شیشه تنها جامد بی‌شکل است و از همین روست که می‌توان آن را در حقیقت جامدی مجازی دانست. این خصوصیت غیر عادی در ساختار درونی شیشه ، تعیین کننده بسیاری از ویژگیها و خواص این ماده پرمصرف است . به علت فقدان نظم تکرار شونده در ساختمان درونی شیشه، یک صفحه شیشه‌ای می‌تواند به عنوان یک مولکول بزرگ مورد توجه قرار گیرد و از همین روست که نور را از خود عبور می‌دهد و شفاف به نظر می رسد. شیشه در عین حال نور را منکسر نیز می کند. به عنوان مثال، شعاع نوری که بر یک بلوک شیشه‌ای می‌تابد، ضمن برخورد به آن، بلافاصله تغییر زاویه می‌دهد ولی همواره به موازات مسیر اصلی از بلوک شیشه‌ای خارج می‌شود و از همین خاصیت شیشه است که در ساختن عدسی‌های مختلف استفاده می‌شود.

خاصیت تجزیه نور در شیشه همواره مورد بهره برداری شیشه‌گران باستان بوده است، بدون آنکه شیشه گر دقیقاً به چگونگی عمل آن آگاهی داشته باشد . اسحاق نیوتن اولین فردی بود که تشخیص داد یک منشور شیشه‌ای، نور سفید را به رنگ های دیگر تفکیک می کند، دقیقاً صفتی که در شیشه تراش خورده به صورت رنگین کمان دیده می شود. معمولاً از شیشه به عنوان ماده‌ای شکننده یاد می شود، اما قدرت آن در بعضی موارد فوق العاده و باور نکردنی است. یک رشته شیشه تازه شکل گرفته می‌واند وزنی بالاتر از ٧٠٠٠٠ کیلوگرم در سانتیمتر مکعب را تحمل کند. این وزن دو برابر وزنی است که فولاد حتی در تئوری می تواند متحمل شود. با این همه ، وزنی که شیشه معمولی تحمل می کند و مورد قبول است، یک صدم وزنی است که در تئوری برای آن قائل شده اند و این به دلیل نقایص موجود در شیشه معمولی، مانند حباب‌های هوا و ناخالصی های دیگر است که باعث می‌شود شیشه تحت فشار زیاد ترک بر دارد. چون شیشه دارای ساختمان مایع و یک مولکولی است، اگر ترکی در سطح آن ظاهر شود بدون برخورد به هرگونه مانع تا آخر پیش می‌رود. شیشه در مقابل انبساط ضعیف و بالعکس درمقابل انقباض قوی است. به همین دلیل تغییرات ناگهانی حرارت می‌تواند موجب بروز تغییرات خطرناکی شود،چرا که سطح خارجی شیشه زودتر از داخل آن سرد یا گرم می‌شود. سرمای ناگهانی که سطح شیشه را متراکم می‌کند، کم خطرتر از گرمای ناگهانی است که سطح آن را منبسط می‌کند.

استفاده از شیشه به عنوان لعاب همواره مورد استفاده سفالگران باستان بوده است و دستورتهیه آن جهت این صنعت بر روی گل نبشته ای مکشوفه در نزدیکی دجله مربوط به قرن هفدهم پیش از میلاد آورده شده است، که شاید اولین اطلاعات را در مورد صنعت شیشه گری به دست می دهد. قدیمی ترین قطعات شیشه ای که به وسیله باستانشناسان کشف شده است همگی متعلق به آسیای باختری بوده که تاریخ آنها به نیمه هزاره دوم پیش از میلاد باز می گردد. اگر چه هنوز به درستی معلوم نیست که اولین بار کی، کجا و چگونه شیشه به وسیله انسان کشف شد و مورد استفاده قرار گرفت، اما امروزه این امر تائید شده است که انسان بیش از ۴٠٠٠ سال است از شیشه استفاده می‌کند و به احتمال قوی اولین محل کشف شیشه نیز آسیای باختری بوده است.

تاریخ شیشه سازی در جهان

قدیمی ترین اشیاء شیشه ای مربوط به مصر و حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بوده است، ولی هنوز بدرستی مشخص نشده که چگونه آنرا تهیه می کردند. تا پیش از کشف هیجان انگیز یک چشم شیشه ای آبی رنگ متعلق به قرن شانزدهم پیش از میلاد در جریان کاوش های باستان شناسی در کشور مصر، این موضوع که صنعت شیشه گری با این ظرافت و پیچیدگی، از دامنه ای چنین گسترده در تاریخ تمدن بشری برخوردار باشد در باور کمتر دیرینه شناسی می‌گنجید. حتی در همان زمان که یافته های موجود تاریخی ، بر ۴۵ قرن قدمت شیشه‌گری و ۲۵ قرن پیشینه تولید ابزار و ظروف شیشه‌ای در مصر گواهی می داد، هیچیک از آنها تا این حد کاوشگران و دیرینه شناسان را به وجد نیاورده بود.

از قرن پانزدهم پیش از میلاد، تولید ظروف شیشه ای در مصر به اوج زیبایی خود رسید و این صنعت بسرعت در یونان، ایتالیا و حتی نواحی غربی‌تر گسترش یافت. و مصر مرکز شیشه سازی جهان به شمار می‌رفت. در ا وایل قرن اول پیش از میلاد با استفاده از روش دمیدن که به صنعتگران سوری نسبت داده شده است، صنعت شیشه‌گری وارد مرحله نوینی از تاریخ خود شد. هفتاد سال پس از میلاد مسیح، صنعت شیشه‌سازی که از خاورمیانه به اسپانیا رفته بود، در آنجا رونق گرفته و به اروپای شمالی و مرکزی راه یافت و یکصد سال پس از میلاد مسیح، شیشه‌سازی کلن شهرت بسزایی یافت و از سیصد و پنجاه سال پس از میلاد مسیح شیشه سازی در اروپای مرکزی رواج می‌گیرد. با سقوط امپراتوری روم، شیشه‌سازی در دیگر نقاط جهان شکل‌های متفاوتی یافت و با ظهور اسلام، مصر و اسکندریه بار دیگر کانون شیشه گری جهان شد. این صنعت به حلب و دمشق نیز راه یافت و در سال۷۵۰میلادی در بین النهرین به ویژه در دوره سلسله عباسی، کنده‌کاری روی شیشه رواج پیدا کرد.در سال۱۳۰۰ میلادی اولین شیشه عینک ساخته شد و پس از آن نخستین آیینه از شیشه تولید گردید. در قرون۱۳ و۱۴میلادی با بکارگیری انواع گوناگون اکسیدهای فلزی، تولید شیشه‌های رنگین در اروپا آغاز شد.

نخستین اشیاء و ظروف شیشه‌ای ساخته شده توسط ایرانیان را نیز به اقوام ایلامی نسبت می‌دهند. گفته شده است که ایلامی ها ۳۵ قرن پیش، از شیشه برای انتقال نور از روزنه ها سود جسته‌اند. کشف یک گردنبند شیشه ای با مهره‌های آبی رنگ متعلق به۲۲۵۰ سال پیش از میلاد در ناحیه شمال غربی ایران دلیل دیگری بر پیشینه شیشه گری در این منطقه از جهان باستان است.