کاوش های باستانی موید وجود اسباب بازی در جامعه بابل حدود ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح (ع) است. تولید صنعتی اسباب بازی از حدود یک سده قبل شروع شد و با بهبود وضع معیشت و اقتصاد جوامع رو به رشد گذاشت.

جهانیان در یک سده گذشته شاهد ظهور، اوج گیری و افول اسباب بازی هایی بوده اند که به نوعی به تاریخ گره خورده اند.

بر خلاف آنچه ممکن است به ذهن متبادر شود خیلی از اسباب بازی ها پس از ظهور مشهور نشدند و سال ها طول کشید تا به محبوبیت عمومی دست یابند.

یکی از اولین اسباب بازی هایی که به شهرت و محبوبیت فراگیر دست یافت سری عروسک های «آن ژولیده» بود که در دهه آخر قرن نوزدهم در آمریکا تولید شد. اما یک دهه بعد به عروسک محبوب نسل خود بدل شد.

بیش از سه دهه طول کشید تا عصر رفاه زدگی شروع شود و اسباب بازی ها در مقیاس میلیونی تولید شوند. در واقع تولید انبوه اسباب بازی بعد از جنگ جهانی دوم و شاید برای به فراموشی سپردن زخمی که این جنگ عالمگیر بر پیکر بشریت زده بود، شروع شد.

امروز باور این که پس از جنگ جهانی دوم حباب سازهای ساده امروزی که کف صابون را به حباب هایی سرگرم کننده تبدیل می کنند یکی از پرطرفدارترین اسباب بازی ها بوده سخت به نظر می رسد، اما واقعا چنین بوده است.

صنعت اسباب بازی در شش دهه پس از جنگ جهانی دوم فراز و فرود های زیادی را پشت سر گذاشت. روزگاری عروسک های ساده، جهانی شد، در دوره هایی وسایل بازی ساده ای چون فریزبی و اسکیت بورد محبوبیت یافت و البته زمانی هم بازی های نسبتا پرهزینه ای مثل سگا و آتاری که در واقع رایانه هایی اولیه بود یکه تازی کرد.

داستان اسباب بازی ها عجیب است و ماجراهای خاص خود را دارد. در دوره معاصر سلیقه جامعه در انتخاب اسباب بازی متاثر از مولفه های زیادی بوده که فناوری در صدر آنها بوده است.

با این همه، دوران اسباب بازی های دارای شهرت جهانی را می توان به دو بخش تقسیم کرد: قبل از ظهور آتاری در اوایل دهه ۷۰ میلادی و پس از ظهور آن که سرآغاز تغییر شکل اصولی دنیای اسباب بازی ها بود.

  روزگار عروسکی

حدفاصل سال های ۱۹۴۵ تا ۱۹۷۲ (سال ظهور آتاری) دوران عروسک های ساده، دلربا و بازی های ساده و محبوب بود.

شاید یکی از اولین اسباب بازی هایی که شهرت جهانی پیدا کرد باربی بود. باربی محصول ۱۹۵۰ شرکت ماتل آمریکاست که چند دهه ای است در صدر فهرست شرکت‌های تولیدکننده اسباب بازی جهان ایستاده است. باربی اگرچه ابتدا خیلی معروف نبود، اما خیلی زود به عروسک محبوب دختربچه های آمریکایی و کودکان سایر کشورها تبدیل شد.

اسکیت بورد که اسباب بازی پسرانه ای است هم در همان دهه پا به عرصه حیات گذاشت و البته برای محبوب شدن باید چهار دهه صبر می کرد تا به وسیله ای ورزشی و البته محبوب تبدیل شود.

فریزبی هم از وسایل بازی دهه ۵۰ است که توانسته شش دهه دوام بیاورد و همچنان اسباب بازی محبوبی بماند.

دهه ۶۰ میلادی دوران ظهور بازی های پرطرفدار بود، اگرچه اولین سری از اسباب بازی های لگو هم در همین دهه روانه بازار شد. عروسک های موسوم به شیطونک در همین دهه عرضه شد که هنوز هم تولید می شود و دست بر قضا محبوب هم است.

در این دهه برای اولین بار اسباب بازی هایی به بازار عرضه شد که به یاری فناوری‌های نوین صنعت پلاستیک تولید شده بود. محصولات بادی از جمله قایق‌های بادی بچگانه و تیوب های بادی در این دهه برای اولین بار تولید و عرضه شد.

رشد چشمگیر صنعت پلاستیک سازی و رونمایی از دستگاه‌های تزریق پلاستیک پیشرفته، امکان تولید طیفی از اسباب بازی‌هایی را فراهم آورد که تا پیش از آن کسی فکرش را نمی‌کرد.

با پایان دهه ۶۰ ، ذائقه مردم تغییر کرد. دوران رایانه شروع شده بود و خیلی از مردم فکر می کردند برای ساختن آینده ای بهتر باید کودکان از همان سنین کم با این پدیده شگفت آشنا شوند. نتیجه شروع دوره اسبا ب بازی های رایانه ای بود.

  آغاز آتاری

با ورود به دهه ۷۰ و ظهور آتاری، دنیایی جدید پیش چشم کودکان گشوده شد. در همین دهه طیف نوظهوری از عروسک ها و بازی های سرگرم کننده وارد بازار شد که کودکان دوره خود را سرگرم کرد و ماند تا نسل ما هم آنها را بشناسد.

دهه ۸۰ دهه تفکر بود. مکعب روبیک در همین دهه ابداع شد و البته برای اولین بار عروسک های تخیلی و آینده نگر مثل ترنسفورمر در اختیار کودکان قرار گرفت.

عرضه اسباب بازی های اقتباس شده از کاراکترهای سریال پرطرفدار «استاروارز» یا جنگ ستارگان بازار اسباب بازی دنیا را تکان داد. شرکت آمریکایی کنر طی پنج سال ۳۰۰ میلیون عدد از این اسباب بازی ها را فروخت تا رکوردی تکرار نشدنی برجای بگذارد.

بازی های محبوب تاس دار مثل مارپله و بازی های مشابه آن در همین دهه ابداع شد و خیلی زود محبوبیت فراگیری برای خود دست و پا کرد.

دهه ۹۰ را می توان دهه بازی های اولیه رایانه ای خواند. سگا، مشهورترین و محبوب ترین یادمان اسباب بازی های این دوره است که برای خود بین نوجوانان و حتی بزرگسالان جایگاهی دست و پا کرده بود.

با این همه، اسباب بازی های عروسکی محبوبیت خود را حفظ کردند و ماندند.

در دهه آخر سده گذشته، بازی های رایانه ای یکه تاز شد. پلی استیشن ها به بازار آمد و ایکس باکس رونمایی شد تا گوی سبقت را از همه برباید.

با این حال، طیف نوظهوری از عروسک های محبوب مثل برتز همچنان دل کودکان را در گرو خود داشت و به فروش‌هایی افسانه ای دست یافت. خرس عروسکی از محبوب ترین عروسک های این دهه است که همچنان جای خود را نزد کودکان حفظ کرده است.