مخترع کامپیوتر چه کسی بود؟

آلن تورینگ کسی بود که در دهه ۱۹۳۰ به عنوان پدر علم محاسبه نوین و علم رایانه شناخته شد و مهمترین جایزه علمی رایانه به افتخار وی جایزه تورینگ نام گرفته است. تسوزه هم در سال ۱۹۳۸ نخستین رایانه خود را به نام Z1 ساخت که البته قابلیت برنامه نویسی نداشت. فرضیه محققان انگلیسی تمرکز بر روی این پرسش بود که آیا “چارلز بابیج”، ریاضیدان قرن نوزدهم ایده نخستین کامپیوتر قابل برنامه نویسی را در دهه ۱۸۳۰، یک صد سال پیش از ایده آلن تورینگ، داده است یا خیر؟

بابیج ایده و وقت بسیار زیادی را صرف کرد تا بتواند ماشین محاسبه گر مکانیکی را طراحی کند که اولا: بتواند به صحت نتایج اعلام شده به وسیله او اطمینان داشت و دوم: این که زمان طولانی را که صرف محاسبات پیچیده و طولانی می شد را کاهش دهد.

وی برای این کار طرح هایی مبتنی بر ساختارهای مکانیکی متنوع طراحی و با ارائه آن به دولت وقت انگیلس آن ها را راضی کرد تا روی ساخت این ابزار مهم سرمایه گذاری کنند.

گفته شده که نتیجه مذاکرات وی با دولت ۱۷ هزار پوند حمایت مالی بود که از طرح او به عمل آمد. با این کمک مالی و همین طور استفاده از مجموعه ای از مهندسان و صنعتگران، وی زمانی طولانی را صرف ساخت ابزارهای لازم برای بدنه نهایی ماشین تفاضلی خود کرد اما برخلاف انتظار، وی به نتیجه جالبی نرسید و حتی نتوانست نمونه کاملی از ماشین خود را ارائه کند. بخش هایی از سازوکارهای ناتمام ساخت او در موزه دانش لندن به نمایش درآمده است.

در سال ۱۹۹۱ بر پایه طرح های اصلی بابیج یک دستگاه تفاضلی (Difference engine) ساخته شد که بخوبی کار می کرد. این امر نشان داد که دستگاه بابیج درصورتی که کامل می شد می توانست به خوبی کار کند. وی همان سال ها روی طرح ماشین پیچیده تری هم کار می کرد که نام ماشین تحلیلی بر آن گذشته بود.

اما در بین عده ای عقیده دارند که مخترع کامپیوتر اشخاص دیگری هستند.یکی از این مدعیان کشور آلمان است.

کشور آلمان در نظر دارد تا به همه یادآوری کند که کامپیوتر اختراع آلمانی ها بوده است و نه اختراع آمریکایی ها، چنانچه بعضی اینطور تصور کرده‌اند. این تصمیم ضمن بزرگداشت مخترع کامپیوتر کنراد زوسه در موزه تکنولوژی برلین عملی می شود.

آلمان در همین خصوص اقدام به برگزاری جشن های بزرگداشت تاریخ صدسالگی این مخترع کامپیوتر در سراسر کشور و در شش موزه در سال جاری می کند. شعار این جشن ها هم “کامپیوتر اختراع آلمان است” می باشد. مدیر موزه تکنولوژی برلین می گوید، کامپیوتر از آمریکا نیامده است و بیل گیتس هم مخترع آن نیست! وی تاکید می کند اولین کامپیوتر در جهان در برلین ساخته شده است.

گفتنی است، در بسیاری از دایره المعارف و مراجع کامپیوتری نام Harvard Mark1 به عنوان اولین کامپیوتر دیجیتالی اتوماتیک معرفی شده است. این کامپیوتر را آقای Howard H.Aiken به همراه گروهش در سال های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۴ در آمریکا ساخت، اما بسیاری از کارشناسان به گواه تاریخ و انجام بررسی های دقیق می گویند که اولین کامپیوتری که قابل کنترل و برنامه نویسی با زبان های برنامه نویسی بود را کنراد زوسه (konrad Zuse) در سال ۱۹۴۱ به نام Z3 تکمیل و ارائه کرد. وی اولین کامپیوتر خود را به نام Z1 در سال ۱۹۳۸ ساخته بود که البته قابلیت برنامه نویسی را نداشت.

البته عده ای نیز بر این باورند که بدیع‌الزمان ابوالعز بن اسماعیل بن رزاز جَزَری (درگذشته ۶۰۲ ق.) یکی از نخستین ماشین های اتومات را که جد رایانه‌های امروزین است ، ساخته بوده است.

این مهندس مکانیک مسلمان از دیاربکر در شرق آناتولی بوده است. بدیع‌الزمان جزری کتاب خود را به زبان عربی نوشته و آن را «الجامع بین العلم و العمل النافع فی صناعه الحیل» نام گذاشته. معنی واژه‌به‌واژهٔ آن می‌شود: «ادغام‌گر دانش و کاربرد، مفید برای فن مکانیک.»

این کتاب در فارسی با عنوان «مبانی نظری و عملی مهندسی مکانیک در تمدن اسلامی» ترجمه شده است. جزری این کتاب را در سال ۶۰۲ هجری به فرمان قرا ارسلان امیر دیاربکر تالیف کرده است.