انواع چای و تفاوت آنها
چای نوشیدنی ملی مردمان چین است که جایگاه ویژه ای در فرهنگ کهن چینی داشته و به دلیل طعم و عطر بی نظیر و خواص و مزایای فوق العاده آن برای سلامتی، امروزه در سراسر جهان طرفداران زیادی پیدا کرده است.
چای پس از آب، دومین نوشیدنی محبوب در جهان است که با وجود داشتن خواص درمانی فراوان، مضراتی را نیز برای بدن به همراه دارد.
این نوشیدنی محبوب انواع مختلفی دارد. تمام انواع چای در واقع از یک نوع گیاه به نام کاملیا سیننسیس به دست میآیند و تنها تفاوت آنها در فرآیند تهیه، تولید و میزان اکسایش- واکنشی که در جریان آن برگ های فرآوری شده در معرض سطوح بالای اکسیژن قرار می گیرند، است.
فرآیند تهیه چای در پنج مرحله اصلی چیدن، پلاس، مالِش (شکل دادن به برگها)، اکسیداسیون (تخمیر) و خشک کردن انجام میشود. در تولید برخی از انواع چای برخی از این مراحل حذف شده و در تولید برخی دیگر، این مراحل بارها تکرار میشوند. چای سیاه، چای سبز، چای سفید، چای اولانگ و چای پوئر از محبوبترین انواع چای هستند که در زیر به معرفی خواص و ویژگیهای هر یک میپردازیم:
تفاوت انواع مختلف چای
با توجه به درجه اکسیداسیون چای، انواع مختلفی از این نوشیدنی محبوب به دست می آید که در این مطلب قصد داریم به معرفی کامل آن ها پرداخته و با تفاوت ها و پروسه تولید هریک از آن ها آشنا شویم. با کوکا همراه باشید.
انواع چای
به طور کلی ۶ نوع مختلف چای وجود دارد:
چای سبز (Green Tea)
چای سفید (White Tea)
چای زرد (Yellow Tea)
چای اولانگ (Oolong Tea)
چای سیاه (Black Tea)
چای پوئر (Pu’er Tea)
۱ – چای سبز
چای سبز قدیمی ترین و محبوب ترین نوع چای است که از هزاران سال پیش در میان چینیها مصرف میشده و امروزه بیشترین درصد چای تولید شده در جهان را به خود اختصاص داده است.
برای تهیه چای سبز از جوانه و برگ های تازه گیاه چای استفاده می کنند، برگ ها بلافاصله بعد از چیدن در معرض بخار یا حرارت قرار گرفته و سپس در مقابل نور خورشید خشک می کنند تا رطوبت آن به طور کامل از بین رفته و عطر آن تقویت شود. نکته مهم درباره چای سبز این است که در پروسه تولید آن از عمل اکسیداسیون استفاده نشده یا بسیار کم اکسید می شود.
به طوری که برگ های سبز که صبح برداشت می شوند تا هنگام شب می تواند آماده دم کردن و استفاده باشد.
دو نوع اصلی چای سبز، چای سبز چینی و ژاپنی می باشد، چای سبز در چین قدیم با بخارپز کردن به دست می آمد اما بعد از سلسله مینگ قدیم معمولا از روش سرخ کردن برای تهیه آن استفاده می کنند و دمنوش آن معمولا به رنگ زرد ملایم است برخلاف چای سبز ژاپنی که همچنان از روش بخار پز کردن برای تهیه آن استفاده شده و دمنوش آن به رنگ سبز است.
مقدار کافئین موجود در ۲۳۰ میلی لیتر چای سبز چینی بین ۳۰ تا ۳۵ میلی گرم و در چای سبز ژاپنی حدود ۲۵ تا ۳۰ میلی گرم می باشد. اگرچه در برخی منابع کافئین چای سبز بین ۳۵ تا ۴۵ میلی گرم در ۲۳۰ میلی لیتر نیز ذکر شده اما بی شک این مقدار از چای سیاه کمتر بوده و از سایر انواع چای مانند چای سفید بیشتر است.
چای سبز از نوشیدنی های فوق العاده پرخاصیت و سالم است زیرا عدم اکسیداسیون علاوه بر حفظ رنگ سبز طبیعی برگ ها، از کاهش مواد مغذی موجود در این نوع چای نیز جلوگیری می کند.
چای سبز طعم گس و تلخی دارد و مزه آن نسبت به چای سیاه و اولانگ تیزتر است.
اگر می خواهید کافئین مصرف کنید اما نه به مقدار خیلی زیاد، چای سبز گزینه مناسبی برای شما محسوب می شود.
- چای سفید
چای سفید نسبت به سایر انواع چای کمتر پردازش شده و از جوانه های سفید گیاه چای تولید می شود. در چین تنها در چند روز خاص سال – زمانی که جوانه های سفید گیاه روی شاخه های آن قرار دارند – می توان نسبت به تهیه چای سفید اقدام کرد.
پس از برداشت برای جلوگیری از اکسیداسیون، جوانه ها را به سرعت خشک می کنند.
چای سفید بومی فوجان چین است و دو نوع چای سفید سوزن نقره ای و پونی آن معروفتر می باشد.
رنگ چای سفید از سایر انواع چای روشن تر و طعم ملایم تری دارد، مزه آن ابتدا کاملا بی مزه و بسیار شبیه آب آشامیدنی به نظر می رسد اما بعد از چند ثانیه متوجه طعم ملایم آن در پشت دهان خواهیم شد.
چای سفید دارای کمترین مقدار کافئین میان تمام انواع چای است و تنها ۱۵ تا ۳۰ میلی گرم کافئین در هر ۲۳۰ میلی لیتر دارد که در برخی منابع ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم ذکر شده است.
اگرچه تا امروز بر سر این مسئله که آیا چای سفید واقعا کافئین کمتری نسبت به چای سبز دارد یا خیر، بحث های زیادی انجام شده زیرا کافئین موجود در چای علاوه بر فرایندهای انجام شده روی آن، به این که از کدام قسمت گیاه برای تهیه چای استفاده شده نیز بستگی دارد.
- چای زرد
شاید باورتان نشود اما چای زرد که امروزه به عنوان یکی از انواع نادر و بسیار گران چای شناخته شده زمانی به عنوان چای سبز نامرغوب محسوب می شده زیرا در پروسه تولید چای سبز و در مرحله خشک کردن گاهی برگ ها به خوبی خشک نشده و رنگ زردی پیدا می کردند و مردم آن را چای سبز نامرغوب در نظر می گرفتند اما با تهیه دمنوش و چشیدن طعم متفاوت آن، این برگ های زرد به عنوان نوع دیگری از چای به شهرت رسیدند.
چای زرد عطر متمایزی شبیه چای سیاه دارد و طعم آن بیشتر شبیه چای سبز اما ملایم تر است.
کافئین موجود در چای زرد حدود ۳۳ میلی گرم در ۲۳۰ میلی لیتر می باشد.
- چای اولانگ
برای تهیه چای اولانگ برگ های چای طی فرایند اکسیداسیون،بیشتر از چای سبز و کمتر از چای سیاه اکسید می شوتد به عبارت دیگر در مرحله ای از اکسیداسیون چای سبز که به مرور به چای سیاه تبدیل می شود چای اولانگ به دست می آید و باقی مراحل آن دقیقا مشابه تولید چای سبز می باشد.
اکسیداسیون در چای اولانگ معمولا بین ۱۲ تا ۸۵ درصد متغیر است.
چای اولانگ که به نام چای آبی نیز شناخته شده طعم تازه چای سبز و عطر دلپذیر و غلیظ چای سیاه را در خود دارد و معمولا در نواحی فوجیان، گوانگدونگ و تایوان تولید می شود.
کافئین این چای از چای سبز بیشتر و بین ۳۷ تا ۵۵ میلی گرم در هر ۲۳۰ میلی لیتر می باشد.
جالب است بدانید گاهی از دود زغال برای افزودن طعم به این چای استفاده می کنند.
- چای سیاه
چای سیاه محبوب ترین چای چینی در کشورهای غربی است که از جوانه های تازه برگ های گیاه چای به دست می آید. در تهیه این چای معمولا از بخار یا سرخ کردن استفاده نمی شود بلکه برگ ها به طور کامل اکسید و سپس خشک می شوند، بر اثر اکسیداسیون واکنش های شیمیایی در برگ های چای رخ داده و رنگ آن را تغییر می دهد.
چای سیاه اولین بار در دوران سلسله چینگ تولید و پس از این دوره، اصلی ترین نوع چای بود که به کشورهای آمریکایی و اروپایی صادر شد.
دمنوش به دست آمده از چای سیاه قهوه ای متمایل به قرمز تا قهوه ای تیره است و عطر و بوی دلپذیری دارد به همین دلیل در میان چینی ها به چای قرمز شهرت پیدا کرده است.
در کشورهای غربی این چای را با مواد افزودنی همچون شیر، شکر، عسل یا لیمو میل می کنند.
محتوای کافئین موجود در چای سیاه معمولا بین ۴۰ تا ۷۰ میلی گرم کافئین در هر ۲۳۰ میلی لیتر می باشد و نسبت به قهوه – که بین ۹۵ تا ۲۰۰ میلی گرم در ۲۳۰ میلی لیتر کافئین دارد – در سطح بسیار پایین تری قرار گرفته است.
- چای پوئر
چای پوئرکه در برخی منابع به عنوان زیر دستهای از چای تیره ذکر می شود حاصل تخمیر طبیعی و باکتریایی چای است و پیشینه استفاده از آن به ۲ هزار سال پیش بازمیگردد.
کشف این چای کاملا تصادفی رخ داده، از آن جا که در دوران قدیم انتقال چای از کشوری به کشور دیگر در مدت زمان طولانی و از طریق دریا، روی اسب ها و غیره انجام می شد شرایط آب و هوایی مختلف و قرار گرفتن در معرض رطوبت در طولانی مدت باعث تغییر ترکیبات داخل چای شده و رنگ آن را به قهوه ای مایل به سیاه تغییر می داد اما عطر آن همچنان بسیار خاص بود و خیلی زود مورد علاقه محلی ها قرار گرفت.
امروزه بعد از مرحله خشک کردن چای، آن را به مدت چند ماه تا چند سال تحت پروسه تخمیر قرار می دهند، هرچه این مدت زمان طولانی تر باشد چای پوئر طعم بهتری خواهد داشت اگرچه گاهی به دلیل هجوم باکتری ها و کپک های قارچی ممکن است طعم کهنگی و کپک زدگی بگیرد.
این نوع چای اغلب در یونان چین و گاهی تایوان تولید می شود و امروزه به فرم های مختلف از جمله قالبی عرضه می شود.
مزه چای پوئر متنوع بوده و ممکن است به طعم های مختلف شیرین، تلخ، چوبی، گس، ترش، خاکی یا طعم گل ها و حتی بی مزه باشد، این طعم با توجه به سن چای تغییر می کند.
دو نوع متفاوت چای پوئر به نام چای پوئر سبز یا خام و چای پوئر سیاه یا رسیده وجود دارد.
پوئر سبز حاصل خشک کردن ساده چای مقابل نور خورشید است که طعم آن در ابتدا تلخ تر بود و به مرور و معمولا بعد از ۱۰ سال به بهترین طعم خود می رسد. کافئین موجود در این نوع چای بین ۳۰ تا ۴۰ میلی گرم در هر ۲۳۰ میلی لیتر می باشد.
پوئر سیاه با انباشته کردن چای روی هم و پاشیدن آب روی آن ها به دست می آید، این کار فرایند تخمیر را تسریع می بخشد و معمولا طی ۲ تا ۳ سال پوئر سیاه با بهترین طعم آن به دست می آید. کافئین موجود در این نوع چای بین ۶۰ تا ۷۰ میلی گرم در هر ۲۳۰ میلی لیتر می باشد.
از آن جایی که این چای به طور کامل اکسید شده محتوای آنتی اکسیدانی بسیار پایینی نسبت به چای سبز و سفید دارد.