تاریخچه طراحی داخلی

اگر بخواهیم یک تعریف جامع و کامل از Interior Design داشته باشیم، می‌توانیم بگوییم طراحی داخلی خانه حرفه‌ای چندبعدی است که شامل توسعه مفهومی، ارتباط با سرمایه‌گذاران پروژه، مدیریت و اجرای طرح است. در این حرفه شما باید دانش‌ها و فعالیت‌های عملی همچون دانش انتخاب رنگ و پارچه، طراحی به کمک کامپیوتر (CAD)، نقاشی، برنامه‌ریزی فضایی، طراحی مبلمان، معماری و… را داشته باشید.

 

تاریخچه طراحی داخلی

طراحی داخلی پیشینه‌ای طولانی دارد و در برخی کتب اسطوره‌ای مانند Vishwakarma، آن را به هند باستان ارجاع می‌دهند که معماران کار طراحی داخلی را انجام می‌دادند.

علاوه بر این در دوره مصر باستان هم می‌توان طراحی داخلی را در ساختمان فرمانروایان مشاهده کرد. دانشمندان و باستان‌شناسان، با بررسی و تحقیق در این ساختمان‌ها توانستند اطلاعاتی در مورد سیستم تهویه هوا، ایوان‌ها، ستون‌ها، مهتابی‌ها و… پیدا کنند که این امر نشان از تاریخچه دیرینه معماری و طراحی داخلی و علاقه وافر آنها به تزیینات دارد.

مصریان در گورستان‌هایشان در کنار گورها، خانه‌ای تحت عنوان خانه ارواح طراحی می‌کردند که نقش انبار غذا را به عهده داشت تا روح مردگان از این منابع غذایی در طی سفر طولانی مرگ تناول کرده و گرسته و تشنه نمانند.

در قرن هفدهم، هجدهم تا اوایل نوزدهم، نیاز به داشتن دکوراسیون داخلی به دغدغه ساختمان‌سازها تبدیل شد. در این دوران بود که معماران برای تکمیل طراحی داخلی ساختمان‌ها از هنرمندان و صنعتگران کمک گرفتند. این رویه تا اواخر قرن نوزدهم ادامه داشت. در این میان شرکت‌های مبلمان‌سازی وارد میدان شده و با سبک‌های گوناگون و مدل‌های متنوع تغییری شگرف در دکوراسیون منازل مسکونی ایجاد کردند.

این نوع طراحی تجاری آماتور تا ۱۹۱۴ ادامه داشت. اما از اوایل قرن بیستم طراحی داخلی به صورت حرفه‌ای مجزا مطرح شد و فعالیتش را آغاز نمود.

این مسئله در دهه ۱۹۵۰  و پس از جنگ جهانی اول جدی‌تر شد. در این دهه بود که در خانه‌ها فعالیت‌های طراحان داخلی مطرح گشت. به تدریج، دوره‌های تحصیلی مناسب آموزش طراحی داخلی تشکیل شد، کتاب‌های متناسب در زمینه طراحی داخلی و دکوراسیون تالیف گردید، اصول دکوراسیون و دکوراتورهای هنری از کتاب‌های طراحان داخلی جدا گشت و منابع آموزشی اصولی و استاندارد در اختیار طراحان قرار گرفت.

در این زمان بود که جامعه طراحان داخلی ملی آمریکا در سال ۱۹۵۷ تشکیل شد. در اروپا نیز سازمان‌هایی مشابه همچون موسسه معماران داخلی فنلاند در سال ۱۹۴۹ یا سازمان طراحی داخلی بین‌المللی در سال ۱۹۹۴ تاسیس شدند.

 

تفاوت طراحی داخلی و دکوراسیون داخلی چیست؟

طراحی داخلی یک تخصص چندجانبه است که به وضعیت زندگی و فرهنگ ساکنان آن توجه کرده و فضای داخلی را کاربردی‌تر می‌کند. طراحان داخلی باید طیف وسیعی از اطلاعات داشته باشند تا بتوانند کار را به صورت پروژه‌ای جلو ببرند. طراحان داخلی به عنوان مدیران پروژه هستند که در مورد امور مختلف اطلاعاتی مفید و کاربردی دارند.

اما دکوراسیون فقط به مبلمان کردن و زیباسازی فضا با استفاده از وسایل مدرن و به‌روز می‌پردازد. یک طراح داخلی می‌تواند طراحی دکوراسیون خانه را هم به عهده بگیرید. اما یک دکوراتور هرگز قادر به طراحی نیست. دکوراسیون یک واژه فرانسوی است که در لغت‌نامه «دهخدا» به معنای آذین‌بندی و آراستن معنا شده است.

بنابراین اگر به دنبال تغییرات جزئی همچون تغییر در سبک چیدمان خانه، تغییر رنگ یا کاغذ دیواری اتاق‌ها هستید، بهتر است از یک دکوراتور داخلی کمک بگیرید. دکوراتورها می‌توانند در انتخاب لوازم خانه و سازگاری آنها با هم به شما کمک کنند. همچنین آنها قادر هستند اتاق را به شکل مطلوبی دربیاورند، بدون اینکه هیچ گونه خرابی ظاهری در اتاق ایجاد کنند.

اما اگر به دنبال تغییرات بیشتر و یا بازسازی منزل و… هستید، باید به سراغ طراحان داخلی بروید. در اینجا لازم است تعریفی را که لغت‌نامه «وبستر» از طراحان داخلی کرده عنوان کنیم: «هنر یا عمل برنامه‌ریزی و نظارت بر طراحی و اجرای معماری داخلی و مبلمان». با توجه به این تعریف می‌توان طراحی داخلی را رشته‌ای حد واسط میان معماری و طراحی دانست که علاوه بر توجه به جنبه‌های کاربردی، ساختاری و فنی ساختمان به طراحی تجسمی و جنبه‌های بصری و زیبایی آن هم توجه ویژه دارد.

 

دسته‌بندی طراحی داخلی

این حرفه خلاق و هنرمندانه به دو شاخه کلی تقسیم می‌گردد که در ادامه بدان اشاره خواهیم کرد:

طراحی داخلی ساختمان مسکونی

برای راحتی این فضا که یک فضای خصوصی است، باید به خواسته‌ها و نیازهای افراد ساکن در آن توجه ویژه داشته باشیم. طراحی ممکن است از ابتدایی‌ترین مرحله یعنی نقشه‌کشی اولیه یک ساختمان تا بازسازی یک منزل مسکونی باشد. این پروژه معمولا طولانی بوده و چندین ماه زمان می‌برد.

 

طراحی داخلی ساختمان تجاری

منظور از این نوع طراحی داخلی بررسی فضاهای تجاری است. این فضا می‌تواند در مقیاس بزرگ همچون یک مرکز خرید یا در مقیاس کوچک مانند یک مغازه یا فروشگاه باشد. با توجه به این امر، طراحی تجاری زیرشاخه‌های متعدد و متنوعی دارد که در ادامه بدان اشاره خواهیم کرد:

خرده‌فروشی: شامل پاساژها، مراکز خرید، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ و یا فروشگاه های تخصصی است.

برندهای دیداری و فضایی: فضایی که شما در آن به عنوان یک رسانه به معرفی برندی خاص می‌پردازید.

اداری: طراحی اداری برای هر نوع تجارتی همچون بانک‌ها

بهداشتی: طراحی بیمارستان‌ها، مراکز دندان‌پزشکی، مطب پزشکان، مطب روانکاوان و روانشناسان، آزمایشگاه‌ها و…

مراکز تفریحی: هتل‌ها، کشتی‌های تفریحی، کافه‌ها، سینماها، استادیوم‌ها، سالن‌های موسیقی، زمین‌های ورزشی، رستوران‌ها، باشگاه‌ها و…

سازمانی: ادارات دولتی، موسسه‌های مالی، مدارس، دانشگاه‌ها

صنعتی: کارخانه‌ها و مراکز صادرات و واردات

نمایشگاهی: موزه‌ها، گالری‌ها، سالن‌های نمایشگاه

حمل و نقل و ترافیک: ایستگاه اتوبوس، مترو، فرودگاه و اسکله

 

سبک‌های طراحی داخلی

سبک آرت دکو (Art Deco)

هنر تزیینی یا آرت دکو برای نخستین بار در فرانسه پیش از جنگ جهانی اول مطرح شد. این هنر شامل اشکال هندسی دقیق به همراه رنگ‌های جسورانه و روشن بوده و در اوایل قرن بیستم در جهان ظهور کرد و جایگزین Art Nouveau یا «هنر نو» شد.

«آرت نوو» سبکی هنری است که در قرن نوزدهم در اروپا رواج یافت. این سبک هنری جنبه تزیینی داشته و در معماری و هنرهای تزیینی همچون مبلمان، جواهرات، طراحی منسوجات و تصویرگری از آن استفاده می‌شود. اما این سبک در اوایل قرن بیستم رو به زوال رفت و سبک آرت دکو جایگزین آن شد.

سبک آرت دکو به حمایت از اشکال هندسی با رنگ‌های ساده و متالیک برخاست. در این سبک از خطوط هندسی ساده و تیز با رنگ‌های خنثی، متالیک، سیاه و سفید برای طراحی داخلی استفاده می‌شود. متریال‌های این سبک طراحی مواد غیرمعمولی همچون کروم، شیشه، فولاد ضدزنگ، آلومینیوم، لاک جلادهنده، چوب خاتم‌کاری شده، چرم پوست کوسه و پوست گورخر هستند.

 

از ویژگی‌های این سبک طراحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فرم‌ها و ترکیبات حجمی جدید

استفاده متقارن و نامتقارن از پلان‌ها و نماها

به‌کارگیری خطوط مستقیم و یا زیگزاگ

طراحی برج‌های مرتفع به‌صورت پلکانی

تزیینات نوظهور با اشکال صنعتی

نرده‌های فلزی با اشکال مدرن صنعتی

نماهای متفاوت و مدرن سنگی، فلزی، آجری و سیمانی

نورپردازی با لامپ‌های نئون

بام‌های مسطح و یا پلکانی

به‌کارگیری رنگ‌های براق و متضاد

عدم محدودیت در استفاده از مواد و مصالح اولیه

سبک هنر مدرن

این سبک در اوایل قرن بیستم از دل هنرهای دکوری ظهور کرد و به سبک مدرن شهرت یافت. «فرانک لوید رایت» مبدع این شیوه طراحی، مشهورترین معمار تاریخ آمریکاست که با طراحی خانه «فالینگواتر» در دهه ۱۹۳۰ به شهرت رسید.

سبک هنر مدرن در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی به اوج خود رسید. باید به این نکته توجه داشت که هنر مدرن به معنای هنر معاصر نیست، بلکه نامی است که طراحان داخلی در جهت بهبود سبک‌ها و نگرش‌های جدید عنوان کرده‌اند. این سبک طرفداران بی‌شماری داشته و در ایران هم بسیار فراگیر است.

 

سبک عربی

سبک عربی بسیار غنی و لوکس بوده و از معماری هند الهام گرفته است. این شیوه شامل نقاشی‌های مجلس (اتاقی برای پذیرایی از مهمانان در خانه‌های عربی) بوده که در زبان عربی نقش (Nagash) نامیده می‌شود. دکوراسیون عربی در استان عسیر رایج بوده و شامل طرح‌های هندسی و رنگ‌های براق است که از غرور و عزت زن در خانه حکایت می‌کند.

رنگ‌های شاد، طرح‌های هندسی با خطوط پیچیده، پارچه‌ها و الگوهای مواج همگی معرف دکوراسیون و معماری عربستان هستند. زنان عرب این استان خود رنگ‌آمیزی دیوارهای منزلشان را به عهده می‌گیرند، در صورتی که تمایل به این کار نداشته باشند، زنان دیگر این کار را برایشان به صورت معامله‌ای انجام می‌دهند. در گذشته رنگ‌های استفاده شده در طراحی داخلی و دکوراسیون خانه از رنگ‌های گیاهی همچون میخک، یونجه، انار و… بود، اما امروزه از رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌کنند.

دیوارهای خانه با رنگ‌های براق رنگ‌آمیزی شده و طرح‌های استفاده شده در آنها معمولا الگوهای تکراری معین همچون مربع، مثلث، خطوط اریب و طرح‌های سه‌بعدی هستند. حیاط‌ها و ایوان‌های ستون‌دار در طبقه بالای عمارت قرار دارند و اتاق‌های پذیرایی معمولا با گچ‌بری و پرده‌های کرکره‌ای تزیین می‌شوند. در اتاق مجلس اطراف شومینه و سقف را هم گچ‌بری می‌کنند.

سبک عربی همان طور که گفته شد، از هند به استان عسیر راه یافته و با شیوه‌های رایج در عربستان و عمان متفاوت است.

 

نکاتی که طراحان داخلی باید بدان توجه ویژه داشته باشند

همان طور که گفته شد، طراحی داخلی یک هنر ترکیبی است که طراح قادر است فضای مطلوب کارفرما را به گونه‌ای بسازد که علاوه بر ظاهری زیبا و شیک، کارایی و امنیت هم داشته باشد. اولین عنصری که یک طراح داخلی باید بدان توجه کند، نحوه عملکرد و استفاده از فضای داخلی است.

یک چهاردیواری ممکن است فضای داخلی منزل مانند اتاق کودک، آشپزخانه و.. باشد یا یک شرکت اداری؛ استفاده از عواملی مانند نورپردازی و چیدمان مبلمان می‌تواند فضا را تقسیم‌بندی کرده تا عملکردها به طور دقیق مشخص گردد. نکته دیگر که باید بدان اشاره کرد، افرادی هستند که از آن فضای طراحی شده استفاده می‌کنند؛ آیا کاربران خانواده‌ای پرجمعیت هستند و یا یک فرد مجرد، آیا کاربران کودک هستند یا بزرگسال، خصوصیات روانی آنها چگونه است؟ آسایش افرادی که در این طراحی داخلی زندگی می‌کنند بسیار مهم است. استفاده از المان‌های رنگی مناسب شخصیت آنها در دکوراسیون منزل باعث افزایش آسودگیشان می‌گردد.

استفاده از نور طبیعی و خصوصیات معماری فرهنگی هر کشور در صورتی که کارفرما بدان علاقه‌مند باشد از عواملی است که آرامش و آسایش ساکنان را افزایش می‌دهد. استفاده از نقشه مناسب قبل از اجرا باعث می‌گردد تا طراح داخلی فضاهای قابل استفاده را پیش‌بینی کند. علاوه بر این کمک می‌کند تا تعداد و اندازه اثاث منزل را نیز بداند.

توجه به سطوح اصلی اتاق از مواردی است که باید بدان نیز توجه کرد. سطوح شامل سقف، کف و دیوارها هستند. پرده، روکش مبل و صندلی، سطح در و پنجره هم از سطوح کوچکتر هستند. رنگ، نقش و بافت تماما مواردی هستند که در بزرگ و یا کوچک نشان دادن فضا بسیار موثرند.

نکته بسیار مهمی که در ادامه بدان اشاره می‌کنیم، معماری پایدار یا طراحی داخلی سبز است. امروزه با توجه به منابع فسیلی محدود و وجود آلودگی‌های مختلف در محیط زیست، طراحان داخلی قادر هستند با توجه به نکات بارز محیط زیستی در طراحی فضاهای داخلی، یک محیط امن و سازگار با طبیعت را در خانه و شرکت شما فراهم سازند. از آنجا که بیشتر ما زمان زیادی را در فضاهای بسته همچون منازل مسکونی، اداره و یا شرکت خود به سر می‌بریم، توجه به فضای مطلوبی که در آن هستیم یک امر مهم و ویژه است.

همان طور که می‌دانید، غلظت آلاینده‌ها در فضای بسته همچون منازل دو تا پنج برابر غلظت آنها در فضای بیرون است. بنابراین یک طراح داخلی می‌تواند ضمن توجه به سلامت افرادی که در این محیط زندگی می‌کنند، پشتیبانی‌های لازم را با طراحی درست و اصولی با عنوان “خانه کم مصرف و دوستدار محیط زیست” انجام دهد.

ترکیب فضای داخلی با عناصر طبیعی باعث تلطیف محیط و زیبایی ظاهری فضا شده و حس تعلق را در فرد افزایش می‌دهد.

در این نگرش، طراحی داخلی منازل به گونه‌ای انجام می‌گردد که سه اصل مدیریت منابع انرژی، طراحی با قابلیت بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان در آن لحاظ می‌شود. در ادامه توضیحات لازم در مورد هر کدام از این اجزا به شما داده خواهد شد:

 

مدیریت منابع انرژی تجدیدناپذیر

سوخت‌های فسیلی منابع غیرقابل‌تجدیدی هستند که با توجه به مصرف بی‌رویه آنها، در سال‌های آینده انسان‌ها قطعا دچار بحران انرژی می‌شوند. در این سبک مدیریت طراح داخلی سعی در استفاده بهینه از این منابع حیاتی دارد.

 

مدیریت منابع انرژی تجدیدپذیر

در طراحی داخل خانه یا شرکت و… می توان از این سبک مدیریت که سعی در استفاده از منابعی قابل‌بازگشت به طبیعت را دارد، بهره برد. به طور مثال، استفاده از منابعی همچون خورشید برای استفاده‌های گرمایشی و سرمایشی، نیروی برق و یا چوب که در زیباسازی فضای داخلی ساختمان هم بسیار موثر هستند.

 

طراحی داخلی منازل با قابلیت بازگشت به طبیعت

طراحان داخلی باید به مسئله بازیافت و یا بازتولید منابع خود بیندیشند؛ به گونه‌ای که پس از تخریب ساختمان و یا دورریزی مبلمان و تجهیزات داخلی، آنها را به شکل مفید و کاربردی تبدیل کرده تا باز هم کارایی داشته باشند. این امر باعث کاهش زباله و بازیافت و استفاده بهینه از مواد دور ریختنی می‌شود.

 

طراحی داخلی با محوریت انسان به عنوان رکن اساسی

مهمترین رکن در طراحی داخلی پایدار، توجه به انسان به عنوان کاربر فضای طراحی شده است. ارکانی که قبلا گفته شد بر پایه حفظ محیط زیست و منابع طبیعی هستند. ولی در این قسمت محور اصلی انسان و توجه به آن است؛ به گونه‌ای که فضا آرامش و راحتی کاربر را تامین کرده و موجب افزایش رضایتمندی فرد گردد.

استفاده از ایده‌های بازیافتی با هدف استفاده بهینه و تولید زباله کمتر از مواردی است که توسط طراحان داخلی با هدف حفظ محیط زیست انجام می شود. استفاده از یک ابزار قدیمی به فرم و شیوه جدید می‌تواند ایده نابی باشد که امروز با حفظ محیط زیست بسیار رواج یافته است.

 

شرایط کاری طراحان داخلی

طراحی داخلی و دکوراسیون یکی از رشته‌هایی است که با توجه به پیشرفت تکنولوژی و ورود ماهواره و اینترنت‌های پرسرعت به خانه‌های مردم، طرفداران زیادی در سطح جامعه پیدا کرده است. در کنار این افزایش تقاضا، شرایط کاری طراحان داخلی گستره وسیعی را دربرمی‌گیرد. به طور مثال، طراحان داخلی به عنوان یک کارمند معمولی با ساعات کاری مشخص در سازمان‌های بزرگ و کوچک استخدام می‌شوند. شرکت‌های کوچک معمولا به صورت پیمانی و یا پاره‌وقت با طراحان داخلی کار می‌کنند. برخی از آنها به مشاغل آزاد روی می‌آورند که معمولا حجم کاریشان بیشتر است. کمبود بودجه، نداشتن مشتری ثابت و اتمام زمان از جمله استرس‌های کاری طراحان داخلی است.

 

هزینه مشاوره تا اجرا طراحان داخلی

اگر شما هم دوست دارید که از یک طراح داخلی برای تغییر طراحی داخلی منزل مسکونی و یا شرکت خود استفاده کنید، لازم است نکاتی را به صورت خلاصه بدانید.

 

محدوده طراحی خود را مشخص کنید

مشخص کنید برای چه فضایی نیاز به طراح دارید؛ فضای منزل است یا محیط کار؟

قصد دارید کل منزل را تغییر دهید یا یک اتاق خاص؟ رنگ دیوارها را فقط می‌خواهید تغییر دهید یا قصد دارید تا کفپوش خانه را هم تعویض کنید؟ اگر در حال حاضر قصد تغییر قسمتی از منزل را دارید ولی بودجه آن را اکنون نداشته و ترجیح می‌دهید در آینده این کار را انجام دهید، حتما به طراح این نکته را گوشزد کنید تا طرحی هماهنگ با تغییری که در آینده می‌خواهید انجام بدهید به شما ارائه کند.

 

مشخص کنید از طراح چه انتظاری دارید

مشخص کنید انتظارتان از طراح چیست؛ قصدتان فقط مشاوره است یا می‌خواهید کار را هم برای شما اجرا کند؟ مشخص کردن میزان انتظارات شما بسیار مهم است زیرا برخی از طراحان خدمات محدود و برخی خدمات گسترده‌تری ارایه می‌دهند و به همان میزان هزینه‌های احتمالیتان افزایش می‌یابد. بنابراین بهتر است که از همان ابتدا توقعات خود را مشخص کنید.

 

میزان بودجه شما چقدر است؟

میزان توقع شما از طراحان داخلی قطعا به میزان بودجه شما بستگی دارد. ارائه خدمات لوکس از طراحان داخلی مسلما هزینه‌های طراحی داخلی را افزایش می‌دهد.

 

انواع قرارداد طراحی داخلی

طراحان به شیوه‌های مختلف قرارداد می‌بندند. ما در ادامه چهار شیوه رایج و مرسوم را به شما معرفی خواهیم کرد:

 

ساعتی: خدمات مشاوره طراحی به صورت ساعتی محاسبه می‌گردد.

درصدی: دستمزد درصدی نسبت به میزان خریدی که کارفرما انجام می‌دهد، محاسبه می‌گردد.

توافقی: کارفرما و طراح با یکدیگر بر روی قیمت واحد برای انجام خدمات مشخص توافق می‌کنند.

مترمربع: برخی از طراحان هم شیوه محاسبه دستمزدشان بر اساس هر متر مربع تعیین می‌گردد.

 

عوامل موثر در تعیین قیمت طراحی داخلی

موقعیت پروژه، منطقه، امکانات منطقه، نوع قرارداد و نوع طراحی که شما از طراح داخلی می‌خواهید در تعیین هزینه آن بسیار موثر است.

 

سخن آخر

طراحی داخلی نقش مهمی در کیفیت فضای ساختمان ایفا می‌کند. نحوه طراحی داخلی و دکوراسیون، چیدمان، تقسیم‌بندی فضا، جنس و رنگ سطوح، نورپردازی و… عواملی موثر در زیباسازی و کارآمدی فضاهای داخلی هستند که بر آرامش، راندمان و اثربخشی افراد ساکن در آن بسیار تاثیرگذارند. این افراد قادر هستند امنیت و امکانات طراحی داخلی مسکونی شما را تامین کرده و حتی آن را افزایش دهند. با توجه به گستردگی کار این افراد خلاق، امروزه مباحث طراحی و دکوراسیون داخلی اهمیت ویژه‌ای در سطح جامعه یافته و دانشگاه‌های متعددی آن را به عنوان یک رشته مجزا آموزش می‌دهند.

بنابراین اگر قصد دارید در زمینه آموزش طراحی داخلی و دکوراسیون تحصیل کنید، باید بدانید که افق درستی در مورد آینده کاری آن در نظر داشته باشید. این کار همان طور که قبلا هم اشاره شد، در کنار خلاقیت سختی‌های خودش را هم داشته و شما گاهی باید برای کار به سفرهای مختلف بروید. از طرفی دیگر، اگر شما از جمله افرادی هستید که قصد دارید از هنر و دانش این طراحان استفاده کنید، حتما قبل از هر چیز قیمت طراحی داخلی را بررسی کرده و از آنها وقت مشاوره بگیرید.