چین در صدر و ایران در جایگاه نهم

به گزارش ایانا از “ Worldatlas “، براساس آمار سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد ، از سال ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۳، ۱۰ کشور برتر تولید کننده چای در جهان ارزیابی و معرفی شده اند، که در اینجا به ترتیب از جایگاه دهم به نخست به آن ها اشاره می شود:

۱۰ – آرژانتین (۶۹،۹۲۴ تن)

در حالی که چای در حال حاضر بخش قابل توجهی از فرهنگ آرژانتینی محسوب می شود، اما بذر چای از انواع روسی و چینی در دهه ۱۹۲۰ به آرژانتین وارد شد. از سوی دیگر، قیمت کم چای در دهه ۱۹۵۰ و همچنین ممنوعیت واردات توسط دولت باعث شد که چای به آرامی در صنعت آرژانتین رشد کند؛ به طوری که در نهایت با توجه به شرایط آب و هوایی و زمین شناسی این کشور، یکی از تولیدکنندگان بزرگ جهان در این حوزه شد.

همچنین با توجه به آب و هوای نیمه گرمسیری آرژانتین، چای سیاه اکثر چای تولیدی را تشکیل می دهد و در عین حال شرایط ایده آل برای رشد ارقام هیبریدی هندی و آسامی ( Assamica ) را فراهم می کند.

۹ – ایران ( ۸۳,۹۹۰ تن )

چای سیاه ، شایع ترین انواع چای مصرفی و تولیدی در ایران است. تا پایان قرن پانزدهم، نوشیدنی گرم ایرانی ها، قهوه بود – با این حال، موقعیت دور این کشور از مناطق تولید کننده قهوه، امکان دسترسی را دشوار می ساخت. از سویی، ایجاد پیوند تجاری این کشور با چینی ها از طریق “جاده ابریشم”، دستیابی آسان به چای را به عنوان نوشیدنی فراهم کرد.

از این رو چای به عنوان نوشیدنی محبوب ایرانی‌ها تبدیل شد و در سال ۱۸۸۲ میلادی با بذرهایی که از هند واردشد، ایرانی ها شروع به کشت چای کردند و محمد میرزا، نخستین شهردار تهران، که به “ کاشف السلطنه “ معروف بود، آن را گسترش داد.

کاشف السلطنه که سفیر ایران در هند تحت حکومت بریتانیا بود، می دانست که بریتانیا اسرار تولید چای خود را به صورت اسرار نزد خود نگه می دارد؛ چرا که یکی از اصلی ترین کسب و کارهای آن ها در هند محسوب می شد. از این رو، کاشف السلطنه به عنوان کارگر فرانسوی در هند و به منظور یادگیری تمام اسرار تجاری کار در زمینه کشت گیاه، کارش را آغاز کرد و سپس برخی نمونه ها را به ایران آورد. او آن ها را در منطقه گیلان کشت و صنعت چای آغاز شد. امروز ۳۲ هزار هکتار از مزارع چای وجود دارد، که اکثر آن ها روی تپه ها قرار دارند.

۸ – ژاپن (۸۸،۹۰۰ تن)

از چهار جزیره اصلی ژاپن، سه منطقه دارای آب و هوا و شرایط مطلوب برای تولید چای هستند. ژاپن سالانه ۸۵ هزار و ۹۰۰ تن چای تولید می کند و با توجه به تعداد زیاد مصرف کننده و با وجود تولید بالا، صادرات ژاپن کمتر از ۲ درصد از هزار تن تولیدی است.

همچنین ژاپن از گونه هایی که تولید می کند، حدود ۹۹.۹ درصد چای سبز است که بسیار رایج و این گزینه پیش فرض کشور به شمار می رود.

۷ – ویتنام (۱۱۶،۷۸۰ تن)

تولید چای در ویتنام در سال ۱۸۸۰ آغاز شد، زمانی که فرانسوی ها اولین گیاه را درمنطقه Pho Tho توسعه دادند. به طوری که این صنعت به سرعت گسترش یافت و طی ۵۰ سال ویتنام توانست محصولات خود را به اروپا و آفریقا صادر کند. اما در زمان جنگ ویتنام ، صنعت چای ویتنام به طور قابل ملاحظه ای با رکود مواجه شد. درحالی که در دهه ۱۹۸۰، تولید این محصول در مسیر شکوفایی افتاد و ویتنامی ها توانستند تا سال ۲۰۱۳، سالانه ۲۱۶ هزار و ۹۰۰ تن چای تولید کنند.صنعت چای ویتنام از طریق شرکت های بزرگ با تکنولوژی و ماشین آلات مدرن و همچنین تولید کنندگان مستقل در مقیاس کوچک ، تغذیه می شود. این درحالی است که گونه های تولید شده متنوع هستند: تقریبا ۶۰ درصد چای تولید شده در ویتنام چای سیاه است، ۳۵ درصد چای سبز و ۵ درصد انواع خاصی مانند چای لوتوس (از انواع چای سبز) و جاسمین (۱) است. ویتنام همچنین دارای چند گونه خاص مانند شان توئت Shan Tuyet ، است که از درختان بومی و در مناطق محدود کشور به دست می آید.

۶ – اندونزی (۱۵۷،۳۸۸ تن)

اندونزی با معرفی چای توسط هلندی ها، در دهه ۱۷۰۰ تولید چای را آغاز کرد . در سال ۲۰۱۳، میزان تولید چای به ۱۵۰ هزار و ۱۰۰تن رسید ، در حالی که ، ۶۵ درصد از آن صادر شد.

تولید اندونزی به طور عمده بر روی چای سیاه متمرکز است، گرچه مقدار کمی از سبز نیز تولید می شود. درح الی که شماری از گونه های کشت شده در کشور، به خوبی در سطح جهانی شناخته شده نیستند، این درحالی است که اندونزیایی ها آن ها را به صورت مخلوط با گونه های دیگر چای استفاده می کنند.

۵ – ترکیه (۱۷۴،۹۳۲ تن)

در سال ۲۰۱۳، ترکیه ۲۲۵ هزار تن برگ چای تولید کرد.این درحالی است که به طور شگفت آوری، تقریبا تمام محصولاتی که در ترکیه رشد می کنند، در یک منطقه کوچک واقع در نزدیکی شهر ریزه، تولید می شوند. آب و هوای مرطوب، موقعیت مکانی و نزدیکی به دریای سیاه ، شرایط ایده آلی را برای رشد این محصول فراهم کرده است.ترکیه به طور عمده چای سیاه، که به عنوان چای ترک، یا چای ریزه شناخته می شود، را تولید می کند. فرهنگ چای در ترکیه از جایگاه ویژه ای برخوردار است و روش بسیار خاصی برای دم کردن آن وجود دارد. به طور سنتی، چای ترکیه در یک سماور دم می کشد و در زمان سِرو، با آب رقیق می شود.

درحالی که ترکیه گونه های مختلفی از چای را تولید نمی کند اما توانسته این صنعت را به خوبی حفظ کند، چراکه به طور عمده، بازار داخلی این کشور، با قرار داددن تعرفه وارداتی بسیار بالا ۱۴۵ درصد، از ورود چای خارجی جلوگیری می کند.

۴ – سریلانکا (۲۹۵،۸۳۰ تن)

در سال ۱۸۶۷، جیمز تیلور، کشاورز بریتانیایی ، گیاه چای را در شهر کندی( Kandy ) سریلانکا، کشت کرد. به طوری که زمینی که این گیاه را دران کاشت فقط ۱۹ جریب(حدود ۷ هکتار)، مساحت داشت، این درحالی بود که کاشت و صنعت چای به آرامی رشد یافت. به طوری که کاشت این گیاه از طرح آغازین(کاشت در یک قطعه کوچک) تا به امروز به ۱۸۸۱۷۵ هکتار افزایش یافته و تولید چای در حال حاضر یکی از بزرگترین صنایع کشور محسوب می شود و بیش از یک میلیون کارگر سریلانکایی در آن مشغول به کار هستند.

چای سریلانکا، با روش کاشت کنتوری(۲) تولید می شود که در آن بوته ها در خطوطی از زمین کاشته می شوند. سریلانکا که قبلا به نام سیلان شناخته می شد، سه نوع چای تولید می کند: سیاه، سبز و چای سفید سیلان.

۳ – کنیا (۳۰۳،۳۰۸ تن)

در کنیا حدود ۹۰ درصد چای تولید شده در مزارع کوچک و کمتر از یک جریب (حدود ۴۰۴۶ مترمربع) رشد می کند. این درحالی است که با همراهی پروژه ملی کشاورزی میزان تولید در سال ۲۰۱۳، به ۳۶۹،۴۰۰ تن رسید.

از سوی دیگر، کنیا با تمرکز بر نوآوری، تحقیق و توسعه در صنعت، به دنبال حفظ رقابت است.همچنین کنیا در نظر دارد تا در توسعه انواع گونه های جدید پیشرو شود.

۲ – هند (۹۰۰،۰۹۴ تن)

هند دومین تولید کننده چای در جهان است که هر ساله به طور متوسط، ۹۰۰ هزار تن چای تولید می کند.صنعت تجاری چای پس از معرفی چای توسط انگلیسی ها ، در ا ین کشور آغاز شد. به طوری که شرکت انگلیسی British East India Company ، آغاز به تبدیل کردن قطعه زمین های درون مستعمره آسیای شرقی ( East-Asian ) به ویژه برای تولید چای کرد.

باید اشاره کرد، هند مقدار زیادی چای تولید می کند، چراکه بیش از یک میلیارد جمعیت دارد و بنابراین بیش از ۷۰ درصد از چای تولید شده در این کشور در داخل کشور مصرف می شود .

یکی از انواع چای، ترکیبات چای تند است که در شمال هند تولید می شود و با شیر مصرف می شود. با این حال، هند گونه های محبوب آسام و دارجلینگ را نیز تولید می کند.

۱ – چین (۱،۰۰۰،۱۳۰ تن)

چین بدون تردید بزرگ ترین تولید کننده چای در جهان است و تنها در سال ۲۰۱۳ ، یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن چای تولید کرد. به طوری که این رقم حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد کل تولید سالانه در جهان است.

دارابودن مهارت های قوی این کشور، با داشتن تاریخ طولانی این نوشیدنی ، جای تعجب نیست – روایت است که چای توسط امپراتور و گیاه شناس شنونگ Shennong در ۲۷۳۷ قبل از میلاد معرفی شد. در عین حال این نوشیدنی به عنوان دارو هم مصرف می شود . گونه های مختلفی چای در چین کشت می شود که می توان به چای سبز، یولونگ (oolong)، سفید، پو-ار ( pu-erh)، زرد و چای جاسمین اشاره کرد.

ترجمه: فرحناز سپهری