سرب و روی، دو روی یک سکه!

در یونان باستان نیز از این فلز استفاده می شده به طوری که مجسمه ای از جنس روی در ترانسیلوانیا یافت شده که جزء قدیمی ترین قطعـاتی است که در ساخت آن روی بکــار رفته است.این فلز در یونان ” واپسودارگراس” یعنی (با فلز دیگر اشتباه گرفتن یا نقره کاذب) و این فلز مبهم به نظر می آمده و به اشتباه فلز نقره نامیده می شده است.

و اما آشنایی با فلز روی در ایران سابقه دیرینه داشته، چنان که گفته می‌شود صنعت فلزکاری در ایران سابقه هفت هزار ساله دارد. ایرانیان باستان از پیشگامان ساخت آلیاژهای گوناگون از فلزات محسوب می‌شوند. همانگونه که می‌دانید مفرغ (مس، قلع و روی) اولین بار توسط ایرانیان در ناحیه لرستان ساخته شده است، برنج (مس و روی) ، هفت جوش (مس، طلا، نقره، روی ، سرب، قلع، آهن و جیوه یا پلاتین)سفید روی (نوعی آلیاژ که رنگ و جلای زیبایی داشته و جهت ساخت ظروف به کار می‌رفته).

در دوره ساسانیان صنعت فلزکاری بسیار توسعه یافت از نمونه های ارزنده و زیبای بازمانده می‌توان به تکنیک بالای (در زمان خود و در مقایسه با تمدنهای مشابه) صنعت فلزکاری در این دوره پی برد. آثار کوره‌های بسیار قدیمی در اطراف برخی از معادن سرب و روی کشور موجود می باشد، اما متاسفانه به علت عدم مطالعات کافی و کمی اسناد، از پیشینه و چگونگی تولید وتکنولوژی این آلیاژها مطالب مکتوب موجود نمی‌اشد است.

سرب یکی از شش فلزی است که از هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است.طبق نظر باستان شناسان،قدیمی ترین قومی که سرب را مورد استفاده قرار داده‌اند مصریها بوده اند که این فلز را برای لعاب ظروف بکار برده و از کانیهای نقره دار آن، نقره استخراج می کردند. سپس رومیان و بالاخره ایرانیان، چینی‌ها، هندوها، روسها و اعراب از جمله اقوامی بودند که از قدیم الایام سرب را می شناختند و از آن استفاده می کردند. وجود آثار سرب و ابزار بجا مانده از آن دوران نشانگر کاربرد قابل توجه این فلز می باشد. به دلیل خاصیت چکش خواری سرب، صنعتگران می توانستند آنرا بخوبی گداخته نموده و به اشکال مختلف مورد نیاز بازار آن زمان درآورند.

در ایران، سرب از اواخر هزاره سوم قبل از میلاد مسیح شناخته شده و چون ذوب کربناتهای سرب آسان است بهره برداری از معادن کربنات سرب بسشتر مورد توجه بوده است. در دوره های قبل از اسلام سرب به عنوان ملات در کارهای ساختمانی، سد سازی و پل سازی و نیز برای ساختن رنگ، نقاشی و مواد دارویی بکار می رفته است. بعد از اسلام، بهره برداری از معادن سرب به دلیل بدست آوردن نقره بوده بطوری که حتی در برخی از کتب این معادن را معادن نقره نامیده اند.

تا قبل از جنگ جهانی دوم، مصرف سرب در ایران ناچیز بوده و از معادن سرب بهره برداری چندانی به عمل نمی آمد، در حالیکه پس از جنگ، این قبیل معادن اهمیت یافته و از سرب به عنوان یک محصول صادراتی و ارز آور استفاده شده است.