سیر تحول در صنعت عینک‌سازی

نخستین عینک در ایتالیا در سال ۱۲۸۶ ساخته شده است، اما روشن نیست که مخترع آن کیست. در رساله ای به سال ۲۳ فوریه ۱۳۰۶، راهب صومعه دومینیکن جوردانو دا پیزا (حدود ۱۲۵۵-۱۳۱۱) نوشته: «هنوز بیست سال از هنر ساخت عینک می گذرد، هنری که برای دید خوب وجود دارد… و قدمت کشف آن به قدری کوتاه است که این هنر جدید، پیش از این هرگز موجود، نبوده است. … من کسی را که اولین بار عینک را کشف کرد و به ساخت آن اشتغال داشت، را دیدم و با او صحبت کردم. »

همکار جوردانو – راهب صومعه- الساندرو دلا اسپینا پیزا (در سال۱۳۱۳) ساخت عینک را شروع نمود.

کرونیکل از دومینیکن -صومعه سنت کاترین- نوشته است که : “عینک،  اولین بار توسط شخصی، که تمایلی به اشتراک گذاشتن آن با دیگران نداشته ، ساخته شده است، ولی [اسپینا] فردی است که عینک‌های ساخته شده را به همه با قلبی شاد به اشتراک گذاشت . “

در سال ۱۳۰۱، مقررات صنفی در ونیز برای فروش عینک صادر شد.

سرامیک یا فلز را به جای نوارهایی که بدور گوش حلقه می شد بکار بردند این ابداع بلا‌فاصله در همه جا منتشر شد.

در سال ۱۷۵۲ عینک هایی با دسته‌هایی دارای لولای دوگانه اختراع شد این عینک‌ها بسرعت در همه جا انتشار یافت ودر نقاشی‌ها، کتب و کاریکاتورهای این دوره به‌وفور یافت می‌شود. ‌عدسی ها از شیشه رنگی ویا شیشه ساده در رنگ‌های سفید، آبی و سبز ساخته می‌شدند. استفاده از عینک از ایتالیا به کشورهای دیگر مانند فرانسه .آلمان واسپانیا نیز گسترش یافت در انگلستان در سال ۱۶۲۹ یک شرکت عینک‌سازی تاسیس شد در آرم آن سه عدد عینک دیده می شود وشعار اینست : «امکانی جدید برای افراد مسن» .

مردان وزنان اروپایی بویژه فرانسوی‌ها در مورد استفاده از عینک خیلی خویشتن داری به خرج می دادند اشراف پاریس تنها عینک را در پنهان استفاده می کردند مردم انگلستان و فرانسه از عینک های که براحتی پنهان می شد استفاده می کردند اما در اسپانیا عینک در میان همه اقشار رایج بود زیرا مردم فکر می کردند که عینک باعث می شود آنها مهمتر وبا وقارتر به‌نظر آیند. آمریکایی‌های استعمارگری که مسن ویا دوربین بودند عینک را از اروپا وارد نمودند عینک اساسا مخصوص استعمارگران باسواد و صاحب نفوذی بود که نیاز به یک وسیله باارزش وگرانبها داشتند در اوایل سده هجدهم قیمت عینک در حدود ۲۰۰ دلار بود.

نخستین عدسی های عینک از جنس کوارتز بودند زیرا شیشه هنوز ابداع نشده بود ‌عدسی ها بر روی فریمهایی از جنس استخوان و فلز و حتی چرم سوار می شدند.

یکی از مهمترین پیشرفتهایی که در ساخت عینک در قرن شانزدهم بوجود امد معرفی عدسی های مقعر برای اصلاح نزدیک بینی بود «پاپ لئوکس» که خودش نزدیک بین بود از عینک‌های مقعر در هنگام شکار استفاده نمد و ادعا نمود که این عینک او را قادر ساخته تا از همراهانش بهتر ببیند .

بنیامین فرانکلین در سال ۱۷۸۰عینک های دو کانونی را ابداع نمود او بعدها نوشت : من دو عدد عینک قدیمی داشتم که یکی را برای مطالعه و دیگری را برای دیدن مناظر دور بکار می بردم وقتی که در یافتم که این تغییر عینک‌ها برایم مشکل آفرین است من شیشه های هر دو عینک را نصف کردم ونیمی از هر کدام را در یک فریم جای دادم بدین ترتیب من همیشه از یک عینک استفاده می کنم وتنها کافیست که چشمانم را بالا یا پایین ببرم تا بتوانم هم دور وهم نزدیک را ببینم.

عدسی های عینک دو دید در نیمه نخست قرن نوزدهم پیشرفت کمی پیدا نمودند واژه دوکانونی و سه کانونی توسط «آیزاک‌هاوکینگ»که عینک های سه کانونی را در ۱۸۲۷ معرفی نمود ابداع شد.

بین سالهای۱۷۸۱ و۱۷۸۹ عینک‌های نقره‌ای با دسته های لغزنده در فرانسه ساخته شد ولی گسترش عمومی ان تا قرن نوزدهم طول کشید.

از لحظه ای که عینک اختراع شد مشکلی وجود داشت که تقریبا برای ۳۵۰ سال حل نشده باقی ماند :«چگونگی قرار گرفتن عینک بر روی صورت»باتمام پیشرفتهایی که در طی سالها صورت پذیرفت فرم عینک یکی از بهترین نمونه‌های ضعف مهندسی طراحی بود. مرکز ثقل ومرکز چرخش خیلی از هم دور بودند وبنابراین امکان نگهداری ‌عدسی ها در جایگاه دلخواه وجود نداشت فریم‌ها تا حد زیادی به بینی اتکا داشتند که از نظر اندازه شکل و سفتی دربین افراد مختلف متغیر بود وهمین‌طور به گوش که از نظر تقارن و شکل محافظ غضروفی آن و در میزان مویی که بین فریم و گوش وجود دارد متغیر بود . برای این عینک لازم بود که صفحه ‌عدسی ها عمود بر محور بینایی باشداگر چه که این امر از نظر هندسی تنها برای یک جهت نگاه امکان‌پذیر است( ودر سایر جهات نگاه تغییراتی در قدرت اسفروسیلندر روی می دهد).

همچنین لازم است تا مرکز اپتیکی هر عدسی دقیقا در مرکز هر مردمک قرار داده شود و ظاهرا این امر غیر ممکن است زیرا چشم ها دائما حرکت می کنند و انواع حرکات مختلف را نشان می دهند.

عینک سازان اسپانیایی در قرن هفدهم نوارهای حریری را امتحان کردند که می‌شد آنها را به فریم متصل نمود و سپس آنرا بدور گوش حلقه زد میسیونرهای ایتالیایی واسپانیایی مدل‌های جدید عینک را به چین منتقل کردند چینی ها قطعاتی از سرامیک یا فلز را به جای نوارهایی که بدور گوش حلقه می شد بکار بردند این ابداع بلا فاصله در همه جا منتشر شد.

عینک تک چشمی در سال ۱۸۰۰ در‌انگلستان معرفی شد.

یک جوان اتریشی به نام «جف وویلندر»  که اپتیک را در لندن فرا گرفته بود ایده Monocle (تک عدسی) را با خود به آلمان برد او در سال ۱۸۱۴ شروع به ساخت عینک تک عدسی در وین نمود وآن را منتشر نمود نخستین استفاده کنندگان از مردان طبقات بالا جامعه بودند بعد از جنگ جهانی اول از اعتبار ان کاسته شد که البته بی ارتباط با ارتش المان نبود.

loregnete دو عدسی در یک فریم بود که استفاده کننده آن را با یک دسته طرفی نگه می‌داشت یکی دیگر از ابداعات قرن هجدهم بود (توسط یک انگلیسی به نام آدامز ) فریم ودسته اغلب به طرز هنر مندانه ای تزئین می‌شد زیرا توسط خانم ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و بیشتر به عنوان یک وسیله تزئینی مورد استفاده قرار می گرفت تا یک وسیله کمک بینایی تا پایان قرن نوزدهم همچنان رایج بود. عینک های پنسی در دهه ۱۸۴۰ پدیدار گشتند ولی این در نیمه دوم قرن نوزدهم بود که تحول عمده ای در رواج این عینک ها در میان مردان وزنان بوجود آمد. در قرن نوزدهم مسئولیت انتخاب لنز صحیح برعهده مشتری بود حتی وقتی که از عینک ساز خواسته می شد که لنز صحیح را برای آنها انتخاب نماید او این کار به صورت تصادفی واتفاقی انجام می داد.

در شروع قرن بیستم دکتر «جی‌کینز» در ژورنال اپتیک نوشت :« استفاده از عینک در خاج از خانه یک ضرورت است عینک برای خانم ها چندان جذاب نیست در واقع بیشتر مردم آن را تحمل می کنند زیرا به آنها گفته می شود که استفاده تمام وقت از آن تنها راه جلوگیری از بروز مشکلات جدی برای چشم‌است.»

علیرغم این نوع اظهار نظر ها انواع متعددی از عینک ولوازم اپتیکی در دسترس بودند ودر محل‌های عمومی مورد استفاده قرار می گرفتند عینک‌های دارای شیشه‌های گرد بزرگ و با فریم هایی از لاک لاکپشت در سال ۱۹۱۴ رایج گشتند. اکنون زمانی فرا رسیده بود که انسان بجای اینکه از داشتن عینک خجالت زده باشد واقعا از داشتن آن احساس غرور کند عینک‌های بزرگ مد  و عینک‌های پنسی در قرن بیستم نیز مورد استفاده قرار گرفتند در دهه سی تاکید زیادی برروی مدل عینک می شد وانواع مختلفی از فریم های عینک در دسترس‌بودند. در ۱۹۳۸ روزنتال نوشت که عینک‌های پنسی هنوز توسط پیر زنان و پیرمردان مورد استفاده قرار می گیرد و توسط عده کمی در ایالات متحده بکار برده می شود در دهه سی استفاده از عینک های آفتابی بسیار فراگیر‌شد.

گرد آورنده: احسان خسروی – لیلا منافپور