی هوشمند هستند، چرا که باعث می شوند در شرایط خاص لباس راحت باشد. در چنین لباس هایی سطح مقطع الیاف و خصوصیات عبوردهی و جذب آنها اهمیت دارد.
نیاز جهانی به لباس‌هایی که نیازمند نگهداری نیستند، روز به روز در حال افزایش است. از جمله خواصی که می‌تواند در جهت رفع این نیاز باشد، خاصیت دفع لک و آب است. با به کارگیری فناوری نانو در عملیات تولید یا تکمیل پارچه، قطرات مایع نمی‌توانند درون پارچه‌های مقاوم در برابر مایعات، نفوذ کنند. این اثر شبیه اثر موجود در برگ‌های زنبق آبی یا گل لادن است که با یک لایه واکس به ضخامت یک نانومتر پوشیده شده‌اند.در این گل، قطرات آب روی این برگ‌های به صورت دانه‌های کوچک درآمده و با لغزیدن روی سطح، آلودگی و گرد و غبار را نیز با خود می‌برند.
این لباس های ضدّ لک خاصیت خودتمیز شوندگی دارند، ولی ساز و کارشان با پوشش های فوتوکاتالیستی متفاوت است. در واقع در لباس ها آب گریزی افزون می‌شود و در پوشش‌های فوتوکاتالیستی آب دوستی افزایش می‌یابد. اساس کار لباس‌های ضد لک تغییر کشش سطحی است. نقش پوشش نانو در پوشاک با استفاده از پوشش‌های دافع آب و ضد لک با ثبات بالا قابل ارزیابی است. پایداری و کارایی این پوشش‌ها پس از بارها شستشو هنوز در پارچه مانده است.
راحتی الیاف مصنوعی خیلی جزیی است، زیرا آنها رطوبت بدن را جذب نمی کنند و پخش کردن الکتریسته ساکن نیز برایشان دشوار است. علیرغم این خواص برای ورزشکاران لباس های فوق خنکی از پلی استر تولید شده است که تنها بر اساس یک اختلاف ساده بین سطح الیاف در مجاورت پوست و سطح الیاف در طرف بیرونی لباس، بدن را خنک نگه می دارد. نخ هایی که در مجاورت بدن قرار دارند الیافی کمتر و بزرگتر دارند. این نخ ها مساحت سطح مشخصی دارند. نخ هایی که در مجاورت محیط بیرونی هستند، الیاف ظریفتر و بیشتری دارند. این نخ ها مساحت سطح بیشتری از نخ‌های ضخیم دارند. اختلاف بین میزان مساحت سطح باعث می‌شود که مثل اسفنج، عرق و رطوبت از داخل لباس به بیرون کشیده شود و در سطح بیرونی پخش شود و میزان تبخیر افزایش یابد. فواصل بزرگ در بافت حلقوی باعث گردی هوا و افزایش تبخیر می‌شود.
خیلی اوقات رطوبت جمع شده در داخل کفش ها بسیار آزاددهنده است، به خصوص در فصل زمستان که امکان بیرون آوردن پا نیست. چکمه های بارانی در بیشتر موارد پلاستیکی هستند و مانند پلی استر رطوبت را دفع می‌کنند. فضای داخل این چکمه‌ها مثل دیگ بخار برای پا ناراحت کننده است. به کمک فناوری نانو می توان ورود و خروج رطوبت در داخل کفش را کنترل کرد. لایه متخلخلی که از منسوجات بی بافت این کار را ممکن می‌کند. بی‌بافت ساختاری از الیاف است که همانطور که از نامش پیداست بافت مشخصی ندارد و الیاف به روش دیگری در هم تنیده شده‌اند. پارچه هایی مثل نمدها از این نوع بی بافت ها هستند و شاید قدمتشان بیشتر از پارچه‌های دیگر باشد. نمد از در هم تنیدن پشم گوسفندان تهیه می‌شود. اما بی‌بافت ها نسل جدیدی از پارچه ها هستند که مستقیماً از الیاف تولید می شوند. چون مرحله تولید نخ و آماده سازی نخ برای بافت مراحل طولانی و پرهزینه ای است، مهم ترین برتری بی بافت ها قیمت ارزان تر برخی از آنها نسبت به پارچه های دیگر است.
واژه خود تمیزشونده برای بیشتر افراد یادآور لباس‌های خودتمیزشونده است . از آن جهت که شست و شوی لباس‌ها معمولا فعالیتی هر روزه است . اما داستان مواد خود تمیزشونده با الهام گیری از نیلوفر آبی مقدس آغاز شده است . قطرات آبی که بر روی یک برگ نیلوفر آبی قرار می‌گیرند به آرامی از روی آن لیز می خورند و از همین رو آب باران به سادگی و راحت تر از هر گیاه دیگری آلودگی‌ها را می زداید . در واقع قطرات باران با مرطوب نمودن آلودگی آن را از برگ به پایین می غلتانند. ایجاد یک سطح ابر آب‌گریز بر روی یک شی با استفاده از اثر نیلوفر آبی آسان نیست . خصوصیت یک ماده ی آب گریز ذاتا دافعه است ، اما باید این سطح را که دافع همه چیز است بر روی این شی چسباند و به آن متصل نمود .
تولید پارچه هایی بر مبنای فناوری نانو که نسبت به آب چروک و تنش بسیار مقاومند ، از دیگر دستاوردهای فناوری نانو در صنعت نساجی است . تصور کنید که قرار است در یک مصاحبه ی شغلی یا تحصیلی بسیار مهم شرکت کنید. پیراهن سفید و بسیار شیکی هم به تن کرده اید و هم اکنون در اتاق انتظار نشسته اید و چای میل می‌کنید تا زمان مصاحبه فرا برسد ، ناگهان فنجان کمی منحرف می‌شود و آن پیراهن سفید پر می شود از لکه های چای ! شاید اگر در این موقعیت قرار می گرفتید آرزو می‌کردید‌ای کاش پیراهنی داشتم که هیچ وقت کثیف نمی‌شد . در واقع به مدد فناوری نانو چنین آرزویی تحقق یافته است. یک شرکت آمریکایی با اتصال ساختارهای ملکولی ویژه‌ای به الیاف نخی پارچه ای را ساخته است که در برابر قطرات مایعات خاصیت عدم جذب از خود نشان می دهد و قطرات مایع ریخته شده به روی این الیاف به جای این که جذب پارچه شوند ، به صورت قطرات درشت بر روی آن لیز می‌خورند و هیچ اثری از خود به باقی نمی گذارند . از این به بعد حتی می توانید با یک پیراهن سفید و شیک زیر باران بایستید بدون این که نگران چروکی یا خیس شدن آن باشید .
مهم ترین فاکتورهای یک لباس اسکی خوب این است که بدن را در سرمای یخبندان، گرم نگاه دارد و در عین حال از تعرق جلوگیری نکند تا با کاهش دما بدن یخ نزند . امروزه با استفاده از فناوری نانو به بسیاری از خواص مطلوب این لباس‌ها دست یافته‌ایم . لباس های کوه نوردی تولیدی با فناوری نانو بر خلاف ظاهر بسیار نازک و سبک عایق حرارتی بوده و در ارتفاعات پنج هزار متری نیز ورزشکار را از سرما حفظ می کنند . این لباس ها به علت پوشش نانومتری آب گریز بوده و خیس نمی شوند . منظور از عایق حرارتی این است که وقتی هوا سرد باشد ، این لباس ها می‌توانند شما را گرم کنند و بالعکس .
بسیاری از افراد از بوی بد پای خود در عذابند . جالب آن که در یک پای معمولی ۲۵۰ هزار غده تعرق‌زا وجود دارد که این غده ها روزانه ۵۰۰ میلی لیتر عرق تولید می‌کنند . ورزشکاران به علت تعرق زیاد در معرض بیماری های قارچی بین انگشتان پا یا شیارهای پوست پای خود هستند . جوراب‌های جدید مبتنی بر فناوری نانو جهت برطرف نمودن این مشکل تولید گردیده اند . در این جوراب ها از الیاف کتانی با ذرات نقره (در ابعاد ۱۹ نانو متر ) استفاده شده است که به وسیله آن توانسته‌اند از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری کنند .
