جوجه‌ریزی در پرورش مرغ‌گوشتی

آمادگی برای ورود گله

::‌ محیط مرغداری ، سالنها و تمامی تجهیزات آنها باید قبل از ورود جوجه ها تمیز و ضد عفونی شده باشند .

::‌ در خلال دوران پاکسازی و بعد از آن باید محدوده پرورش طیور و سالنها بسته نگه داشته شوند تا از ورود افراد متفرقه و حیوانات به سالنها جلوگیری شود .

::‌ قبل از تحویل جوجه ها باید از کارکرد صحیح دستگاههای گرمازا اطمینان حاصل نمود وهمچنین کنترل نهایی از نظر امکان دسترسی به آب ودان وتوزیع مناسب آنها در داخل سالن صورت گیرد .

::‌ لازم است زمان تحویل جوجه ها از قبل تعیین شده باشد تا شرایط لازم ( دما، رطوبت، تهویه و نورمناسب و همچنین آب ودان کافی) برای ورود آنها به سالن پرورش مهیا شده باشد وهمچنین هماهنگی لازم صورت گیرد تا پرسنل مرغداری در زمان تحویل جوجه ها آمادگی لازم را داشته باشند.

::‌ بهتر است جوجه ها صبح زود به مجتمع پرورش طیور منتقل شوند زیرا این امر باعث می‌‌ شود تا جوجه ها در تمام مدت روز دان خوردن و آب نوشیدن را یاد گرفته و تحت نظارت دقیق باشند .

::‌ کلیه سیستم های روشنایی ، منابع گرمایی، تهویه (هواده و هواکشها) ، دماسنج، ترموستات، دانخوریها و آبخوریها قبل از ورود جوجه ها بازدید، تنظیم و کاملا آماده کار شده باشند .

تهیه جوجه ها

پرورش دهنده باید زمان ورود جوجه ها را به سالن معین کرده وهفته ها قبل از آن هماهنگی لازم را با کارخانه جوجه کشی انجام دهد .

– بعضی از نژادها از توان بالقوه بالاتری نسبت به نژادهای دیگر برخوردارند ، بنابراین تهیه جوجه‌ها باید از نژادهای با خصوصیات بهتر صورت گیرد .

– جوجه های با کیفیت بهتر هنگامی حاصل می‌‌شوند که گله مادر به طور دقیق مدیریت شده باشد و توجه کافی به عملیات جوجه کشی صورت گرفته شده باشد.

– جوجه ها باید از گله مادر سالم تهیه شوند ، سلامت گله مادر مهمترین عامل برای تولید جوجه‌های گوشتی سالم و عاری از عوامل بیماریزا می‌‌ باشد .

– حتماً جوجه باید دارای MG و SP و ST منفی باشد. MG عامل ناراحتی مزمن تنفسی است که در صورت بروز و ترکیب با کلی باسیل باعث افت شدید عملکرد و بالا رفتن هزینه دارویی می‌‌‌شود . SP و ST هم عوامل سالمونلا هستند که قطعاً باید منفی باشند وگرنه دوره موفقی نخواهیم داشت. اما هرچند منفی بودن MS هم یک مزیت است ولی حساسیت تأکید ویژه و شدیدی بر آن وجود ندارد.

– عدم تامین نیازهای کامل غذایی گله مادر از نظر پروتئین، اسیدآمینه، لیپید ، کربوهیدرات، ویتامین‌ها و مواد معدنی و بالانس نبودن جیره غذایی سبب تولید جوجه های ضعیف می‌‌ گردند .

– برخی از بیماریها و آلودگیها از طریق جوجه کشی انتشار می‌یابند، بنابراین باید قبل از تهیه جوجه ها از رعایت کامل اصول بهداشتی، ضدعفونی صحیح و قرنطینه در مراحل مختلف جوجه کشی اطمینان حاصل نمود.

– جوجه‌هایی که از گله مادر جوان یا مسن تهیه شده باشند نمی‌توانند عملکرد مناسبی جهت تولید داشته باشند .

– جوجه های تهیه شده باید عاری از عوامل بیماریزا باشند، زیرا هر گونه عفونت باکتریایی در جوجه های یکروزه برروی سلامت و عملکرد آنها در پایان دوره تاثیر منفی می‌‌ گذارد و حتی باعث تلفات نیز خواهد شد .

– بهتر است جوجه ها یک سن و از یک گله مادر تهیه گردند و در هنگام ورود به سالن پرورش باید تمیز و خشک باشند . کرک پرهای نرم تمام بدن پرنده را پوشانده و چشمها باید روشن و براق بوده ، بدن آنها بدشکل و زخم نباشد مخصوصا ناف باید کاملا بسته، تمیز و خشک باشد و هیچگونه بقایای کیسه زرده و یا غشاهای جنینی در اطراف آن خشک نشده باشد. بدن جوجه ها هنگامیکه در دست لمس می‌شود توپر باشد، ولی نباید این حالت ناشی از ادم باشد و همچنین استخوان‌ها نباید در هنگام لمس جوجه بسیار برجسته باشند ودارای وزن و پراکندگی وزنی مناسبی باشند (وزن ۴۲ گرم می‌‌ تواند معیاری از می‌‌انگین وزن جوجه یکروزه که در راهنمای پرورش نژادهای گوشتی اشاره شده است ، مورد استفاده قرارگیرد) .

– در صورت امکان جوجه را از نزدیک ترین جوجه‌کشی تهیه کنید تا مسائل مربوط به وازدگی و افت ناشی از کم آبی (هیدراتاسیون) دامن‌گیر گله نشود. هر ساعت حمل ۱ / . گرم از وزن جوجه می‌‌‌کاهد.

نحوه انتقال جوجه ها

– بعد از انتخاب جوجه های سالم، نحوه انتقال آنها به سالن پرورش از اهمیت ویژه ایی برخوردار است. لذا جوجه ها باید بوسیله ماشین مخصوص حمل جوجه یکروزه وبا رعایت شرایط مناسب بهداشتی در کمترین زمان ممکن به واحد پرورشی منتقل شوند .

– وسیله حمل و نقل جوجه ها باید دارای تجهیزات کافی برای تامین دمای مناسب ۲۰ تا۲۵ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۰تا۷۵ درصد و حداقل گردش هوا ۸/۰ متر بر ثانیه در اتاق حمل جوجه باشد . نداشتن تهویه و رطوبت مناسب در کامیونهای حمل جوجه ، نا مناسب بودن محل قراردادن جعبه حاوی جوجه ها ( تعداد بیش از ۱۰۰ قطعه جوجه در کارتن، عدم مهار مناسب و چیدن بیش از ۴ کارتن جوجه روی هم)، کافی نبودن تعداد کامیونها که سبب می‌‌شود انتقال جوجه ها با تاخیرصورت گیرد و… مجموعه عواملی هستند که به دلیل نحوه انتقال نا مناسب جوجه ها ، اثر نامطلوبی بر کیفیت جوجه های یکروزه می‌گذارند .

عملیات روز اول:

– سالن باید کاملاً گرم (۳۴- ۳۳ درجه) باشد.

– کارتن حاوی جوجه‌ها را به طور مرتب در سالن بچینید. درب آن‌ها را بردارید و واکسن برنشیت را طبق دستورالعمل در داخل کارتن‌ها روی سر جوجه‌ها اسپری کنید.

– رسیدن سریع جوجه به آب بسیار مهم است. لذا سعی کنید کارتن حاوی جوجه‌ها را نخست در کنار آبخوری‌ها بچینید و از ته سالن شروع به تخلیه جوجه‌ها در کنار آبخوری‌ها نمائید. رسیدن سریع جوجه به آب ، مانع کم آبی و وازدگی جوجه می‌‌‌شود. بنابراین توصیه شده که در دو ساعت اول به جوجه‌دان ندهید تا فقط آب بخورد.

– در سه ساعت اول آب شکر ۵% (۵۰ گرم شکر برای یک لیتر آب) داده شود. پس از آن به مدت ۲۴ تا ۳۶ ساعت محلول “مولتی الکترولیت” داده شود که آن هم در جبران کم- آبی‌های احتمالی زمان حمل مؤثر خواهد بود. آب و شکر انرژی‌زاست و تحرک جوجه را بیشتر می‌‌‌کند و نیز تشنگی را افزایش می‌‌‌دهد و باعث آب خوردن بیشتر آن می‌‌‌شود.

– استفاده از پیشدان را پس از دو ساعت می‌‌‌توانید شروع کنید. امروزه دیگر بر مصرف ذرت خالی، تاکید نمی‌شود.

– حرکت دادن جوجه‌ها برای رفتن آن‌ها به سر دانخوری و آب خوری در روز اول بسیار مهم است. ۳ ساعت پس از تخلیه ی جوجه، باید چینه دان ۹۰% جوجه‌ها پر باشد.

– خاموشی دادن در روز اول ضرورت ندارد.

– کفی کارتن‌های حمل جوجه را کاملا بسوزانید تا از انتشار آلودگی‌های احتمالی جلوگیری شود.

– در زمان تحویل گله باید همه پرسنل مرغداری قرنطینه و بهداشت را رعایت کرده لباسهای متحدالشکل و چکمه تمیز و عاری از آلودگی بپوشند بعد از تخلیه جوجه ها جعبه های حمل جوجه باید سریعا از سالن مرغداری خارج گردیده و معدوم شوند .

– تنظیم نامناسب دانخوری ها باعث افزایش ضایعات دان می‌‌ شود ، در این حالت ضریب تبدیل غذایی بالا رفته و در صورت مصرف دان حاوی اجرام بیماریزا توسط جوجه های گوشتی احتمال خطرآلودگی باکتریایی بیشتر خواهد شد .

– سیستم تهویه به هنگام ورود جوجه ها باید خاموش باشد.

– پس از تخلیه جوجه ها باید رفتار آنها به دقت تحت نظارت و کنترل قرار گیرد ( معمولا ۶ ساعت بعد از ورود، جوجه ها آرام می‌‌‌گیرند).

– همه اطلاعات گله باید به طور کامل ثبت شوند ( نژاد جوجه ها ، تاریخ هچ جوجه ها، وزن جوجه ها در هنگام ورود به سالن پرورش، تاریخ تحویل جوجه ها ، مشخصات کارخانه جوجه کشی و …).

– تـعـدادی از جـوجـه‌ها را قـبل از تخلیه در سالن جدا کنید و برای کشت می‌‌کربی و قارچی و آنتی‌ بیوگرام بفرستید. اگر جوجه در سالن خالی شده باشد و بعد به آزمایشگاه ارسال شود و آلودگی خاصی از آن جدا شود، معلوم نمی‌شود منشأ آلودگی سالن و بستر است یا خود جوجه. لذا باید جوجه‌های مورد آزمایش قبل از تخلیه از کارتن‌ها، از بقیه جدا شوند. نمونه‌‌برداری برای جوجه‌ها باید اتفاقی باشد. برداشت از نمونه‌های وازده و ضعیف، شما را در تشخیص و مصرف دارو برای کل گله دچار اشتباه خواهد کرد.

– جوجه‌های وازده را در کمترین مدت زمان ممکن از گله جمع آوری کنید. برای آن‌ها بیمارستان درست نکنید چرا که منشأ آلودگی اند و اگر هم آلوده نباشند، مناسب ترین کانال ورود آلودگی هستند.

– درست کردن بیمارستان برای جوجه‌های بیمار و دارای کمبود اشکال ندارد. به خصوص که داروهای مصرفی را می‌‌‌توان ابتدا روی آن‌ها آزمایش کرد و در صورت شیوع مشکل در گله، از داروهای آزمایش شده و نتیجه داده برای درمان کل گله استفاده کرد.

تراکم اولیه:

تراکم در چهار روز اول باید بین ۶۰ تا ۶۵ قطعه در متر مربع باشد تا جوجه حداکثر دسترسی را به دان و آب داشته باشد . سهولت این دسترسی تاثیر فوق العاده ای برای رشد و توسعه ابتدایی دستگاه گوارش دارد . چرا که وجود می‌‌زان کافی مواد مغذی در روده به رشد مناسب پرزهای روده و در نتیجه به جذب بهتر مواد غذایی کمک می‌‌ کند. در غیر این صورت روده جوجه توسعه نمی یابد و باریک و ضعیف باقی خواهد ماند که در رشد آتی و نهایی جوجه تاثیر بی همتایی دارد و از دست دادن این زمان ، به منزله ی از دست دادن یک دوره طلایی و بی بازگشت است.

به علاوه تراکم زیاد به جوجه کمک می‌‌ کند که در اسرع وقت مواد مغذی را از غیر آن تشخیص دهد. توضیح آن که جوجه در ابتدای تولد هیچ گونه ذهنیتی از خوراک و غذا ندارد و صرفاً به صورت غریزی به همه چیز نک می‌‌ زند و در این نک زدن هاست که به تشخیص مواد مغذی از غیر آن نائل می‌‌ شود. در حالت طبیعی این آموزش به وسیله ی مرغ به جوجه ها داده می‌‌ شود ولی در پرورش صنعتی این مرغدار است که با جوجه ریزی متراکم به تسریع این آموزش کمک می‌‌ کند.

به منظور اطمینان از دسترسی جوجه به دان طی ۷ نوبت- به فواصل ۱۲ ساعت بعد از ورود جوجه به سالن – به ازای هر ۵۰۰۰ جوجه ، ۳۰ تا ۵۰ قطعه را کنترل می‌‌ کنیم تا ببینیم چند در صد آن ها دارای چینه دان پر، نیمه پر و خالی هستند این آزمایش در هر بار ۳ مرتبه تکرار می‌‌ شود. اگر جوجه ها به مقدار کافی غذا خورده باشند باید در ساعت ۱۲، ۹۰ ـ ۸۰% جوجه ها دارای چینه دان پر باشند در ساعت ۲۴ این رقم به ۹۵ ـ ۹۰% و در ساعت ۳۶ ، به ۱۰۰ ـ ۹۵% می‌‌ رسد و در ساعت ۴۸ باید چینه دان ۱۰۰% جوجه ها پر باشد . اما پس از آن این آزمایش تا ساعت ۹۶ باید در فواصل ۱۲ ساعت ادامه یابد چرا که همه ی ساعات ۴ روز اول در تکامل دستگاه گوارش مهم است.

به ازای هر قطعه ۳۵ ـ ۳۰ گرم دان روی سفره یا دانخوری می‌‌ ریزیم.

نقش کیسه زرده:

کیسه زرده در چهل ساعت اولیه نقش یک منبع غذایی را ایفا می‌‌ کند ولی پس از آن ارتباط جوجه با این کیسه به دلیل انسداد مجرای کیسه قطع می‌‌‌شود.

کیفیت فیزیکی دان:

اندازه مناسب قطعات پیشدان mm5 / 2 ـ ۱ ، می‌‌اندان mm5 / 3 ـ ۲ و پسدان mm 4 ـ ۵ / ۲ می‌‌‌باشد.

میزان آرد دان های آردی نباید بیشتر از ۲۵% و در مورد کرامبل نباید از ۱۰% بیشتر باشد. قطعات کرامبل باید mm 2 ـ ۵ / ۱ باشد.

حرارت مناسب :

در گذشته عدد مناسب برای حرارت سالن در بدو ورود جوجه ۳۳ تا ۳۴ درجه بود ولی با افزایش سرعت رشد و در نتیجه افزایش گرمای متابولیکی حاصل از آن رقم ۲۹ و ۳۰ ( البته در رطوبت ۶۵ ـ۶۰% ) و رقم ۳۲ ( در رطوبت ۵۰% ) مناسب به نظر می‌‌ رسد.