به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، از چند سال پیش و با تقسیم کار منطقی و تخصصی بین ارتش و سپاه، کلیات حفاظت از منطقه خلیج فارس به نیروی دریایی سپاه پاسداران سپرده شد. بیهوده نخواهد بود اگر ادعا کنیم این پهنه کوچک آبی با وجود همه اندازه کم خود، یکی از ۵ نقطه حساس جهان در بین پهنه های آبی باشد. از بحث های امنیتی بین کشورهای حاشیه خلیج فارس تا عبور مقادیر سنگین نفت و مشتقات گاز، همه و همه دست به دست هم داده تا این منطقه را همیشه در صدر توجه بازیگران منطقه ای و جهانی قرار دهد.

اسم نیروی دریایی سپاه که می‌آید به صورت ناخودآگاه اکثر علاقمندان به حوزه نظامی یاد حمله دسته جمعی شناورهای تندرو و مجهز این نیرو می افتند. تاکتیکی که در حقیقت اصلی ترین بازوی رزمی ندسا محسوب شده و در این سالها نیز عمدتاً همین اصل تحت ارتقاء و به روز رسانی واقع شده و افزایش سرعت، کاهش سطح مقطع راداری و نصب موشک های کروز از جمله این اقدامات بوده است. اما اخیراً مصاحبه ای از فرمانده نیروی دریایی سپاه منتشر شده که در آن به نیاز سپاه به زیردریایی هایی مثل فاتح اشاره شده است. این زیردریایی که اخیراً به ارتش تحویل داده شده ساخت وزارت دفاع است.

زیردریایی و جنگ زیر سطحی از آن مباحث بسیار پیچیده، زمان و هزینه بر است که بسیاری از کشورهای جهان اصولاً سعی می کنند خیلی خود را وارد آن نکنند. منتها حجم گسترده از تهدیدات و تخصص صنایع دفاعی در ساخت تجهیزات مدرن، ایران را به سمتی سوق داده که وارد این بخش از فناوری های دفاعی نیز بشود.

خلیج فارس یک چالش برای زیردریایی

منطقه خلیج فارس به عنوان یک پهنه آبی کوچک و عمدتاً کم عمق، یک چالش بزرگ برای اکثر زیردریایی ها حتی گونه های دیزل الکترونیک با وزن های معمولی است. اصولاً این منطقه در بحث رزم زیر سطحی به یک شناور کوچک و سبک نیاز دارد که بتوان با هزینه ای کم و البته تعداد خدمه پایین کار را با آن به انجام رساند. توان پرتاب اژدر، موشک کروز و البته امکان استقرار مین های دریایی از جمله مشخصه هایی است که بنظر می آید زیردریایی سپاه باید داشته باشد. دریادار تنگسیری در گفتگو خود البته صرفاً به توانایی شلیک موشک از زیر آب اشاره ای کرده است.

زیر آب در خلیج فارس در حقیقت یک محیط با جغرافیایی پیچیده است که انواع و اقسام فرو رفتگی و برآمدگی ها، از آن یک محیط بسیار سخت برای زیردریایی های معمول ساخته است. دو کاندیدای بومی در حال حاضر برای این مسئله وجود دارد. یکی زیردریایی غدیر و دیگر زیردریایی فاتح که هر دو توسط وزارت دفاع ساخته و به نیروی دریایی ارتش تحویل شده اند. اولین تلاش جدی ایران برای توسعه توان زیر سطحی بومی پروژه زیردریایی‌های کلاس غدیر بود که از جمله زیرسطحی‌های مید جت یا بسیار سبک محسوب می‌شود و برای عملیات در آب‌های کم عمق توسعه پیدا کرده است. وزن زیردریایی غدیر در حدود ۱۲۰ تن بود.

مدتی پیش جدیدترین زیردریایی کلاس غدیر نیز به نداجا تحویل داده اما اخیراً فاتح به جمع زیر سطحی های بومی ایران اضافه شده است. وزن زیردریایی فاتح در زیر آب در حدود ۵۹۳ تن یا به نوعی در کلاس ۶۰۰ تن است. سایر مشخصات این زیردریایی از این قرار است: عمق عملیاتی ۲۰۰ متر، عمق نهایی ۲۵۰ متر، سرعت سطحی آن ۲۰ کیلومتر در ساعت و سرعت زیر آب آن ۲۵ کیلومتر در ساعت است. مدت دریانوردی این شناور نیز ۳۵ روز است. در بخش تسلیحات نیز وضعیت این شناور به این شکل است: زیردریایی فاتح از ۴ اژدرافکن، ۸ عدد مین دریایی و ۲ اژدر رزرو. البته در کنار آن باید زیردریایی مدل نهنگ را نیز اضافه کرد که کمبود اخبار در خصوص این زیردریایی، یکی از ترس های پنهان دشمنان در خصوص قابلیت های آن است.

اما نکته مهم درباره فاتح موشک‌های کروز ضد کشتی آن هستند که می‌توان آنها را از زیر آب شلیک کرد. بر اساس توضیحات فرمانده نیروی دریایی ارتش در مراسم الحاق این زیردریایی، بر اساس طرحی به اسم جاسک ۲ یک موشک کروز ضد کشتی بر پایه مدل نصر برای شلیک از این زیردریایی آماده شده که البته برد آن نیز نسبت به نمونه اصلی متفاوت است.

موشک نصر یکی دیگر از موشک‌های کوتاه‌برد ضدکشتی ساخت ایران بوده و دارای ۳۵ کیلومتر برد است. این موشک با سر جنگی ۱۵۰ کیلوگرمی، وزنی معادل ۳۵۰ کیلوگرم دارد. البته با توجه به صحبت‌های فرمانده نداجا، مشخص شده که برد آن افزایش پیدا کرده است.فاتح می تواند پاسخ گوی نیاز نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس باشد و توان ضد کشتی این نیرو را شدیداً افزایش دهد. حتی با توسعه موشک های کروز حمله به اهداف زمینی موجود در کشور و توسعه مدل های کوچک تر از آنها به راحتی می توان بحث حمله عمقی به دشمن در زمین را نیز از زیر آب برای سپاه تعریف کرد که یک پیشرفت بسیار مهم در توان رزم ندسا محسوب می شود.

در عین حال با حضور زیردریایی های سپاه در خلیج فارس وظیفه نبرد زیر سطحی در خلیج فارس که همچنان بر عهده ارتش است نیز به این نیرو محول شده و یک نیروی نسبتاً گسترده نداجا که هم اکنون زیردریایی های کلاس غدیر را استفاده می کند برای انجام عملیات در مناطقی مثل سواحل مکران و شمال اقیانوس هند آزاد می شود و دست نداجا برای برخورد با تهدیدات را بلندتر خواهد کرد.

ایران تنها سازنده فعلی میدجت در جهان

یکی از نکات جالب و مهم درباره این کلاس از زیردریایی ها در دنیا این است که شاید به نوعی می توان گفت که ایران در حال حاضر تنها کشور جهان محسوب می شود که به صورت فعال در حال ساخت و به خدمت گیری این کلاس از زیر دریایی ها در جهان است. البته در کشورهایی مثل کره جنوبی، چین، ایتالیا و آلمان طرح های مختلفی در ارتباط به زیردریایی های کلاس میدجت وجود دارد. کره شمالی از آخرین سازندگان این کلاس از زیردریایی ها بود که تولید نمونه های میدجت را در حال حاضر متوقف کرده است.

از این میان می توان به طرح هایی مثل HDS-۵۰۰ از کره جنوبی، تایپ ۳۰۰ از آلمان و ام اس ۲۰۰ از چین یاد کرد. عمده این طرح ها برای دست یابی به بازار کشورهای جنوب شرق آسیا طراحی شده اند ولی بسیاری از کشورها در این منطقه یا به طور کل زیردریایی را از دکترین دفاعی خود حذف کرده و یا در نهایت به خرید یک مدل معمولی و بزرگتر روی آوردند. طرح ام اس ۲۰۰ چینی ها در حدود ۳۰ متر طول و ۲۰۰ تن وزن دارد. طرح HDS-۵۰۰ از کره جنوبی نیز در حدود ۳۷ متر طول و ۵۱۰ تن وزن دارد. که همین مسئله نشان می دهد گلوگاههای مهمی در خصوص استفاده از این تجهیزات وجود دارد که به راحتی برای هر کشوری قابل حل نیست و ضمناً منطقه خلیج فارس نیز دارای یک اقلیم متفاوت است.

صنایع دفاعی ایران به دلایلی چون تحریم های تسلیحاتی و جغرافیا و شرایط بسیار خاص منطقه خلیج فارس، ماجرای ساخت زیردریایی را از سبک ترین مدل ها شروع کرده و حالا به کلاس ۶۰۰ تن یعنی آخرین رده وزنی از میدجت ها رسیده است. مسلح شدن نیروی دریایی سپاه به زیردریایی مثل فاتح می تواند خبر از یک تغییر شدید در موازنه قوا در خلیج فارس هم باشد و از طرفی شاید یک نشانه بزرگ از جهش دکترین ایران از تدافعی به تهاجمی که مدتی پیش رییس ستاد کل نیروهای مسلح به آن اشاره کرده بود.

پس با این حساب، اگر تا دیروز سپاه صرفاً با قایق های تندرو برای نیروهای متجاوز فرامنطقه ای در خلیج فارس یک چالش غیرقابل حل و همآوری ترسناک محسوب می شد، به زودی شکارچی های خاموش زیر سطحی نیز به لیست مشکلات بیگانگانی چون یانکی ها افزوده خواهد شد.