مرگبارترین زلزله های ایران

زلزله شاخص ترین بلای طبیعی با خسارات و هزینه های بسیار جانی و مالی است که فکر آن هم کافی است تا انسان را دچار نگرانی و اظطراب کند، بخصوص که در منطقه زلزله خیز هم باشد.در این بخش بزرگترین زلزله های تاریخ ایران را برای شما عزیزان عنوان می کنیم.

ایران از جمله کشورهای زلزله خیز است و در طول دوران های مختلف تاریخی زمین لرزه های مهیب با خسارات بالای متعددی را شاهد بوده است. از چند روز پیش که رئیس جمهور وقوع زمین لرزه در تهران را جدی دانست و سپس بحث ها و اقدامات دولت برای سبک سازی جمعیت این کلان شهر مطرح شده، بار دیگر نظز زمین شناسات و رسانه ها و… به این حادثه طبیعی جلب شده است.

بر اساس پیش بینی ها و تحقیقات صورت گرفته، وقوع زلزله در تهران هم به خاطر بافت ساختمانی و عمرانی و هم به خاطر موقعیت زلزله خیزی آن، خسارات بسیاری را به دنبال خواهد داشت. همین موضوع مطالعات، کارشناسی، تمهیدات و آنوزش های لازم را بیش از پیش ضروری می نماید.

 

رودبار و بم، تجربه های دردناک

زمین لرزه رودبار و منجیل و زمین لرزه بم از بزرگترین و مخرب ترین زمین لرزه های ایران در چند دهه اخیر است. به گزارش پایگاه ملی داده های علوم زمینی کشور، روز پنج‌شنبه ساعت ۳۰ دقیقه و ۱۳ ثانیه بامداد در استان گیلان زلزله‌ای دهشتناک رخ داد. کانون آن در عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۴۹ دقیقه و در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۲۴ دقیقه و ۵۱ ثانیه برآورد شده است. برابر ارقام اعلام شده اولیه، بزرگی آن بین ۷.۳ تا ۷.۷ در مقیاس ریشتر بود.

آمار تلفات رسمی بیش از ۲۵۰۰۰ نفر و مجروحان حدود ۵۰۰۰۰ نفر اعلام گردید. بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر نیز بی خانمان شدند. کانون زمین لرزه – بر اساس اطلاعات کسب شده از لرزه اصلی و پس لرزه ها توسط لرزه نگارها و شتاب نگارهای مستقر در بم – در محدوده شهر بم واقع بوده است. بر اساس بررسی های انجام شده بخشی از گسل بم که از کنار شهر بم عبور می کند در این زلزله فعال شده است.این رویداد در ۳۱ خردادماه سال ۱۳۶۹، برابر با بیستم ژوئن سال ۱۹۹۰ در ناحیه رودبار، منجیل و لوشان دربخش باختری البرز سبب کشتار نزدیک به ۳۵۰۰۰ نفر، مجروح شدن ۶۰۰۰۰ نفر و بی خانمانی بیش از۵۰۰۰۰۰ نفر شد. در این واقعه حدود ۲۰۰هزار واحد مسکونی تخریب شد که تعداد ۶۰هزار واحد از آن به کلی ویران شده بودند و خسارات اولیه ناشی از زلزله بیش از ۸۰۰میلیارد ریال تخمین زده شد. در این حادثه ۴ روستا در منطقه «اشکور» رودسر بر اثر ریزش کوه ارتفاعات کلیشم عمارلو و شکاف عمیق در دل خاک دفن شدند.

هم‌چنین در قسمت میانی شهر رودبار، مشرق رودخانه سفیدرود دره‌ای عمیق وجود داشت که آب کوه‌های «کولون» و «لازباد» و چشمه‌ای مرتفع در آن جاری بود. در اثر وقوع زلزله کوه‌های اطراف منتهی به این دره که پوشیده از درختان زیتون به بار نشسته بود به طول یک کیلومتر بر اثر رانش به سوی جاده و رودخانه سپیدرود پیشروی کرد.

همراه این جابه‌جایی تقریبا تعداد ۲۵هزار اصله درخت جابه‌جا و به کوهی از خاک و درخت تبدیل شد. این زلزله خسارات اقتصادی معادل ۲ /۵ در صد تولید ناخالص ملی وارد نمود.

مطالعه و وارسی عوارض برجا مانده از این زلزله نشان داده است که عمق کانونی این زمین لرزه در ژرفای ۱۹ کیلومترزیر سطح زمین واقع شده است . گسل آن در روی سطح زمین نیز به گونه سه تکه ناپیوسته با سیمای نردبانی درطولی نزدیک به ۸۰ کیلومتر با فاصله آشکار شده بود.

زمین لرزه ۵ دیماه ۱۳۸۲ بم در ساعت ۵:۲۶:۲۶ به وقت محلی ( ساعت ۱:۲۶:۲۶ روز ۲۶ دسامبر ۲۰۰۳ به وقت بین المللی GMT) در شهر تاریخی بم در جنوب شرقی کشور و در جنوب شرقی کرمان رخ داد . این زلزله در ساعات آغازین بامداد که اکثر ساکنان بم خواب بودند اتفاق افتاد، که این مساله را می توان به عنوان یکی از عوامل تشدید تلفات جانی در نظر گرفت.

آمار تلفات رسمی بیش از ۲۵۰۰۰ نفر و مجروحان حدود ۵۰۰۰۰ نفر اعلام گردید. بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر نیز بی خانمان شدند. کانون زمین لرزه – بر اساس اطلاعات کسب شده از لرزه اصلی و پس لرزه ها توسط لرزه نگارها و شتاب نگارهای مستقر در بم – در محدوده شهر بم واقع بوده است. بر اساس بررسی های انجام شده بخشی از گسل بم که از کنار شهر بم عبور می کند در این زلزله فعال شده است.

 

شدیدترین زلزله ایران در ۱۱۰ سال اخیر

قرن‌ها گذشت تا زمین، دوباره به سختی لرزید و شدیدترین زلزله قرن اخیر را رقم زد. سوم بهمن سال ۱۲۸۷ زمانی که پدربزرگ‌ و مادربزرگ‌های‌مان هم نبودند در ایران زلزله‌ای روی داد که هنوز عنوان شدیدترین زلزله ۱۱۰ ساله اخیر ایران را بر خود دارد. این زلزله به بزرگی ۷.۴ ریشتر در سیلاخور در جنوب شهر بروجرد روی داد. شدت این زلزله به حدی بود که ترکیه، گرجستان و عراق را هم لرزاند. پس‌لرزه‌های بعدی آن، خود، زلزله‌های ویرانگر بودند و عمق فاجعه را بیش از قبل کرد. در این زلزله ۱۲۸ روستا آسیب دید، ۶۴ آبادی به کلی ویران شد و شمار کشته شدگان در آنها بین ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ نفر برآورد شده‌است. با توجه به جمعیت و پراکندگی آن در قرن گذشته آمار ۸۰۰۰ کشته، قابل تأمل است. باور کردنش سخت است اما بنابر شواهد و اطلاعات محلی میانگین جابه‌جایی قائم سطح زمین در اثر این «گسلش» بین یک تا دو متر بوده است.

 

پرتلفات‌ترین زلزله ایران از قرن گذشته تا امروز

اگرچه زلزله سیلاخور شدیدترین زلزله در قرن گذشته ایران بوده اما پرتلفات‌ترین آن نبوده است. پرتلفات‌ترین زلزله در رودبار و منجیل روی داده است. آن چه ثبت شده کشته‌های زلزله رودبار در سال ۱۳۶۹ را بیش از ۳۷ هزار نفر نشان می‌دهد. هرچند که برخی از کارشناسان معتقدند زلزله بم در سال ۱۳۸۲ پرتلفات‌ترین بوده است. می‌گویند تعداد کشته‌های زلزله بم بیش از ۴۱ هزار نفر بوده است. آن زمان به علت مسائل امنیتی آمار را کمتر اعلام کرده‌اند. اما در آمار رسمی آمده است که زلزله بم ۳۵ هزار کشته بر جای گذاشته است.

 

طولانی‌ترین زلزله ایران

وقتی زمین در حال لرزیدن است، هر ثانیه آن انگار ساعتی می‌گذرد. در آن لحظات، زمان کش‌ می‌آید و انگار خیال تمام شدن لرزیدن ندارد. شاید زلزله رودبار پرتلفات‌ترین زلزله نباشد، اما طولانی‌ترین‌شان است. پنجشنبه ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹زمین در رودبار و منجیل لرزید و ارتعاشات حاصل از امواج لرزه‌ای در استان‌های زنجان و گیلان و در بخش‌هایی از استان‌های آذربایجان شرقی، تهران، مرکزی، مازندران، سمنان، همدان، قزوین (الموت غربی) و کردستان به مدت حدود ۶۰ ثانیه احساس شد.

 

مهم‌ترین زلزله‌ای که به یاد مانده است

قطعاً کسانی هستند که در زمان زلزله ۱۳۰۲ که در کاشمر روی داده، در قید حیات بودند، اما اینکه آن را به یاد داشته باشند کمی بعید است. زلزله کاشمر سوم خرداد ۱۳۰۲ ‌روی داد و یکی از زلزله‌های مهم ایران است، زیرا در آن بیش از ۲۰۰۰ نفر کشته شده‌اند. اما زلزله‌ای که بسیاری از پدر و مادرهای ما از آن خاطره دارند و یکی از پرتلفات‌ترین زمین لرزه‌های ایران است، زلزله بویین زهراست. زلزله‌ای به بزرگی ۷.۲ ریشتر که بیش از ۲۰ هزار کشته به جای گذاشت. آنچه از این زلزله در یادها مانده است، کمک‌رسانی مردمی و بخصوص حضور جهان پهلوان تختی در میان امدادرسانان است.‌»

 

زلزله‌های تخریبگر و کشنده در ایران

۱ دیماه سال ۲۳۵ ه.ش، در شهر دامغان بزرگترین زلزله تاریخ ایران با ۷ /۹ ریشترقدرت رخ داد. این زلزله در آن سال ۲۰۰ هزار قربانی گرفت.

۲ شهریور سال۲۷۲ ه.ش، در اردبیل زلزله‌ای که قدرت آن ثبت نشده، ۱۵۰ هزار قربانی گرفت.

۳۰ مرداد سال ۴۲۱ ه.ش، در شهر تبریز، زلزله‌ای با قدرت ۷ /۶ ریشتر، ۴۰ هزار قربانی گرفت.

۲۳ آبان ۱۱۰۶ ه.ش، مجددا در شهر تبریز زلزله‌ای که قدرت آن ثبت نشده، ۷۷ هزار قربانی گرفت.

۱۷ خرداد سال ۱۱۳۴ ه.ش، در شهر کاشان زلزله‌ای با قدرتی که ثبت نشده، ۴۰ هزار کشته داد.

۳ بهمن سال ۱۲۸۷، در شهر سیلاخور منطقه بروجرد زلزله‌ای با قدرت ۷ /۳ ریشتر ۶ هزار قربانی و تخریب ۶۴ روستا را به همراه داشت.

۲۰ خرداد سال ۱۲۸۸ در نواحی مرکزی کشور زلزله ای با قدرت۷ /۳ ریشتر ۵۵۰۰ قربانی بر جا گذاشت.

۳ خرداد سال ۱۳۰۲ در شهر تربت حیدریه زلزله‌ای با قدرت ۷ /۵ ریشتر، ۲۲۰۰ قربانی گرفت.

۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۰۸ در نواحی غرب کشور زلزله‌ای با قدرت ۷ /۴ ریشتر، ۳۳۳۰ قربانی گرفت.

۱۶ اردیبهشت سال ۱۳۰۹ در شهر سلماس زلزله‌ای با قدرت ۷ /۲ ریشتر ۲۵۰۰ کشته برجا گذاشت.

۶ آذر سال ۱۳۲۴ زلزله ای با ۸ /۲ ریشتر بلوچستان و سواحل دریای عمان را لرزاند. در این زلزله که حدود ۴۰۰۰ کشته داشت استان کراچی هند نیز لرزید.

۱۳ مرداد سال ۱۳۲۶ در شهر پانس بلوچستان زلزله‌ای با قدرت ۷ /۳ ریشتر ۵۰۰ کشته داد.

۲۳ بهمن سال ۱۳۳۱ در شهر تورود در نزدیکی دامغان زلزله‌ای با قدرت ۶ /۵ ریشتر ۹۷۰ قربانی داشت.

۱۳ بهمن سال ۱۳۳۵ زلزله‌ای سراسری در استان مازندران با قدرت ۷ /۴ ریشتر ۲۰۰۰ قربانی گرفت.

۲۲ آذر سال ۱۳۳۶ در شهر صحنه استان کرمانشاه زلزله ای با ۷ /۳ ریشتر ۲۰۰۰ کشته برجا گذاشت.

اردیبهشت سال ۱۳۳۹، در شهر لار زلزله‌ای که قدرت آن ثبت نشده، ۴۵۰ قربانی داشت و ۷۵ درصد شهر نیز تخریب شد.

شهریور سال ۱۳۴۱، در شهر ساری زلزله‌ای با قدرت ۷ /۳ ریشتر رخ داد که در پی آن ۲۹۴ روستا به کلی از بین رفت و ۱۰۰ هزار کشته برجا گذاشت.

۱۰شهریور سال ۱۳۴۱، در شهر بوئین زهرا در نزدیکی تهران زلزله‌ای با قدرت ۷ /۱ ریشتر بیش از ۱۱ هزار قربانی داشت.

۲۱ بهمن سال ۱۳۴۳ در شهر بستان آباد، زلزله‌ای با قدرت ۵ /۱ ریشتر ۲۰ قربانی گرفت.

۹ شهریور ۱۳۴۷ در شهر فردوس در دشت بیاض استان خراسان رضوی، زلزله‌ای با قدرت ۷ /۳ ریشتر حدود ۱۰۵۰۰ هزار قربانی و تخریب ۶۱ روستا را برجا گذاشت.

۲۱ فروردین سال ۱۳۵۱،زلزله‌ای با قدرت ۷ /۱ ریشتر در منطقه قیر در جنوب ایران بیش از ۵۰۰۰ قربانی گرفت. این زمین‌لرزه موجب ویرانی ۱۰۰۰ کیلومتر مربع شد.

۱ فروردین سال ۱۳۵۶، زلزله‌ای در خورگو  درجنوب کشور با قدرت ۶ /۹ ریشتر به وقوع پیوست. در پی این زمین‌لرزه ۱۶۷ نفر کشته و ۳۵ روستا ویران شدند. در منطقه بندرعباس ۷۰۰۰ نفر بی سرپناه شدند و نکته قابل تامل این که بعد از ۹۰ دقیقه پس لرزه‌ای با قدرت ۶ ریشتر موجب ویرانی هرچه بیشتر منطقه شد.

فروردین سال ۱۳۵۶، زلزله‌ای در منطقه اصفهان رخ داد که شدت آن به ثبت نرسید و ۹۰۰ کشته برجا گذاشت.

۲۵ شهریور سال ۱۳۵۸، در شهر طبس زلزله‌ای با قدرت ۷ /۸ ریشتر بیش از ۱۹۶۰۰ کشته و تخریب ۱۶ روستا را به دنبال داشت.

در سال ۱۳۵۸ قائن هم با شدت ۱ / ۷ ریشتر لرزید که در اثر آن ۱۳۰ نفر جان باختند.

۲۱ خرداد ۱۳۶۰، در جنوب ایران (کرمان) زلزله‌ای با قدرت ۶ /۹ ریشتر ۳ هزار قربانی گرفت.

۶ مرداد سال ۱۳۶۰، سیرچ در جنوب ایران (کرمان)، زلزله‌ای با قدرت ۷ /۳ ریشتر ۱۵ هزار نفر کشته داشت.

۳۰ خرداد سال ۱۳۶۹، زلزله‌ای با قدرت ۷ /۴ ریشتر در منجیل و رودبار همزمان با برگزاری رقابتهای جام جهانی ۱۹۹۰، بیش از ۳۵ هزار قربانی گرفت. در پی این زمین‌لرزه ۶۰ هزار زخمی، ۴۰۰ هزار نفر بی سرپناه در منجیل و رودبار برجا ماند و تقریبا تمام سازه‌ها از بین رفت. در خلخال و نوشهر صدمات سنگینی به شهر وارد شد و در تهران نیز لرزه‌هایی محسوس بود. قدرت این زلزله ۷ /۴ در مقیاس ریشتر بوده و حتی قسمت‌هایی از تبریز و اراک و مرزهای شمال غربی ایران و کشورهای همسایه لرزید. متاسفانه پس لرزه‌ای که روز بعد از زمین لرزه با قدرت ۵ /۳ ریشتر زمین را لرزاند سبب شد تا ۲۰ تن از ساکنان شهر منجیل و لوشان کشته شوند.

۱۰ اسفند سال ۱۳۷۵ زلزله اردبیل با قدرت ۵ /۵ ریشتر ۱۱۰۰ قربانی گرفت.

۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۷۶، در شهر بیرجند و قائن زلزله‌ای با قدرت ۷ /۱ ریشتر ۱۶۱۳ قربانی گرفت.

۲۳ اسفند سال ۱۳۷۶، در شهر گلباف کرمان زلزله‌ای با قدرت ۶ /۶ ریشتر ۵ قربانی گرفت.

 

بزرگترین زمین لرزه های۱۵ سال اخیر در ایران

۱ تیر سال ۱۳۸۱، زلزله‌ای با قدرت ۶ /۵ ریشتر در ابهر و غرب ایران ۲۶۱ قربانی گرفت.

۵ دی سال ۱۳۸۲، زلزله‌ای هولناک در بم با قدرت ۶ /۶ ریشتر با بیش از۴۰ هزار کشته بزگترین آمار کشته شدگان زلزله در کشور را برجای گذاشت.

۸ خرداد سال ۱۳۸۳، زلزله‌ای در استان مازندران، حد فاصل شهرهای فیروزآباد، کجور و مرزن آباد با قدرت ۶ /۳ ریشتر دست کم ۳۵ قربانی گرفت. صدمات جانی و مالی این زمین لرزه محدود بوده و یکی از علل آن تراکم کم جمعیت در پیرامون مرکز زمین لرزه می‌باشد. لرزش ناشی از این رویداد در بخش‌های وسیعی از کشور حس شد. در تهران نیز مردم را دچار وحشت کرد.

۶ اسفند سال ۱۳۸۳، در شهر زرند زلزله‌ای با قدرت ۶ /۴ ریشتر دست کم ۶۰۲ قربانی گرفت.

۶ آذر سال ۱۳۸۴، در شهر قشم زلزله‌ای با قدرت ۶ ریشتر ۱۳ قربانی گرفت.

۱۱ فروردین یال ۱۳۸۵، در شهر بروجرد زلزله‌ای با قدرت ۶ /۱ ریشتر ۷۰ قربانی گرفت.

۲۰ شهریور سال ۱۳۸۷، زلزله ای با ۶ /۱ ریشتر در قشم ۷ قربانی گرفت.

۵ شهریور ۱۳۸۹، در شهر دامغان زلزله ای با قدرت ۵ /۹ ریشتر ۱۹ قربانی گرفت.

۲۹ آذر سال ۱۳۸۹، زلزله‌ای با قدرت ۶ /۵ ریشتر در حسین‌آباد شهرستان فهرج  ۱۱ قربانی گرفت.

۲۵ خرداد سال ۱۳۹۰، زلزله‌ای با قدرت ۵ /۳ ریشتر در شهر کهنوج، ۲ قربانی گرفت.

۲۱ مرداد ماه سال ۱۳۹۱ زمین لرزه ای به بزرگی ۶ و ۶،۲ ریشتر شهرستان های ، اهر ، ورزقان ، هریس در آذربایجان شرقی را لرزاند

که در طی این زمین لرزه ۲۴۵ روستا لرزید و بیش از ۳۰۰ کشته و پنج هزار زخمی و مجروح بر جای گذاشت.

۱۵ آذر۱۳۹۱، ساعت ۳۸:.۲ قائنات زهان- ۵ /۵ ریشتر

۲۰ فروردین۱۳۹۲، ساعت ۱۶:۲۲  دهستان طسوج بوشهر ۶ /۳ ریشتر

۲۸ فروردین ماه سال ۱۳۹۲ زمین لرزه ای به بزرگی ۷،۸ ریشتری در سراوان که بیش از ۱۰۰ ها کشته و زخمی برجای گذاشت.

۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲، ساعت۰۶:۳۸:۰۹، گوهران  ۶ /۲ ریشتر

۲۷ مرداد ۱۳۹۳، ساعت۰۷:۰۲، شهرستان مورموری-۶ /۲ ریشتر

۱۶ فروردین۱۳۹۶- ساعت۱۰:۴۹- شهرستان فریمان – ۶ /۱ریشتر

۲۱ آبان سال ۱۳۹۶، زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۷ /۳ در مقیاس بزرگای گشتاوری در نزدیکی ازگله، استان کرمانشاه در نزدیکی مرز ایران و عراق در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر حلبچه در مرز عراق ایران رخ داد که ۵۷۴ کشته و ۹۳۸۸ مصدوم به دنبال داشت.

 

زلزله های بزرگ تهران

اولین زلزله ثبت‌شده در تاریخ برای شهر تهران مربوط به ۴۰۰ سال پیش از میلاد است که این زلزله با بزرگی ۶ /۷ ریشتر ری و ایوانکی را لرزانده است.

در ادامه به برخی زمین لرزه های بزرگ و مخرب تاریخ تهران و نواحی آن بر اساس منابع اینترنتی اشاره شده است:

سال ۱۲۲ خورشیدی شرق شهر ری با بزرگی ۲ /۷ ریشتر

سال ۲۳۴ خورشیدی شهر ری با بزرگی ۱ /۷ ریشتر

سال ۳۳۷ خورشیدی ری- طالقان- شمیران ۷ /۷ ریشتر

سال ۵۵۶ خورشیدی ری- کرج- قزوین ۲ /۷ ریشتر

سال ۱۰۴۴ خورشیدی زلزله دماوند با ۵ /۶ ریشتر

سال ۱۲۰۹ خورشیدی دماوند- شمیرن با بزرگی ۱ /۷ ریشتر

سال ۱۳۴۱ خورشیدی بوئین زهرا با ۲ /۷ ریشتر

سال ۱۳۵۲ خورشیدی ورامین و ایوانکی با بزرگی ۵ ریشتر

سال ۱۳۶۹ رودبار و منجیل با ۴ /۷ ریشتر لرزید.

سال ۱۳۷۶ ورامین، ۷/۴ ریشتر

سال ۱۳۸۳ فیروز آباد، ۳ /۶ ریشتر