فرهنگ سازمانی بر طبق تعاریف موجود فرهنگ سازمانی عبارتست از مجموعه ارزشها، باورها و الگوهای رفتاری مشترک بین اعضای یک سازمان که نهایتا شخصیت و رویه آن سازمان را معرفی می کند .

به بیان دیگر رفتار و نگرش اعضای سازمان تابعی است از فرهنگ حاکم بر آن  هدف از ارایه این تعریف شناسایی مفهوم مشابه و وابسته ای بنام فرهنگ ایمنی است. فرهنگ ایمنی از مجموعه تعاریف ارایه شده دراین باب چنین بر می آیدکه فرهنگ ایمنی بخشی از فرهنگ کلی حاکم بر سازمان است که بر رفتارها و نگرشهای اعضا در مورد ایمنی تاثیر می گذارد و به آن جهت می دهد. جو ایمنی (safety climate) مفهومی جدا ولی وابسته به فرهنگ ایمنی است و معمولابه عنوان لایه سطحی مفهوم عمیق تری بنام فرهنگ ایمنی درنظرگرفته می شود. بااین وجود مرزبین این دو مفهوم (فرهنگ ایمنی و جو ایمنی) بدرستی روشن نیست و محققین بسیاری این دو مفهوم را بجای هم بکار برده اند.

فرهنگ ایمنی، چرا؟

در ۶۰ سال گذشته صنایع سعی کرده اند به روشهای مختلفی آمار حوادث خود را پایین بیاورند. همانطور که در نمودار ملاحظه می کنید اولین گام در این راه بهبود وضعیت سخت افزاری بود (استفاده از حفاظهای مناسب، ماشینها و لوازم ایمن تر و…) گام بعدی که  دردهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی مورد توجه قرارگرفت انتخاب افراد مناسب و آموزش ، برقراری نظامهای تشویق و پاداش و… و مرحله سوم توجه به سیستمهای مدیریتی و بخصوص سیستمهای مدیریت ایمنی بود.  هریک از این گامها آمار حوادث را تا مرحله ای که دیگر بیش از آن امکان ندااشت، پایین آورد ولی نهایتا به بنبست رسید. امروزه عقیده براین است که بیشتر حوادث و سوانح بواسته خطاها و بی توجهی کارکنان بوجود می آید. بنابراین به نظر می رسد گام بعدی در جهت کاهش حوادث شغلی ایجاد یک فرهنگ ایمنی مناسب باشد.

بدیهی است که بست و توسعه فرهنگ ایمنی مناسب درمرحله اول موجب اصلاح رفتارهای فردی و نهایتا موجب کاهش خطاهای انسانی و حوادث می شود. فرهنگ ایمنی؛ زیرساختها امروزه تمایل زیادی برای ایجاد و توسعه فرهنگ ایمنی مناسب در صنایع وجود دارد. اما به نظرمی رسد تا رسیدن به شرایط ایده ال فاصله زیادی وجود داشته باشد.مثلا هنوز در بسیاری از موارد تولید بیشتر بر ایمنی ترجیح داده می شود. اما چه فرهنگی را فرهنگ ایمنی مثبت می نامیم؟ درپاسخ به این سوال باید بگوییم فرهنگ ایمنی مثبت و خوب ارزیابی می شود که:

مدیریت مرتبا از محیط کار بازدید می کند و در مورد مسایل و مشکلات مربوط به ایمنی و بهداشت با  کارکنان مشورت می کند.

اطلاعات جامع و کاملی در مورد ایمنی دراختیار کارکنان قرار می گیرد.

کارکنان می توانند نظرات و پیشنهادات خود (در مورد ایمنی و بهداشت) را به راحتی و با علم به اینکه عملی خواهد شد ارایه دهند.

ایمنی همیشه اولین اولویت کاری است، حتی اگر موجب توقف تولید شود.

مسولین همیشه علل ایجاد حوادث وشبه حادثه ها را بررسی می کنند و نتایج را در اختیار کارکنان قرار می دهند.

مسولین از مسایل روز ایمنی و بهداشت بااطلاع هستند.

کارکنان آموزشهاو تجهیزات ایمنی متناسب با شغلشان را دریافت می کنند و بودجه کافی برای این امور درنظر گرفته می شود.

کارکنان تمایلی برای بروز رفتارهای غیر ایمن ندارند.

سیاست وخط مشی کلی ایمنی کاملا شفاف و صادقانه است و براساس مقصر دانستن افراد طراحی نشده است.

جو همدلی و همکاری درمحیط وجود دارد.

مدیریت پویا، عامل اصلی ایجاد یک فرهنگ ایمنی مثبت

اگرچه عوامل متعددی می توانند در شکلدهی یک فرهنگ ایمنی مثبت موثر باشند، ولی از نتایج تحقیقات انجام شده  چنین برمی اید که مدیریت کلیدی ترین عنصر درمقوله فرهنگ ایمنی به حساب می اید. مرور و بررسی متون و مطالعات مربوط به فرهنگ ایمنی روشن می سازد که برداشت کارکنان از مجموع نگرشها و رفتارهای مدیریت نسبت به ایمنی ، تولید ، برنامه ریزی و… یکی از مفیدترین عناصر برای سنجش فرهنگ یا جو ایمنی یک سازمان می باشد.همچنین تحقیقات موید آنست که سطوح مختلف مدیریتی  روندهای ایمنی و بهداشت را ازجنبه های مختلفی تحت تاثیر قرارمی دهند، مثلا مدیران باتوجه به اهمیتی که برای ایمنی قایل می شوند و سرپرستان بواسطه نوع ارتباطشان با کارگران.