برج مراقبت پرواز  Air Traffic Control Tower

همه ما تا به حال برج مراقبت پرواز را دیده‌ایم که در گوشه‌ای از فرودگاه خودنمایی می‌کند. اما آیا می‌دانید این برج دقیقا چه کاری انجام می‌دهد؟ کاربرد برج مراقبت پرواز چیست و آیا یک فرودگاه بدون آن هم می‌تواند به فعالیت ادامه دهد؟ اگر خلبان‌ها هواپیما را هدایت می‌کنند پس‌برج مراقبت پرواز چه کاری انجام می‌دهد؟ در ادامه می‌خواهیم در مورد برج مراقبت پرواز صحبت کنیم و کاربرد آن و نقشی که در امنیت پرواز دارد را با هم مرور کنیم. با الی گشت همراه باشید.

پرواز همزمان هزاران هواپیما در آسمان

در‌هر‌لحظه چند هواپیما در‌آسمان‌وجود دارد؟

طبق آمار در هر لحظه بیش از ۹۰۰۰ فروند هواپیما در آسمان در حال پرواز هستند. این هواپیماها گاه در مسیرهای موازی هم پرواز می‌کنند و گاهی هم در خلاف جهت هم در حال حرکتند. با توجه به اینکه در مناطقی مثل اروپا و آمریکا ترافیک هوایی بسیار زیاد است، این هواپیماها چطور از برخورد با هم دوری می‌کنند؟ به طور مثال، در بازه‌های زمانی اوج مسافرت هوایی، تنها در ایالات متحده در هر لحظه ۵۰۰۰ هواپیما در آسمان این کشور در حال پرواز است. هواپیما چطور از موقعیت مکانی همدیگر باخبر می‌شوند؟ اگر هواپیمایی به دلایل اورژانسی مجبور شود مسیرش را عوض کند ممکن است به هواپیماهای دیگر برخورد کند؟ در اینجا پای مراقبت پرواز و کارشناسان مراقبت پرواز به داستان باز می‌شود.

کنترل ترافیک هوایی

کارشناسان ترافیک هوایی که در برج مراقبت پرواز مشغول به کار هستند وظیفه دارند از امنیت پرواز هواپیماهای تجاری و خصوصی مطمئن شوند. این شغل از اهمیت بالایی در صنعت هوایی برخوردار است. متخصصان مراقبت پرواز باید حرکت صدها و شاید هزاران هواپیما را کنترل کنند و آنها را در فاصله ایمنی از یکدیگر نگه دارند. این افراد که در برج مراقبت پرواز قرار دارند دایما با خلبان‌های هواپیماها در تماس هستند و به طور مداوم اطلاعات را ردو بدل می‌کنند. هنگام برخاستن از باند و موقع فرود این افراد خلبان را هدایت می‌کنند. در شرایط جوی نامساعد که خلبان دید درستی ندارد این کارشناسان مراقبت پرواز هستند که با استفاده از دستگاه ها و تجهیزات مدرن جهت درست را به خلبان نشان می‌دهند. وقتی به مراقبت پرواز فکر می‌کنیم اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد مردان و زنانی است که در برج مراقبت فرودگاه مشغول کار هستند. بله، این تصویر تا حدی درست است، اما مسئله مراقبت پرواز بسیار پیچیده تر از این حرف هاست.

مرز هوایی کشورها

همان طور که می‌دانیم کشورهای مختلف با مرزهای خشکی و آبی از هم جدا می‌شوند. این مرزها مشخص می‌کند که تا کجا قلمرو یک کشور محسوب می‌شود. اما جالب است بدانید که مرز هوایی هم وجود دارد. بله، آسمان را هم مرزبندی کرده اند و هر کشور محدوده ای مشخص را به عنوان حریم فضایی خود انتخاب کرده است. شاید در اخبار شنیده باشید که مثلا یک هواپیما حریم هوایی کشوری را نقض کرده است! این مرز هوایی همانند مرزهای خشکی و آبی توسط دولت هر کشور به دقت مراقبت و کنترل می‌شود. اما در داخل مرزهای یک کشور نیز ممکن است حریم‌های هوایی مختلفی وجود داشته باشد تا کار کنترل هوایی راحت تر انجام شود. به طور مثال حریم هوایی ایالات متحده به ۲۱ منطقه (مرکز) تقسیم می‌شود. هر منطقه خود به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شود. در داخل هر بخش فرودگاه‌های متعددی وجود دارند که کارشناسان مراقبت پرواز وظیفه کنترل و هدایت آنها را بر عهده دارند.

قسمت‌های مختلف مراقبت پرواز

مرکز  فرماندهی سیستم کنترل ترافیک هوایی (ATCSCC)

این قسمت کلیه ترافیک‌های هوایی را کنترل می‌کند. همینطور در مواقعی که شرایط پرواز دچار مشکل می‌شود به کنترل ترافیک هوایی در داخل مراکز کمک می‌کند. مشکلاتی که بر سر راه پرواز ممکن است به وجود می‌آید می‌تواند شرایط آب و هوایی نامساعد، ازدحام و شلوغی ترافیک هوایی یا غیرفعال بودن و خراب بودن باند فرود باشد.

مراکز کنترل ترافیک مسیر پرواز (ARTCC)

در هر مرکز یک مرکز کنترل ترافیک مسیر هوایی وجود دارد. هر ARTCC ترافیک هوایی در داخل بخش‌های هر مرکز را به جز حریم هوایی فرودگاه‌های محلی کنترل می‌کنند.

ترمینال کنترل تقرب راداری

این بخش نیز در صورت وجود ترافیک هوایی بالا، کار هماهنگی و کنترل ترافیک هوایی را انجام می‌دهد. متخصصینی که در این پایانه ها مشغول کارند با استفاده از رادارهای نزدیک-برد ترافیک هوایی را کنترل می‌کنند. هماهنگی هواپیماها برای فرود در باند و کنترل آنها در طول پرواز توسط واحد کنترل تقرب صورت می‌گیرد.

مرکز کنترل ترافیک هوایی و مراقبت پرواز

برج مراقبت پرواز آشناترین بخش مراقبت و کنترل ترافیک هوایی است. این برج در فرودگاه‌هایی که پروازهای منظمی انجام می‌دهند وجود دارد. احتمالا هنگامی که به فرودگاه مراجعه می‌کنیم و سوار هواپیما می‌شویم این برج را می‌بینیم. برج مراقبت پرواز وظیفه اصلی مدیریت هواپیماها در هنگام فرود، پرواز و کنترل ترافیک باند فرودگاه را بر عهده دارد.

ایستگاه خدمات پرواز (FSS)

ایستگاه خدمات پرواز اطلاعات لازم مثل شرایط آب و هوایی، مسیر  و برنامه پرواز را جمع‌آوری می‌کند و آنها را به خلبان‌های هواپیماهایی که در فرودگاه‌های کوچک و مناطق روستایی پرواز می‌کنند منتقل می‌کند. همچنین در مواقع اورژانسی به کمک خلبان‌ها می‌آید و هماهنگی عملیات‌های جستجو و نجات برای یافتن هواپیماهای گمشده را نیز مدیریت می‌کند.

به طور کلی وظیفه بخش مراقبت پرواز کنترل هواپیماها و جلوگیری از برخورد و تصادف آنها با یکدیگر است. این بخش همچنین باعث سرعت و نظم بخشیدن به حرکت هواپیماها و برنامه‌ریزی پروازها می‌شود. مراقبت پرواز باعث افزایش ایمنی پرواز می‌شود و اطلاعات لازم را در حین پرواز به خلبان‌ها منتقل می‌کند. علاوه بر این، در مواقع اورژانسی و وقتی هواپیما با مشکلی مواجه می‌شود این بخش مراقبت پرواز است که به کمک خلبان می‌آید و از بروز حادثه جلوگیری می‌کند.