
اصطلاح توریست از قرن نوزدهم معمول شده است. در آن زمان اشراف زادگان فرانسه می بایست برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی، اقدام به مسافرت می نمودند. اینجوانان در آن زمان توریست نامیده میشدند و بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار میرفت که برای سرگرمی، وقتگذرانی و گردش به فرانسه سفر میکردند و بعدا با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق می شد که اصولا به این منظور به سفر می رفتند.
کم کم کلمه توریست به بعضی زبانهای دیگر نیز وارد شد و از آن واژه توریسم بوجود آمد. از همان زمان توریسم و توریست به بعضی از مسافرتها و مسافرینی گفته میشود که هدف آنها استراحت و گردش و سرگرمی و آشنایی با مردم بود و نه کسب در آمد و اشتغال به کار. جذب توریسم از دید اقتصاد، ورزش، بهداشت و حتی مذهب نگاهی هست برای جذب گردشگر، که در حقیقت باید به آنها توجه داشته و نه تنها سازمان میراث فرهنگی و گردشگری هر کشور هست که خود را موظف به حفظ و احیا جاذبه های گردشگری کند تا گردشگران را جذب کند همچنین سایر وزارتخانهها نیز مکلف هستند تا در راستای این حیطه کاری تلاش کنند تا گردشگران را مجاب نمایند در آینده سفر مجدد دیگری داشته باشند.
سازمان بهداشت با افزایش هزینه های درمانی و مراقبتهای پزشکی که در کشورها توسعه یافته باعث افزایش سفرهای درمانی به کشورهایی شده است که میتواند خدمات پزشکی را با هزینههای کمتری ارائه دهند بهمراه ویزای اجتماعی کمک به رفاه و جذب آنها میکند.
سازمانهای ورزشی با ایجاد تورهای ورزشی و تفریحی میتوانند به جذب توریسم کمک کنند، مثل رقابتهای اتومبیلرانی، دوچرخه سواری، فوتبال و یا قایق رانی که باعث جذب علاقمندان زیادی در هر سال خواهد شد.
یکی دیگر از بحث ها به وزارت علوم مربوط می شود، بحث توریسم تحصیلی است جالب است بدانیم با جذب دانشجو به نوعی می توان فرهنگهای ملی سنتی کشور را اشاعه داد و در این راستا حجم پولی که توسط این دانشجویان و در پارهای از موارد والدین و دوستان نزدیک این دانشجویان برای مدت حداقل ۴ سال در محل توریست پذیر خرج می شود کمکی هست در راستای اقتصاد آن کشور مربوطه.
در سال ۱۹۲۵ کمیته مخصوص آمارگیری مجمع ملل افراد زیر را توریست شناخت:
کسانی که برای تفریح و دلایل شخصی یا مقاصد پزشک و درمانی سفر میکنند.
کسانی که برای شرکت در کنفرانسها، نمایشگاهها، مراسم مذهبی، مسابقات ورزشی و از این قبیل به کشورهای دیگر سفر میکنند.
کسانی که به منظور بازاریابی و امور بازرگانی مسافرت می کنند.
افرادی که با کشتی مسافرت میکنند و در بندری در مسیر راه تا ۲۴ ساعت اقامت مینمایند.
در سال ۱۹۳۷ نیز کمیته ویژه ای در رم (ایتالیا) جهت بررسی پاره ای از مسائل صنعت توریسم تشکیل گردیدو تعریفی به این شرح از توریست ارائه داد:
افرادی که در یک دوره ۲۴ ساعته یا بیشتر به یک کشور خارجی سفر می کنند توریست خوانده می شوند.
این کمیته مسافرتهای زیر را به عنوان حرکتهای توریستی به شمار آورد:
افرادی که جهت خوش گذرانی, دلایل شخصی و یا مسائل بهداشتی به مسافرت می روند.
افرادی که جهت انجام کارهای بازرگانی مسافرت میکنند.
افرادی که برای شرکت در کنفرانسها مسافرت می کنند.
افرادی که به یک گردش دریایی میروند.
دکتر پ. برنکر عضو انستیتوی بررسی جهانگردی وین، در تعریفی از توریسم عنوان می دارد:
هنگامی که تعدادی از افراد یک کشور به طور موقت محل اقامت خویش را ترک نموده و به منظور گذران ایام تعطیل، بازدید از آثار تاریخی، شرکت در مسابقات و کنفرانسها،دیدن اقوام و خویشان، از نقطهای به نقطه دیگر بروند، جهانگردی آغاز می گردد.
بنابراین ، عامل توریستی یا جهانگردی کسی است که عمل جهانگردی را انجام میدهد و به سه دسته تقسیم می شود:
توریستهایی که از خارج وارد کشور می شوند.
توریستهایی که از کشور خود به کشور دیگر مسافرت می کنند.
توریسهایی که مقیم کشور خود هستند و در داخل کشورشان مسافرت میکنند.
توریسم دارای انواع مختلفی بوده که بر اساس عوامل متعدد می توان تقسیم بندیهایی را برای آن قائل شد. مهمترین عوامل که میتوان بر اساس آن انواع مختلفی از توریسم را تعریف و طبقه بندی نمود عبارتند از:
از نظر زمانی: فعالیتهای گردشگری را بشکل کوتاه مدت(کمتر از یک روز), میان مدت(یک تا سه روز) و دراز مدت (بیش از سه روز) از یکدیگر تفکیک می کند.
از نطر مکانی: گردشگری را بصورت فعالیتهای گردشگری در حوزه نزدیک، حوزه میانی و حوزه خارج یا دور تقسیمبندی میکند.
از نظر تابعیت: گردشگران به دو گروه گردشگران خارجی و بینالمللی و گردشگران داخلی تقسیم می گردد.
از لحاظ انگیزه سفر: بر اساس آن گردشگری با انگیزهای استراحتی, تفریحی, درمانی, زیارتی, فرهنگی, اقتصادی, ورزشی و ۰۰۰ از یکدیگر تفکیک می شوند.
از نظر فصل گردشگری: موسم گردشگری بر اساس فصول مختلف سال طبقه بندی می گردد. در این طبقه بندی دو فصل تابستان و زمستان از اهمیت بالاتری نسبت به فصول بهار و پائیز می یابند.
از نظر شکل و سازمان دهی سفر: مانند سفرهای انفرادی، گروهی، خانوداگی و… که ترکیب گردشگری را تعیین میکند.
از لحاظ وسیله نقلیه مورد استفاده: بر اساس نوع وسیله نقلیه مورد استفاده برای انجام سفر طبقه بندی می شود.
از لحاظ نوع و محل اقامت: گردشگران را بر اساس نوع و محل اقامت, هم از نظر کیفی و هم کمی طبقه بندی می کند. مانند گردشگران مقیم در هلتها, مهمانپذیرها، خانههای ویلایی و یا پانسیونهای خانگی، کمپینگ و…
حمل و نقل؛ شاید یکی از تسهیلات مهم برای گردشگران، آسانی ورود به یک کشور یا منطقه باشد تعداد و موقعیت مکانی فرودگاهها، بندرها و توسعه جادهها و دیگر شبکههای حمل و نقل از اهمیت اساسی برخوردار است. گردشگران گاهی برای رسیدن به مقصد و بازگشت ازطریق ترکیبی از حمل و نقل هوایی- دریایی یا هوایی- زمینی بهره میبرند. همچنین معمولاً گردشگران مبادی ورودی- خروجی مختلفی را در بازدید از یک مقصد انتخاب میکنند که هر یک از آنها ویژگیها و ساختار خاصی دارند؛ پیاده روی، دوچرخهسواری، ماشینهای شخصی، وسایل نقلیه جادهای همگانی، ترددهای ریلی، دریایی و هوایی از اشکال گوناگون حمل و نقل محسوب میشوند.
حمل و نقل هوایی ؛ هواپیما یکی از رایجترین وسایل مسافرت گردشگران است. در آلمان از سال ۱۹۱۰ و در آمریکا از سال ۱۹۱۴ نخستین خط هوایی افتتاح گردید. از زمانی که در سال ۱۹۳۵ اولین هواپیما ۲۱ مسافر را جابجا کرد گر چه زمان زیادی نمیگذرد ولی این صنعت رشد بسیار سریع و فوقالعادهای داشته است. شرکتهای ایرباس و بوئینگ پیشتاز صنایع هواپیمایی هستند. برخی از کشورها نیز در حال ایجاد و توسعه پروازهای فضایی به مدار زمین و کره ماه هستند. پروازهای هوایی به دو شکل منظم و پروازهای دربست میباشد. با این وجود بیشتر تفریحات، گردشها و مسافرتها با پروازهای منظم انجام میشود این صنعت همواره با فرازونشیب هایی مواجهه است: فصل، قیمت سوخت و اقدامات تروریستی میتواند فعالیتهای خطوط هواپیمایی را تحت تأثیر قرار دهد.