نخستین‌های فضانوردی

نخستین موجود زنده در فضا

نخستین موجود زنده در فضا سگی به نام لایکا بود که در ۳ نوامبر سال ۱۹۵۷ میلادی، تنها یک ماه پس از پرتاب اسپوتنیک-۱ به فضا و آغاز رسمی عصر فضا، با فضاپیمای روسی اسپوتنیک-۲ به مدار زمین پرتاب شد. از این پرواز برای آزمایش ارگان‌های زندهٔ بدن در مرحلهٔ پرتاب و شرایط بی‌وزنی و برای تکمیل سیستم‌های پشتیبانی حیات در اولین فضاپیمای سرنشین‌دار استفاده شد. فضاپیمای اسپوتنیک-۲ حامل لایکا برای بازگشت به زمین طراحی نشده بود، و لایکا مدتی پس از پرتاب در مدار زمین جان سپرد.

یوری گاگارین نخستین فضانورد جهان

نخستین فضانورد جهان یوری گاگارین کیهان‌نورد روسی بود که روز ۲۳ فروردین ۱۳۴۰ با فضاپیمای وستوک-۱ به فضا رفت و در طول ۱۰۸ دقیقه یک دور مدار زمین را پیمود.

والنتینا ترشکووا نخستین زن فضانورد

نخستین زن فضانورد والنتینا ترشکووا کیهان‌نورد زن روسی است که در روز ۱۶ ژوئن ۱۹۶۳ میلادی (برابر ۲۶ خرداد ۱۳۴۲) با فضاپیمای وستوک-۶ به فضا رفت و نزدیک به سه روز در فضا بود. او همچنین نخستین فرد غیرنظامی فضانورد جهان است زیرا پس از انجام پرواز فضایی خود بود که به نیروی هوایی شوروی پیوست.

نخستین راهپیمایی فضایی

یمایی فضایی توسط الکسی لئونوف کیهان‌نورد روسی در ۲۷ اسفند ۱۳۴۳ (۱۸ مارس سال ۱۹۶۵ میلادی) انجام شد. او پس از پوشیدن لباس فضایی از فضاپیمای واسخود-۲ خارج شد و به مدت ۲۰ دقیقه، در حالیکه با کابل مخصوص به فضاپیمای خود متصل بود در فضای بیکران شناور شد. در مدت زمانی که الکسی لئونوف در بیرون از فضاپیمای به‌سر می‌برد، این فضاپیما در مدار زمین مسیری از شمال آفریقا تا شرق سیبری را پیمود.

نخستین گام بر روی ماه

نخستین انسان بر روی ماه نیل آرمسترانگ فضانورد آمریکایی است که طی مأموریت آپولو ۱۱ در ۲۰ ژوئیه سال ۱۹۶۹ میلادی بر روی ماه گام نهاد. فضاپیمای ماه‌نشین مأموریت آپولو ۱۱ بیش از ۲۱ ساعت روی سطح ماه قرار داشت که در طول آن آرمسترانگ و فضانورد همکارش باز آلدرین بیش از دو ساعت و نیم روی سطح ماه به کار و نصب دستگاه‌های گوناگون پرداختند.

نخستین فضانورد فارسی‌زبان

نخستین فضانورد فارسی‌زبان عبدالاحد مهمند کیهان‌نورد افغان است که در ۷ شهریور (۷ برج سنبله) سال ۱۳۶۷ (۲۹ اوت سال ۱۹۸۸) با فضاپیمای روسی سایوز تی‌ام ۶ به فضا رفت و به مدت ۹ روز به همراه فضانوردان دیگر در ایستگاه فضایی میر به پژوهشهای اخترفیزیکی، پزشکی و بیولوژیکی پرداخت.

نخستین گردشگر فضایی

نخستین گردشگر (توریست) فضایی، دنیس تیتو بازرگان و مهندس آمریکایی بود که با پرداخت حدود ۲۰ میلیون دلار در ۸ آوریل سال ۲۰۰۱ میلادی با فضاپیمای روسی سایوز تی‌ام ۳۲ به فضا رفت و به مدت ۷ روز و ۲۲ ساعت در ایستگاه فضایی بین‌المللی در مدار زمین اقامت داشت.

انوشه انصاری نخستین زن ایرانی گردشگر فضایی

نخستین زن گردشگر فضایی و نخستین ایرانی در فضا، کارآفرین و مهندس ایرانی انوشه انصاری است که با پرداخت حدود ۲۰ میلیون دلار با فضاپیمای روسی سایوز تی‌ام‌ای-۹ در روز ۲۷ شهریور ۱۳۸۵ به مدار زمین رفت و اقامت ۱۱ روزهٔ خود را در ایستگاه فضایی بین‌المللی آغاز کرد. انوشه انصاری ترجیح می‌دهد در مورد سفر فضایی خود از عنوان «فضانورد همراه» به جای واژهٔ «گردشگر فضایی» استفاده کند.

سلطان بن سلمان بن عبدالعزیز نخستین فضانورد عرب

شاهزاده سلطان بن سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، فرزند سلمان بن عبدالعزیز (در آن زمان ولیعهد عربستان سعودی)، اولین عربی بود که در سال ۱۹۸۵ میلادی با فضاپیمای دیسکاوری آمریکا به مدار زمین رفت.

ترین‌های فضانوردی

نیل آرمسترانگ اولین انسانی که روی ماه گام نهاد، در حال استراحت در کابین ماه‌نشین مأموریت آپولو ۱۱ پس از نخستین راه‌پیمایی روی ماه

طولانی‌ترین اقامت در فضا

رکورد طولانی‌ترین اقامت پیوسته در فضا متعلق به والری پولیاکف کیهان‌نورد روسی است که به مدت ۴۳۷ روز متوالی در ایستگاه فضایی میر زندگی و پژوهش کرد.

سرگئی کریکالیوف، دیگر فضانورد روسی رکورد طولانی‌ترین اقامت ناپیوسته در فضا را دارا است؛ وی روی‌هم رفته با ۸۰۳ روز و ۹ ساعت و ۳۹ دقیقه اقامت در فضا طی شش مأموریت فضایی (شامل ۸ راهپیمایی فضایی)، بیشتر از هر انسان دیگری در فضا زندگی کرده‌است.

طولانی‌ترین پرواز تک‌نفره

طولانی‌ترین پرواز تک‌نفره به مدت ۴ روز و ۲۳ ساعت توسط والری بیکفسکی کیهان‌نورد روسی از ۱۴ تا ۱۹ ژوئن ۱۹۶۳ با فضاپیمای وستک ۵ انجام شد.

بیشترین تعداد سفر فضایی

رکورد بیشترین تعداد سفرهای فضایی متعلق به فرانکلین چانگ دایاز فضانورد کاستاریکایی-آمریکایی و جری راس فضانورد آمریکایی است. وی ۷ پرواز فضایی را در پرونده خود ثبت کرده‌است.

طولانی‌ترین حضور پیوسته انسان  در فضا

رکورد طولانی‌ترین حضور پیوسته انسان در فضا متعلق به ایستگاه فضایی میر است. روسیه (و شوروی سابق) به مدت ۳۶۴۴ روز حضور بی‌وقفهٔ فضانوردان را در ایستگاه فضایی میر تضمین کردند. این دوره از ۵ سپتامبر ۱۹۸۹ آغاز و در ۲۹ اوت سال ۱۹۹۹ به پایان رسید.

طولانی‌ترین مدت اقامت بر سطح ماه

رکورد طولانی‌ترین مدت اقامت بر سطح ماه متعلق به یوجین سرنن و هریسون اشمیت فضانوردان آمریکایی است. آن‌ها در مأموریت آپولو ۱۷ پس از فرود بر ماه در ۱۱ دسامبر ۱۹۷۲، به مدت ۷۴ ساعت و ۵۹ دقیقه و ۴۰ ثانیه بر سطح ماه ماندند.

دورترین سفر فضایی انسان

رکورد دورترین سفر فضایی انسان متعلق به فضانوردان آمریکایی مأموریت آپولو ۱۳ است. فضاپیمای آن‌ها در ۱۵ آوریل ۱۹۷۰ در حالیکه به علت نقص فنی در حالت اضطراری بود، ۴۰۰٬۱۷۱ کیلومتر از زمین دور شد.

جوان‌ترین و پیرترین فضانوردان

جوان‌ترین فضانورد گرمان تیتوف کیهان‌نورد روسی است که در ۶ اوت ۱۹۶۱ میلادی در سن ۲۵ سالگی با فضاپیمای وستک-۲ به مدار زمین رفت.

پیرترین فضانورد جان گلن سناتور و فضانورد سابق آمریکایی است که پس از بازنشستگی مجدداً در ۲۹ اکتبر سال ۱۹۹۸ میلادی در سن ۷۷ سالگی با فضاپیمای شاتل دیسکاوری به مدار زمین رفت.

اولین‌ها و ترین‌ها در تاریخ فضا نوردی

تا کنون بیش از ۵۰۰ فضانورد از ۳۸ کشور به فضا سفر کرده اند؛ اولین فضانورد تاریخ “یوری گاگارین” است که پرواز خود را در مدار اطراف زمین همراه با کپسول Vostok 1در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ انجام داد.

اولین زن فضانورد تاریخ “والنتینا ولادیمرونا” است که در ژوئن ۱۹۶۳ با کپسول Vostok 6به فضا سفر کرد.

«آلن شپارد» اولین فضانورد آمریکایی در فضا است که سفر خود را در می‌۱۹۶۱ انجام داد.

در ۲۳ جولای ۱۹۸۰، “فام توان” از ویتنام به اولین فضانورد آسیایی تبدیل شد. وی با کپسول روسی “سایوز ۳۷” به فضا رفت.

اولین فضانورد اروپایی که وارد ایستگاه فضایی بین المللی شد “اومبرتو گویدونی” است که در ماموریت STS 100شاتلهای ناسا شرکت داشت.

در ۲۱ جولای ۱۹۶۹ نیل آرمسترانگ در ماموریت “آپولو ۱۱” به عنوان اولین انسانی که قدم بر روی ماه گذاشت شناخته شد.

جوانترین فردی که به فضا رفت “گرمن تیتوف” بود که در سن ۲۶ سالگی همراه با فضاپیمای Vostok 2 به فضا رفت.

پیرترین فضانورد تاریخ “جان گلن” است که در سن ۷۷ سالگی همراه با ماموریت STS-95 شاتل سفر کرد.

طولانی ترین حضور یک فضانورد در فضا به نام “والری ولادیمرویچ پولیاکوف” با ۴۳۸ روز اقامت در فضا ثبت شد.

دورترین مسافتی که انسان تاکنون به آن سفر کرده در طول ماموریت آپولو ۱۳ اتفاق افتاد، در این ماموریت فضانوردان به فاصله ۴۰۱ هزار و ۵۶ کیلومتری از زمین رسیدند.

اولین فضانوردی که در یک ماموریت خصوصی به فضا رفت، “مایک ملویل” است که سفر خود را با فضا پیمای خصوصی  SpaceShipOne انجام داد.