دانستنی‌های صنعت طلا و جواهر

برای اولین بار هندی‌ها در کتاب مقدسشان (۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) به طلا اشاره کرده‌اند. قدیمی‌ترین معدن طلا(۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح) در بین‌النهرین، در خاورمیانه و مربوط به سومریان بوده‌است. یافته‌ها نشان می‌دهد بین سال‌های۲۶۵۴ تا ۲۶۸۵ قبل از میلاد در آبیدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگری مرسوم بوده‌است. این زمان به پیش از تاریخ استفاده از نقره برمی‌گردد. در این زمان استفاده از طلا در جواهرسازی و تزئینات، بجز برای فرعونیان، خانواده آن‌ها، کاهنین و مقامات بلند پایه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلی در مصر، طلا برای ا ولین بار در نیل آبی و معادن خاص گزارش شده که به سال ۲۲۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد.

در یونان باستان سکه‌های طلا در سده‌های هفتم و هشتم پیش از میلاد رایج بوده است و در ارمنستان استفاده از سکه‌های طلا در سده اول پیش از میلاد شروع شد.

در زبان پارسی باستان کلمه «زرنه» و در زبان پهلوی کلمه «زر» معرف طلا بود. ایرانیان از حروف «A.U.R» به عنوان نشانه طلا استفاده می‌کردند که از کلمه لاتین «Aurum» به معنی طلوع گرفته شده است. اسلاوها، ژرمن‌ها و فنلاندی‌ها از حروف «G.Z.O.L» به‌عنوان نشانه طلا استفاده می‌کردند. روس‌ها کلمه «Zoloto» را برای این منظور به ‌کار می‌بردند. در علم کیمیاگری، خورشید نشانه طلا بود و در علم شیمی «Au» معرف طلا می‌باشد.

طلا فلزی گرانبها است که در زبان های فارسی به زر، فرانسه به «OR»، انگلیسی به «GOLD» ، آلمانی به «GOLD» ، ایتالیایی به «ORO » و عربی به ذهب معروف است.زر از جمله فلزاتی است که از زمان های باستان مورد استفاده بشر قرار گرفته است.باستان شناسان عقیده دارند که در ایران طلا از هزاره سوم قبل از میلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشیاء زینتی درست می کرده اند.قسمتی ازاین اشیاء در حفریات باستان شناسی به دست آمده است.

فلز طلا به عنوان یک سرمایه ملی و پشتوانه اقتصادی کشور مطرح می‌باشد

از آنجائی‌که کشور ایـران از لـحاظ‌جغرافیایی بر روی کمربند معدنی جهان قـرار دارد و از ذخائــر عظیم فلـزات وکانی‌های با ارزش برخــوردار است. بنابراین از نقـطه نظر تاریــخی همین موضوع موجبات گسترش دانش وصنعت فلزکاری از ایـــران به سایــر منــاطق جهـان رافراهم ساخته  بطوری کــه ساکنین مصر، بابل، هندوجیحون باتمام پیشرفتهایی که در عصر خود داشتند نتوانستند در این زمینه بر ایرانیان پیشی بگیرند. صنعت طلا و جواهر و ساخت وتولید زیور آلات و مصنوعات فلزات قیمتی ایران در این رابطه سرآمد کشورهای جهان است .

آثار هنری بسیار ارزشمند وگرانبها ئی که امروزه مــوزه های معتبر داخلی وخارجی ومجموعه های خصوصی کلکسیونر های معروف دنیا رادر سراسر جهان کلکسیونر های معروف دنیا رادر سراسر جهان زینت بخشیده است بیانگر این حقیقت می‌باشد که طلا و جواهرسازان ایرانی در ادوار مختلف تاریخی چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشیاء، تزئینی وزیور‌آلات گرانبها از مهارت خارق الـعاده‌ای برخوردار بوده‌اند وامروزه هر بیننده‌ای که آنها را در موزه‌های معروف بین المللی مشاهده می‌کند، به تحسین خلاقیت و توانمندی حیرت‌برانگیز سازندگان ایرانی این اشیاء وا می دارد.

مجسمه مشــهور «بز بالـدار» «جام طلای افسـانه زندگی» ، «جام طلای مارلیک» و دهها اثر تاریخی دیگر اصیل ترین اسناد تـاریخ فرهنگی وهنری صنعتگران ایرانی در گذر گاه زمان وکارنامه درخشان پیشینیان ما به‌شمار می‌روند.

همـچنین باید اشاره کرد که در دوره هخــامنشیان برای اولین بار در جهان سکه طلا توسط داریــوش در ایــران ضرب گردید که به آن «داریــک» گفته می‌شد.

در عصر ساسانیان نیز مصرف طـلا در ایــران فراوان بود.براساس نوشته های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت،گیرشمن ،شاردن ودیگران در ادوار مختلف تاریخی فعـالیتهای تولیدی و بازرگانی مصنوعات طلا و جـواهـر و سنگــها ومــواد طــبیعی قیمتی رونق فـراوانی داشته است وطبقه اشراف وثروتمندان جامعـه عموما از وسـایل واشیاء زینتی گرانبهائی که از طلا وجواهرات ساخته شده بود استفاده می‌کردند.

ازشکوه وعظمت دست ساخته‌های هنری ایـرانیان در روزگاران هخــامنشی وساسانی هرچه گفته شود کم است .پادشاهان این سلسله نظـیر هرمز اول ،خسرو دوم چنان بـه ساخت زیور آلات اشرافی وبویژه تاج وتخت پادشاهی توجه داشتند که حیرت مـورخین را برانگیختـه است. تئوفیلاکتوس مورخ بیزانسی وثعالبی مورخ عرب در وصف تاج وتخت پادشاهان مذکور مـطالبی نگاشته اند واعتراف کرده اند که طلا وجواهر سازان ایــرانی در عصر خود همواره شـهره آفــاق بـوده اند.

با گام نهادن به قرن بیستم صنعت طلا جــواهر سازی ایران وارد عصــر جدیدی شد. زیرا به تدریج لباسهای ایـــرانیان از حالت سنتی گذشته خــارج گردید ودر اثر افزایش رفت وآمـد های مردم ایـران بویژه با اروپائیان تاحدود زیادی صنعت طلا وجواهر سازی هم تحــت تاثیر قرار گرفت وسبک های جـدیدی در تولیـــد مصنوعات مردم پسند بـــکار گرفته شد . البته در تاریخ معاصر ایــــران پس از استقرار سـلسله پهلوی نیز تزئینات شــاهی نــظیر تاج جدید چــوگان جدید وجامه های جدید وغیره ساخته شد که هم اکنون در موزه جواهــرات بانــک مرکزی نگهداری می‌شود.

به هر صورت تاریخ طــلا وجــواهرات ایــران سر شار از غرور وافتخارات فراوان برای سازندگان وهنــرمندان این صنف وصـــنعت است ونشـان می‌دهد که همواره در طول تاریخ این کشور طلا وجواهرسازان هنرمند ایــــرانی باخلق آفرینش‌های بی نظیر و بی همتــا توانسته‌اند توجه جـــهانیان را به خود جلب کنند و شاهـــکار‌های هنری آنــان همیشه خواهد توانست در سطح بین المللی مــطرح باشد وکارنامه این صنعت وهـــنر اصیل ایــرانی درخشان تر از گذشته باقی بماند.

ایرانیان طلا ( از واژه سانسکریت «Jval» ؛ آنگلوساکسون «gold» ؛ لاتین «aurum» که همگی به معنی« طلا» هستند) را از دوران باستان شناخته و به ارزش بالای آن پی بردند.