آشنایی با ساختار و نحوه عملکرد قفل

در این مطلب با نحوه کار انواع قفل آشنا شوید:

ساختار داخلی انواع قفل

یک قفل مکانیکی از دو بخش تشکیل می‌شود، بخش بدنه قفل ثابت است. قسمت داخلی قفل که توپی نامیده می‌شود دارای شیار بوده و کلید می‌تواند وارد آن شود. توپی و بدنه از سوراخ هایی تشکیل شده اند که در یک راستا و موازی هم قرار دارند به صورتی که هر سوراخ روی توپی با یک سوراخ روی بدنه هم ردیف می‌باشند.

سوراخ‌ها روی بدنه دارای انتهایی بسته می‌باشند که در انتهای آنها یک فنر وجود دارد که روی فنر یک پین باریک استوانه‌ایی از جنس برنج که ساچمه نامیده می‌شود قرار گرفته است. در سوراخ‌های داخل توپی هم ساچمه‌هایی وجود دارد که یک طرف آنها کله قندی می‌باشد. این ساچمه از لحاظ ارتفاع یکسان نبوده یعنی اینکه در قسمت‌هایی که ساچمه بلندتر است در برش کلید هم به همان اندازه فرورفتگی وجود دارد و با بالعکس.

قفل استوانه‌ایی

به قفل‌های استوانه ایی، قفل یال می‌گویند که این نام براساس اسم مخترع قفل ینوس‌یال، نامگذاری شده است.

قفل استوانه‌ایی از یک سطح با یک سری دندانه در طول یک سمت آن ساخته شده است. کلید داخل استوانه ای درب، قفل می‌شود. استوانه دارای یک قطعه کوچکی (بادامی شکل) می‌باشد که با زبانه در تماس بوده و با چرخش کلید استوانه هم به چرخش در می آید. قطعه کوچکی که به شکل بادام می‌باشد زبانه را به سمت عقب می کشد و در نهایت منجر به باز شدن درب می‌شود. به طور کلی استوانه نمی‌چرخد مگر آنکه کلید وارد قفل شود.

در هر حفره قفل یک جفت میله کوتاه وجود دارد این میله های کوتاه بین شکاف خالی استوانه و بدنه قرار دارند و مانع چرخش استوانه می شوند. هنگامی که کلید وارد می‌شود، لبه دندانه دارد کلید این میله های کوچک را به اندازه های مختلف به سمت بالا حرکت می دهد. این باعث می‌شود که شکاف های بین میله هم سطح با شکاف بین استوانه و بدنه قفل شود.

قفل الکترونیکی

برای باز کردن زبانه درها، بیشتر قفل‌ها از مکانیزم های الکترونیکی استفاده می‌کنند تا استفاده از اجزا مکانیکی. باز کردن قفل بعضی از درب ها نیاز به وارد کردن یک سری عدد (صفحه کلید درب) دارد. قفل زمانی باز می‌شود که عدد وارد شده توسط صفحه کلید با عدد ذخیره شده در حافظه یکی باشد.

در برخی هتل‌ها از کلیدهای کارتی که دارای یک نوار مغناطیسی می‌باشد استفاده می‌کنند. این نوار مغناطیسی توسط یک رمز عددی از قبل برنامه ریزی شده است که فقط و فقط توسط همان قفل شناسایی می‌شود.

قفل بعضی از ماشین‌ها به جای استفاده کردن از کلید از کنترل راه دور استفاده می‌کنند. راننده کلید را به وسیله دستگاه دستی فشار می‌دهد و به دنبال آن پیام های رمزگذاری شده (توسط امواج فراصوت) قفل را فعال می‌کنند.

قفل کامپیوتری

در این مدل از قفل‌ها به جای اینکه پستی و بلندی ها روی لبه کلید باشد حفره هایی روی سطح کلید قرار دارد. بزرگترین مزیتی که این قفل‌ها دارند این است که امکان استفاده از کلید در هر دو جهت قفل می‌باشد اما از لحاظ امنیت در مدل معمولی تر آن ویژگی خاصی نسبت به کلید های معمولی ندارد ضمن اینکه امکان کپی کردن آن با زیاد شدن دستگاههای کپی به راحتی وجود دارد.

در کلیدهای کامپیوتری از آنجا که پستی و بلندی هایی روی قسمت تخت کلید وجود دارد و قطر کلید حدود ۵.۲ میلی متر می‌باشد و عمق سوراخ ها محدود است. اما در کلیدهایی که پستی و بلندی های زیادی وجود دارد امنیت بیشتری هم وجود دارد.

نحوه عملکرد قفل

در حالتی اگر کلیدی غیر از کلید اصلی وارد قفل شود نیروی ارتجاعی فنرها در قسمت بدنه، ساچمه ها را وارد سوراخ هایی روی قسمت متحرک کرده اند که مانع چرخش توپی در بدنه شده و ساچمه هایی که روی قسمت متحرک مجرای کلید هستند ورود کلید را مسدود می‌کند.

اما در زمانی که کلید مربوط به قفل وارد توپی می‌شود ساچمه ها را طوری به سمت بالا حرکت می دهد و ساچمه های بدنه از سوراخ های توپی بیرون می رود و توپی می‌تواند حول محور خود بچرخد.

چرخش توپی منجر به حرکت زائده ای می‌شود که زبانه قفل را به عقب و جلو حرکت می دهد. البته که برای بالا بردن امنیت، گردش مغزی به تنهایی نمی‌تواند زائده را حرکت دهد بلکه نوک کلید باید زائده دومی را به سمت عقب فشار دهد که با زائده اول درگیر می‌شود.

کلید به طور کلی سه عملکرد دارد:

آزاد کردن مغزی از بدنه

درگیر کردن زائده اول با دوم

حرکت زائده اول که باعث حرکت زبانه می‌شود.

راههای تشخیص یک قفل خوب

هر ساچمه روی درب نشان دهنده یک رمز برای قفل می‌باشد با این وجود هرچه تعداد ساچمه ها بیشتر باشد بالطبع امنیت قفل بالاتر می رود. قفل‌های معمولی بین پنج تا شش ساچمه دارند اما قفل‌هایی با امنیت بسیار بالا تا ۱۵ ساچمه و بیشتر هم دارند.

برای جلوگیری از دریل شدن ساچمه ها و باز شدن آن ها، دو پین استوانه ایی فولادی ضربدری در بخش جلوی ساچمه ها قرار می دهند که بریده نشود. اما در قفل‌های معمولی این پین ها وجود ندارند و به راحتی بریده می‌شوند.

کیپ بودن کلید در داخل قفل یکی از نشانه های امنیت قفل می‌باشد. چنانچه توپی به کار رفته در داخل بدنه آزاد باشد ساچمه ها لزومی ندارد که به طور کامل به داخل بدنه بروند فقط کافیست با خارج شدن از محوطه توپی، مغزی آزاد می‌شود و به راحتی توسط کلیدهای مشابه باز می شوند.

کیپ بودن ساچمه ها در داخل سوراخ ها هم باعث می‌شود که قفل حساسیت بالاتری داشته باشد.

کیفیت بالای جنس بدنه باعث می‌شود که بدنه سوراخ ها بر اثر فرسوده شدن ساچمه ها باز نشود و حساسیت قفل پایین نیاد.

نکات ایمنی در هنگام استفاده از قفل

قفل‌های حیاتی از بدنه درب نباید بیرون بیایند در صورت بیرون ماندن آن یک لوله با قطر مناسب و کوتاه برای محافظت از قفل باید جوش بخورد.

قفل‌های که از نوع سیلندری می‌باشند. در دو سایز  ۶ و ۷ سانتی متری برای درب هایی با قطرهای مختلف ساخته شده اند، استفاده کردن از قفل ۷ سانتی متری برای یک درب باریک باعث می‌شود که قفل به اندازه زیادی بیرون درب بماند که به راحتی توسط یک انبر قفلی می شکند و درب باز می‌شود لذا از سیلندر مناسب برای درب استفاده کنید و دقت شود که قفل از طرفی که امنیت کمتری دارد خیلی بیرون نباشد به این دلیل که سوراخ وسط قفل متقارن نمی‌باشد.

قفل‌های اتومبیل ها از نوع بازاری  هستند که جنس بدنه آنها ضعیف است و ورودی داخلی آنها به سرعت خورده می‌شود.

برداشتن کلید از روی قفل در هنگام شب اشتباه می‌باشد. ضمن اینکه قرار داشتن کلید روی قفل بدون اینکه قفل بخواهد باز یا بسته باشد اشتباه است. بهترین حالت این است که کلید وارد قفل شده و درب را قفل کند تا از طرف دیگر کلیدی نتواند وارد شود.