کسی به درستی نمی داند دقیقا چند قبضه از این سلاح مشهور و مدل های زیر مجموعه آن تولید شده اما تقریبا در هر کشوری از جهان ردی از این سلاح دیده می شود و در اکثر جنگ های نیمه دوم قرن بیستم این سلاح حضوری پر رنگ و غیر قابل انکار داشته است.
نام کلاشینکوف را می توان از جمله اسامی دانست که تقریبا اکثر مردم جهان با آن آشنایی دارند؛ از روستاییانی در آفریقا بدون آب و برق و سواد تا افرادی که در آسمانخراش‌های شهر نیویورک آمریکا زندگی می کنند. برای همه آنها، این سلاح افسانه ای نامی آشنا است اما کسی به درستی نمی‌داند دقیقا چند قبضه از این سلاح و مدل های زیر مجموعه آن تولید شده است.
تقریبا در هر کشوری از جهان ردی ملموس از این سلاح دیده می شود و در اکثر جنگهای نیمه دوم قرن بیستم، این سلاح حضوری پر رنگ و غیر قابل انکار داشته است. سادگی عملکرد، مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی و قدرت بازدارندگی مناسب همه از جمله نکات مثبت این سلاح است که تقریبا تمامی کارشناسان نظامی در جهان بر روی آن اتفاق نظر دارند. در جریان جنگ تحمیلی ۸ ساله بر علیه کشور ما نیز این سلاح در دست هر دو طرف وجود داشت و اطمینان پذیری خود را به اثبات رساند.
اگرچه دقیقا مشخص نیست تا به امروز که چندین قبضه از این سلاح و نمونه های گوناگون آن تولید شده اما انواع مختلفی از این سلاح در کشورهای گوناگون به صورت قانونی و غیرقانونی در حال تولید است و با اینکه معرفی تمامی مدل های کلاشینکوف در یک مطلب امری ناممکن است، اما قصد داریم تا شما را با سلاح های سری AK ساخت روسیه آشنا کنیم.
اولین مدل از خانواده سلاح های سری کلاشینکوف AK 47 است. یک سلاح هجومی با خشاب ۳۰ تیری که توسط میخائیل کلاشینکوف طراحی و ساخته شد. تولید انبوه این سلاح در دهه ۱۹۵۰ میلادی آغاز شده و تا به امروز نیز سلاح های تولید شده از این مدل همچنان در خدمت هستند.
این سلاح از یک مکانیزم گلنگدن چرخشی و نیروی گاز باروت برای فعال کردن آن استفاده می کند. این سلاح از گلوله های کالیبر ۳۹*۷.۶۲ میلی متری استفاده کرده و دارای سه وضعیت آتش ضامن، تک تیر و رگبار است. جنس بدنه این سلاح از فولاد و بخش های دیگر آن از چوب است. قنداق این سلاح نیز در دو مدل ثابت و تاشو نیز عرضه شده است.
وزن این سلاح بدون خشاب ۳ کیلو و ۴۷۰ گرم و طول آن ۸۸۰ میلی متر است. نواخت تیر این سلاح در حدود ۶۰۰ گلوله در دقیقه و برد موثر آن در حدود ۳۰۰ متر است. سرعت دهانه گلوله های این سلاح در حدود ۷۱۵ متر بر ثانیه است. بر روی سلاح یک سایت هدف گیری آهنی وجود دارد که می توان آن را برای شلیک تا فاصله ۸۰۰ متری نیز تنظیم کرد.در بحث خشاب، به غیر از مدل ۳۰ تیری، گونههای ۵، ۱۰، ۲۰، ۴۰، ۷۵ و ۱۰۰ تیری آن نیز موجود است.
در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی مدل ارتقاء یافته از AK 47 به ارتش شوروی سابق تحویل شد. در این مدل طراحان روسی بسیار مشکلات نمونه اولیه را حل کرده و در حقیقت این نمونه از خانواده کلاشینکوف بیش از هر نمونه دیگر تولید شده و در نقاط مختلف جهان به کار رفته است. مدل های زیر مجوعه ای از سری AKM نیز تولید شد که در این زیر مجموعه ها ارتقاهایی به منظور نصب تجهیزات اپتیکی بود.
تغییری در کالیبر یا مکانیزم سلاح به نسبت نمونه قبلی ایجاد نشد اما در این گونه جدید اطمینان پذیری نسبت مدل قبلی افزایش یافته، وزن در حدود یک کیلوگرم کاهش یافته و دقت برای شلیک در حالت رگبار افزایش یافت. این مدل از سری کلاش در تیراژی بیش از ۱۰ میلیون قبضه تولید شده و به اکثر متحدین شوروی سابق صادر شد.
با شروع جنگ ویتنام، کارشناسان روسی با سلاح ام ۱۶ و فشنگ های ۵.۵۶ میلی متری آشنا شدند. طراحان سلاح در شوروی سابق به این نتیجه رسیدند که نیاز به ارتقایی بر روی AK 47 و AKM دارند. یکی از بزرگترین مشکلات در مدل قبلی عدم کنترل پذیری مناسب در زمان شلیک رگباری بود. در عین حال تجربه جنگ ویتنام ثابت کرد که گلوله های ۷.۶۲ روسی با وجود قدرت نفوذ بالا در اجسام سخت، در هنگام برخورد به بافت انسانی مسیر مستقیمی را طی کرده و در صورت عدم هدف گیری مناسب به سمت اعضای حساس بدن احتمال زنده ماندن هدف بسیار بالا خواهد بود.
طراحان شوروی سابق در سلاح جدید کالیبر را به ۳۹*۵.۴۵ میلی متر تغییر دادند. مطلعات انجام شده بر روی این گلوله نشان داد که با استفاده از این گلوله سبک تر سرعت دهانه افزایش یافته و همچنین این گلوله خسارت بسیار بیشتری بر روی بافت انسانی دارد. کنترل پذیری و دقت در AK 74 شدیدا خصوصا در حالت شلیک رگبار به نسبت مدلهای قدیمی تر افزایش یافت.در عین حال شعله پوش نیز نسبت به مدل های قبلی تغییر کرد.
این سلاح در حدود ۳ کیلوگرم وزن بدون خشاب، ۹۴۳ میلی متر طول، نواخت تیر ۶۵۰ گلوله در دقیقه و سرعت دهانه گلوله ۹۰۰ متر بر ثانیه و برد موثری در حدود ۵۰۰ متر دارد. یک نکته جالب درباره این سلاح اینکه بر اساس ادعای رییس وقت سازمان اطلاعات پاکستان، در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی سابق، سازمان سیا ۵ هزار دلار به مجاهدین پرداخت کرد تا برای اولین بار یک قبضه از این سلاح را که توسط مبارزین افغانی به غنیمت گرفته شده بود به دست آورد.
این سلاح از اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی وارد خدمت ارتش شوروی شده و جنگ افغانستان اولین تجربه رزمی آن به شمار می رفت. یکی از مدلهای موفق و محبوبی که بر اساس AK-74 توسعه یافته است AKS-74U است. یک اسلحه کوچک شده یا اصطلاحا «کارابین» که بر اساس آ کا ۷۴ برای نیروهای مخصوص و خدمه بالگردها و خودروهای زرهی توسعه یافت. این مدل ۲ کیلو و ۷۰۰ گرم وزن داشته و ۷۳۵ میلی متر طول دارد.
در سال ۱۹۹۱ کمپانی روسی ایزماش که تولید عمده سلاح های سری کلاش را بر عهده دارد تولید انبوه مدل AK-74M را به عنوان سلاح سازمانی جدید ارتش شوروی سابق آغاز کرد. این مدل جدیدتر سلاحی با قطعاتی از جنس پلیمر بوده و فلزهای سبک تری در ساخت آن به کار رفته بود و در عین حال نصب تجهیزات جانبی مثل انواع دوربین و نارنجک اندازها بر روی آن ساده تر انجام می شد.
ورود کلاشینکف به قرن بیست و یکم در سالهای بعد از فروپاشی شوروی سابق چندین مدل از سلاح های خانواده AK توسعه پیدا کردند که به عنوان خانواده AK-100 شناخته می شوند. در حقیقت پایه این مدل ها همان AK-47M بوده که با تغییراتی نیز برای بهبود عملکرد عرضه شده است. هدف عمده روسیه از تولید این سری از سلاح ها بازار صادرات بوده و البته تعدادی از سلاح تولید شده در این سری به برخی از واحدهای خاصی از نیروی های نظامی و انتظامی روسیه نیز تحویل شده است اما همچنان AK-74M به عنوان سلاح سازمانی نیروهای مسلح فدارسیون روسیه شناخته می شود.
دو عضو اول سری آ کا ۱۰۰ روسی در حقیقت تا حد زیادی شبیه به هم هستند. AK-101 سلاحی بر اساس طراحی سری AK-74 است اما با این تفاوت که این سلاح از فشنگ های کالیبر ۴۵*۵.۵۶ میلی متر که استاندارد ناتو است استفاده می کند. بخش های عمده این دو سلاح از جنس پلیمر بوده و با قنداق های تاشو به بازار عرضه شده است. وزن AK-101 3 کیلو و ۶۰۰ گرم، طول آن ۹۴۳ میلی متر و سرعت دهانه گلوله در آن ۹۱۰ متر بر ثانیه و نواخت تیر آن ۶۰۰ گلوله در دقیقه است. این سلاح به ارمنستان، فیجی و ارگوئه صادر شده است.
مدل AK-102 در حقیقت گونه کارابین و کوچک تر شده از AK-101 است که با همان کالیبر ۵.۵۶ میلی متر مسلح می شود. این سلاح ۳ کیلوگرم وزن داشته و ۸۲۴ میلی متر طول دارد.سرعت دهانه گلوله در این سلاح ۸۵۰ متر در ثانیه و برد موثر آن ۵۰۰ متر و نواخت تیر آن نیز ۶۰۰ گلوله در دقیقه است. هر دو مدل این سلاح با ریل های مخصوص نصب سریع انواع سامانه های اپتیکی مجهز شده است.
سلاح های بعدی در سری آ کا ۱۰۰ دو اسلحه AK-103 و AK-104 هستند. در این مدل روسها دوباره به طرف کالیبر معروف ۳۹*۷.۶۲ میلی متر رفته و از آن در این دو سلاح بهره بردند. دوباره پایه طراحی بر اساس AK-74M قرار دارد و عمده بدنه سلاح از جنس پلیمر و قطعات پلاستیکی ساخته شده است. AK-103 وزنی در حدود ۳ کیلو و ۶۰۰ گرم داشته و طول آن ۹۴۳ میلی متر است. نواخت تیر آن ۶۰۰ گلوله در دقیقه و سرعت دهانه گلوله در آن ۷۱۵ متر بر ثانیه است. برد موثر آن در حدود ۵۰۰ متر است. این سلاح در بازار صادرات نیز حضور داشته و به هندوستان، لیبی و عربستان صادر شده است. ونزوئلا خط تولید این سلاح را از روسیه خریداری کرده است و از آن به عنوان سلاح سازمانی ارتش خود استفاده می کند.
