ابزار معرقکاری
از گذشته تا به امروز برای ارائه یک اثر خوب معرق به یک سری ابزار کار ضروری نیاز است که در ادامه این مطلب در مورد هر یک از آنها توضیح خواهیم داد:
ارهی دست
همان ارهی معمولی با دستهی چوبی است که تیغههای متفاوت دارد و برای بریدن قطعههای بزرگ چوبی به کار میرود.
ارهی چوببر
تیغهای است باریک به طول۱۳سانتیمترکه دندههای آن به صورت زوج بافواصل کم قرار گرفته است. این تیغه بر سر کمان اره متصل میشود و معمولاً برای بریدن فلز به کار میرود. ولی در معرق، شمارههای دو صفر، یک و دو آن برای بریدن صدف و عاج و شبه عاج استفاده میشود.
ارهی فلز
تیغهای است باریک به طول ۱۳ سانتیمترکه دندههای آن به صورت فرد با فواصل کم قرار گرفته است. این تیغه بر سر کمان اره متصل میشود و برای بریدن چوب به کار میرود. شمارههای دو صفر ویک آن در معرق استفاده میشود.
پرس دستی
دستگاهی است برقی، شامل چهار ستون آهنی که سه صفحهی متحرک مستطیل شکل از چهار زاویه، به ستونها متصل شده است و در قسمت بالای این چهار ستون حجم مکعب مستطیل آهنی قرار دارد که موتور و دستگاه گرم کننده در این قسمت جای گرفته است و با روشن کردن آن در ضمن حرکت صفحات، گرما به وسیلهی سیمی که به هر یک از صفحههای مستطیل شکل متصل شده است انتقال مییابد.
حرکت صفحههای یاد شده ازطریق چهارستون آهنی که به عنوان اهرم برقی است و از طریق پایین به بالاست و در انتهای کار به مکعب فلزی دستگاه میرسد در این حالت تمام صفحهها هم متصل شده و شئ مورد نظر که میان آنها قرار دارد، تحت فشار و گرما قرار میگیرد. این دستگاه در سه اندازهی کوچک، متوسط و بزرگ وجود دارد و میزان گرمای مورد نیاز برای برش کردن اشیاء معرق شده ۱۵۰ درجه ی سانتیگراد است.
پرس درستی (پیچ دستی)
وسیلهای است فلزی، شامل خط کشی قطور به طول ۲۵ الی ۵۰ سانتیمتر که دو قطعهی فلز به صورت افقی، یکی ثابت در انتهای خط کش و دیگری که اهرم نامیده میشود در بالای آن به صورت متحرک قرار گرفته است. پیچی که یک دستهی چوبی دارد در ابتدای اهرم متحرک نصب شده است. این وسیله برای ثابت نگه داشتن اشیاء و تحت فشار قرار دادن (پرسی کردن) قطعههای کوچک معرق شده به کار میرود.
پیشکار
قطعه چوب مستطیل شکلی است به طول ۲۰ سانتیمتر وعرض ۱۰ سانتیمتر که یک طرف عرض آن برلبهی میز نصب میشود و درمیان طرف دیگر، شیاری به طول تقریبی ۴ سانتیمتر وجود دارد که درمیان تخته به هم متصل میشود، این تخته به صورت معلق برلبهی میز متصل شده و از آن برای خرد کردن و دوربری نقشهای چوبی استفاده میگردد.
تیزک
قطعهی فلز نوک تیزی است که قابلیت انعطاف بسیار دارد و برای برداشتن نقشهای چوبی بریده شده از درون قالب خود، استفاده میشود.
چکش
همان چکش معمولی است که مورداستفادهی عموم است و برای کوبیدن میخ به کار میرود. در معرق نوع ۱۰۰ گرمی آن استفاده میشود.
سوهان تخت
سوهانی است به طول ۴۵ سانتیمتر که ۳۵ سانتیمتر آن به پهنای ۳/۵ سانتیمتر از دو طرف مضرس است و۱ سانتیمتر باقی مانده در انتها باریک میشود درموقع کار به عنوان دستگیره مورد استفاده قرار میگیرد.
سوهان چوب ساب
تیغهای فلزی به طول ۳۰ سانتیمتر که دستهای پلاستیکی به آن متصل است. این وسیله برای صیقل دادن سطح شئ معرق شدهای به کار میرود که در آن صدف یا عاج وجود نداشته باشد.
کمان اره
وسیلهای است فلزی و منحنی ، به شکل نعل اسب، که دستهای چوبی به یک سر آزاد آن متصل است و تیغههایی با شمارههای متفاوت به وسیلهی دو پیچ خروسک به دو سر کمان ارہ متصل میشود. اگرقوس منحنی کمان اره کوچکترازاندازهی شئ باشد، می توان دو میلهی هم قطر کمان اره به وسیلهی پیچ خروسک به دوسرآن اضافه کرد. این عمل باعث بلندتر شدن طول کمان اره شده و به راحتی می توان آن را در اطراف شئ حرکت داد. هنگام به کار بردن این وسیله حتماً باید دقت کرد که کمان آن به حالت افقی و به فاصلهی ۱ تا ۲ سانتیمتر تا کتف قرار بگیرد و تیغهی آن با تختهی پیشکار زاویهای ۹۰ درجه تشکیل بدهد.
رندهی دستی
شامل صفحهای مستطیل شکل است که عرضهای آن با قوس منحنی به طرف خارج متمایل شده است. در قسمت زیرین، این صفحه به فاصله ۶/۵ سانتیمتر از یک طرف لبهی قوسدار شکافی به طول ۵ سانتیمتر و عرض نیم سانتیمتر وجود دارد که محل قرارگرفتن تیغهی رنده است.
در دو عرض این صفحه درقسمت روی آن دودستهی چوبی کوچک به دوشکل متفاوت نصب شده که یکی ازآنها کروی شکل است و برروی پایهای به طول ۶ سانتیمتر قرار گرفته و دیگری ترکیب چکمهای را به طول ۱۱ سانتیمتر دارد که به صورت معکوس درجای خود نصب شده است.
در میان این صفحه ابتدا تیغهی رنده به طول ۱۵.۵ و عرض ۶ سانتیمتر وسپس تیغهی کمک رنده به طول ۱۳.۵ سانتیمتر با همان عرض قرار گرفته است و به وسیلهی صفحهی فلزی براقی به نام گیرهی تیغه، بر روی سطح اریبی از یک قطعهی چدنی سیاه، که به عنوان پایه محسوب میشود نصب شده است و در زیر پایهی چدنی پیچی قرار دارد که به وسیلهی شل و سفت کردن آن فنر تیغه آزاد شده و می توان آن را به طرف بالا و پایین حرکت داد.
لازم به یادآوری است که در بالای پایهی چدنی یک اهرم فلزی باریک به طول شش سانتیمتر قرار دارد که با حرکت آن به طرف راست یا چپ تیغه به همان سمت کمی پایینتر از طرف دیگر قرار میگیرد. از این رنده برای صاف کردن سطوح ناهموار استفاده میشود.
سنگ نفت
قطعه سنگ سیاه رنگی است که در میان قالبی از چوب جای گرفته است و برای تیز کردن تیزک از آن استفاده میشود. این سنگ دارای دو سطح دندانهدار زبر و نرم می باشد که ابتدا نوک تیزک را به وسیلهی دندانههای درشت تراش داده و سپس با دندانههای ریز صیقل می دهند. سنگ نفت را همیشه در مقداری از نفت نگهداری می کنند تا مقداری از چربی نفت در آن نفوذ کند و فقط به هنگام استفاده آن را از نفت خارج می سازند.
گاز انبر
وسیلهای است فلزی شامل دو دسته و دو لبهی قوسدار که دستههای آن با فاصلهای معین قرار گرفته و به تدریج به هم نزدیک می شوند تا در نقطهای به یکدیگر متصل شوند و دو لبهی قوسدار آن به بالای این مقطع اتصال یافته که درهنگام بسته بودن ترکیب دایرهای به خود می گیرد. این وسیله در شمارههای مختلف وجود دارد که در معرق، از شمارهی ۶ آن استفاده می شود.
از این وسیله برای بیرون آوردن میخ از محلی که چوبها را موقتاً به هم متصل کرده است استفاده میکنند.
گونیا
خط کشی است فلزی به طول ۵۰ سانتیمتر که در انتها به یک فلز قطور صاف به طول ۱۳/۵ سانتیمتر متصل شده که با خط کش تشکیل زاویهی قائمه را میدهد. گونیایی با خط کش چوبی به طول ۱۰۰ سانتیمتر وجود دارد که از آن برای صاف کردن لبههای ناصاف شئ معرق شده استفاده میشود.
لیسه
قطعه فلزی است مستطیل شکل به ضخامت یک میلیمتر که قابلیت انعطاف بسیار دارد و برای جمع آوری برادهی چوب از سطح کار و همچنین پرداخت آن مورد استفاده قرار میگیرد.
ماشین پرداخت
دستگاهی است به طول ۴۵ سانتیمتر که از سه قسمت: دسته، بدنه و صفحات پرداخت کننده تشکیل شده است. الف- دسته: این قسمت خود دارای دو دسته است
دستهای به طول ۱۸ سانتیمتر که در انتهای بدنه قرار گرفته و سیم برق به آن متصل میشود محل قرار گرفتن دست راست است.
دستهای به طول ۱۲ سانتیمتر در طرف راست بالای بدنه قرار گرفته و محل قرار گرفتن دست چپ است. برروی این دستهها پوشش عایقی از جنس پلاستیک وجود دارد. ب- بدنه: این قسمت از دستگاه به طول ۲۸سانتیمتر است که ۱۸ سانتیمتر آن ترکیبی تقریباً استوانهای شکل دارد موتور برقی در میان آن جای گرفته است. درقسمت بالای بدنه حجم نیمکره مانندی به قطر۱۰ سانتیمتر قرار دارد که صفحات پرداخت کننده به وسیلهی پیچی که در مرکز نیمکرهی مسطح قرار دارد متصل می شود.
صفحات پرداخت کننده: صفحات پرداخت کننده در سه نوع متفاوت به کار برده میشوند:
صفحهی سنگ سمباده
صفحهای دایره شکل به قطر ۱۸ سانتیمتر که میا ن آن دایرهای به قطر ۲ سانتیمتر خالی است که محل قرار دادن مهرهی پیچ متصل کننده به بدنه است. ضخامت این صفحه ۲ سانتیمتر است که شامل یک صفهی فلزی باریک ویک لایهی ابر فشرده به ضخامت ۱/۵ سانتیمتر است.
صفحهی پوست برهای
پوست بره دبـاغی شدهی دایره شکلی است به قطر ۱۸ سانتیمتر که کنارهای پارچهای دارد. این صفحه بر روی صفحهی سنگ سمباده قرارمیگیرد و به وسیلهی یک بند، کنارهی پارچهای را در زیر سنگ سمباده جمع کرده و محکم کند.
صفحهی پرداخت
صفحهای است دایره شکل از جنس نمد و به قطر ۱۸ و ضخامت ۲/۵ سانتیمتر و دایرهای میان تهی به قطر ۵ /۴ سانتیمتر در مرکز آن قرار دارد که محل قرار گرفتن مهرهی پیچ متصل کننده به بدنه است. از این وسیله برای پرداخت اولیهی شئ معرق شده استفاده می کنند.
متهی دستی
وسیلهای است به طول ۳۰ سانتیمتر که شامل: سر مته، بدنه و دسته است:
سر مته
ترکیب تقریباٌ بیضی شکلی دارد به بلندی ۵ سانتیمتر که میلهی مته در میان سوراخی که در یک طرف آن وجود دارد قرار میگیرد.
بدنه
یک قطعه فلز مستطیل شکل، به طول ۱۲ و عرض ۲ سانتیمتر است که چرخ دندهای به قطر ۸ سانتیمتر به آن متصل است و به وسیلهی دستهی کوچک چوبی که به اهرمی به طول ۴ سانتیمتر اتصال دارد به حرکت درمیآید.
دسته
در انتهای بدنه، دستهای چوبی به طول ۱۳ سانتیمتر قرار دارد. شیوهی استفاده از این وسیله بدین ترتیب است که ابتدا سر مته را به طور عمودی بر روی کار قرار داده و به وسیلهی چرخانیدن دستهی چرخ دنده مته را به حرکت درآورده تا محل مورد نظر را سوراخ کند.
مداد و متر
از مداد برای علامتگذاری و ازمتر برای اندازهگیری استفاده میشود.
مغارلیسه تیز کن
سوهانی است سه پهلو که هر سه بر آن تراش داده شده است و برای تیز کردن لبههای لیسه به کار میرود.
میخ
در معرق سه نوع میخ مورد استفاده قرارمیگیرد: سایه، سنجاقی و کبریتی.
الف) میخ سایه: بسیار ریز با نوک باریک به طول ۸ میلیمتر است و در مرحلهای که نقشهای بریده شده موقتاً بر سطح کار نصب میشوند مورد استفاده قرار میگیرد.
ب) میخ سنجاقی: میخی ریز به طول ۱۲ میلیمتر است که برای نصب مدل بر سطح کار تختهی پشت کار، چند سه لایی ، استفاده میشود.
ج) میخ کبریتی: میخی بزرگتر از دو نوع قبل است و طول تقریبی آن ۵ سانتیمتر است که در کارهای جنبی مورد استفاده قرار میگیرد.
