آشنایی با ساز« ویولن »
ويولن سازی است زيبا- چابک و پراحساس که دارای قابليتهاي بسيار وسيع می باشد. بطوری که تمام علاقمندان موسيقي به حياتي بودن آن در اجرای موسيقي اذعان دارند. اين ساز جادويي که علاوه بر تمام توانايي های اجرايي دارای ظاهری زيبا و دلربا می باشد در ارکستر سمفونيك امروزی همراه با ساير اعضاء خانواده اش (ويولا- سلو و کنترباس) حدود 3/2 نوازندگان را به خود اختصاص می دهند و به همين جهت از آنها به عنوان ستون فقرات ارکستر ياد می شود و در اين خانواده نيز ويولن مهمترين وظيفه را به عهده داشته از نظر تعداد نيز بر ساير اعضاء مقدم است در طول تاريخ موسيقي هر از چند گاهی تلاشهايي صورت گرفته تا شايد بتوان اين وظيفه خطير ويولن را به گروه ديگری از سازها محول نمود که تمام اين تلاشها به نتيجه مثبت نرسيده و حتی نزديكترين خويشاوند ويولن که ويولن آلتو می باشد نيز نتوانسته جايگزين مناسبی برای اين برادر کوچکتر خود باشد و ويولن همچنان در صف اول ارکستر سمفونيك میدرخشد و توانايي های بی بديل خود را به رخ می کشد و هر دم ما را بر اين عقيده راسختر می گرداند که:«برای اجرای موسيقي كلاسيك اگر ويولن نبودراهی نداشتيم مگر آنرا اختراع كنيم»(نقل به مضمون جمله ای از بتهوون)
در مورد موطن اصلی و زمان پیدایش ویولن نمی توان به طور حتم ویقین اظهار نظر کرد و مکانی را به عنوان موطن و تاریخی را به عنوان زمان آغاز پیدایش این ساز در نظر گرفت اما می توان گفت سازهای زهی کششی (آرشه ای) – که اجداد ویولن به حساب می ایند دارای قدمت بسیار طولانی میباشند و بنا بر نظریه گروهی برای اولین بار پیش از میلاد مسیح در سرزمین هندوستان به وجود آمده اند اما آنچه را ازتاریخچه ویولن میتوان به استناد نام برد مربوط به کنده کاری ها و نگاره های اروپایی از حدود سال نهصد میلادی است که دراین کنده کاری ها و نگاره ها سازهایی قابل تشخیص میباشند که جزو خانواده سازهای زهی کششی محسوب میشوند اما تفسیراین نگارهها ودریافت موضوعاتی از قبیل اینکه آیا ویولن تکامل یافته یکی ازاین سازها است یاا تمام این سازها الگویی برای شکل گیری ویولن بودند؟
و در این صورت سهم هر کدام درمسیر تکامل ویولن چیست؟به یقین غیر ممکن می باشد ونظریاتی که امروزه ابراز می شوند صرفا براساس گمانه هایی هستند که نزد محققین رواج و امکان بیشتری دارند و نه فرضیاتی که از طرق علمی به اثبات رسیده باشند.
ویولن یک ساز زهی و آرشه ای است. این ساز کوچکترین عضو خانواده ی ویولن است. برای نواختن معمولا روی شانه ی چپ قرار می گیرد، و با آرشه ای که در دست راست نوازنده است،نواخته می شود.سیم های ویولن از زیر ترین تا بم ترین سیم، به ترتیب زیر کوک می شوند :می:سیم اول ، لا:سیم دوم ، ر:سیم سوم ، سل: سیم چهارم
سیم گیر : از آبنوس ساخته شده است و در فاصله ی اندکی با خرک قرار دارد.
نقش این ساز چه در کنسرت های بزرگ و چه به طور جمعی وانفرادی ، آنقدر پر اهمیت است، که آن را «شاه ساز ها» گفتند. ویولن یک ساز ظریف و فرهنگیست و طبق نمونه هایی که ساختهمی شود، از ۵۸ قطعه ی مختلف که به طرز دقیقی که با هم جورشده اند و وزن آن در حدود ۴۰۰ گرم می باشد که ابتدا توسط سازنده ی ایتالیایی «گاسیارو برتولونی» اختراع شده است.
قسمت های ساز ویولن عبارتند از :آرشه : یا کمان ترکه ای چوبی است که رشته های مویی دم اسب، در طول آن کشیده شده است و به دو سر آن ثابت شده است.تنه : جعبه ای که مابین تخته ی روئی و تخته ی زیرین و جداره های طرفی محصور شده است.
دسته یا گردان : در واقع دنباله ی چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است ، در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند ، انتهای دسته به جعبه ی کوچکی ختم می شود که سیم ها در درون آن به دور گوشی های کوک پیچیده می شوند.
خرک : بین سیم ها و طبله ی ویولن قرار گرفته و فشار سیم ها آن را عمود نگه می دارد. نقش خرک ان است که ارتعاش سیم ها را به طبله و به جعبه ی ویولن منتقل می کندو نیز در داخل جعبه میله ای چوبی تقریبا زیر خرک ، اندکی بلند تر از جدار طرفی قرار داده شده که شکل گرده ماهی ، طبله و زیره را حفظ می کند. گریف : از آبنوس ساخته شده است و در طول گردن ویولن چسپیده است و تا میانه ی جعبه ی ساز ادامه دارد . گریف جایی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می کند و نت های مختلف را می نوازد.تا آخر تنه ی ویولن کشیده شده است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک به دکمه ای که در قسمت پایین جدار تعبیه شده بند می شود.
سیم ها : سیم ها از جعبه ی کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه گاه سیم ها ادامه یافته ۷ از روی خرک عبور کرده و در سیم گیر مهار می شود . سیم های ویولن قبلا از روده ی گوسفند«زه» ساخته می شد. امروزه در سیم های بم تر ، روی روده سیم فلزی نازکی می پیچند و در سیم های زیر تر از مفتول فلزی تنها استفاده می شود.
نخستین سازندگان معروف ویولن در ایتالیا پیدا شدند .«گاسپارو داسالو» نخستین ویولن حقیقی را ساخت، اما معروفترین ویولن ها در شهر کرمونا ساخته شدند.«آندره اماتی» و فرزندش «نیکولا اماتی» و شاگردش «آنتونیو استرادیواریوس» بهترین ویولن های دنیا را تا کنون ساخته اند.