چرم گیاهی چیست؟

استفاده از چرم و محصولات چرمی در جهان قدمتی دیرینه دارد. می‌گویند برای پیش‌داوری درباره هر شخص کافی است به کفش، کیف و کمربندش نگاهی بیندازیم. همین امر نشان‌دهنده جایگاه والای مصنوعات چرمی به‌عنوان محصولاتی لوکس در فرهنگ و اجتماع بشر است.

برندها و شرکت‌های تولیدکننده محصولات چرمی با آگاهی از این جایگاه والا سال‌هاست به تولید محصولات گوناگون و تبلیغ آن در جامعه می‌پردازند. اما از سوی دیگر هرازچندگاه، مطلبی در رسانه‌ها منتشر می‌شود که یادآوری می‌کند در فرآیند تولید چرم، چه‌ صدمه‌های بی‌بازگشتی به محیط زیست وارد می‌شود. جالب است بدانیم کشور ایران، از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان پوست خام و چرم جهان است. اینجاست که این سوال مهم در ذهن انسان نقش می‌بندد که چه استانداردهایی در رابطه با تولید چرم و محصولات چرمی در ایران و جهان وجود دارد.

چرم در دنیا به دو شیوه کلی تولید می‌شود؛ یا با استفاده از مواد کرومی، یا با استفاده از مواد گیاهی (وجیتال).

در روش نخست (کرومی)، فضاهای بین‌سلولی سطح پوست خام با استفاده از مواد شیمیایی کرومی رنگ‌دهی می‌شود. شیوه استفاده از مواد کرومی از شیوه‌های سنتی تولید چرم است و تا سال‌های اخیر، عمده چرم تولیدی جهان با همین روش تولید می‌شد. اما امروزه در اروپا و آمریکا نه تنها استفاده از این روش ممنوع شده است، بلکه محصولات چرمی‌ای که با چرم‌های کرومی تولیدشده‌اند، اجازه حضور در بازار این کشورها را پیدا نمی‌کنند و عمدتا برای مصرف در کشورهای جهان سوم تولید می‌شوند.

کروم یک فلز سنگین است که هم به محیط‌ زیست و هم به سلامت انسان آسیب می‌رساند؛ این آسیب‌رسانی سبب شده است طی سال‌های اخیر، دولت‌های کشورهای پیشرفته تولیدکنندگان چرم و محصولات چرمی را به استفاده از مواد گیاهی برای تولید چرم و محصولات چرمی تشویق کنند. این در حالی است که در ایران، در خصوص آسیب‌رسانی و مضرات چرم‌های کرومی اطلاع‌رسانی صحیحی انجام نشده و قانونی نیز برای محدود کردن استفاده از این نوع چرم وجود ندارد.چرم‌هایی که به شیوه گیاهی تولید می‌شوند در مقایسه با چرم‌های کرومی مزیت‌هایی دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود:

زیبایی بیشتر

سطح چرم‌هایی که به شیوه گیاهی تولید و رنگ می‌شوند، حالت طبیعی خود را حفظ می‌کند. رگه‌ها، خطوط و بافت پوست در چرم‌های گیاهی، شکل اصلی خود را از دست نمی‌دهد؛ در حالی که در روش کرومی، سطح منافذ چرم حالت طبیعی خود را از دست داده و با لایه‌ای از رنگ پوشیده می‌شود.

همچنین در چرم‌های گیاهی، دورنگی بودن طبیعی است، اما چرم‌های کرومی دورنگ، با استفاده از پیگمنت رنگ می‌شوند و حالتی مصنوعی و کارخانه‌ای به خود می‌گیرند.

دوستدار سلامت

در فرآیند تولید چرم‌های گیاهی از فلزهای سنگین و مواد شیمیایی سمی استفاده نمی‌شود و به همین دلیل این نوع چرم هیچ آسیبی به پوست و بدن انسان وارد نمی‌کند. جالب است بدانید در بسیاری از کشورهای دنیا، استفاده از چرم‌های کرومی در پوشاک کودکان ممنوع است؛ چراکه حساسیت پوست کودکان در مقابل عوارض کروم بیشتر از بزرگسالان است.

استفاده از چرم‌های گیاهی در آستر کفش، از آن‌جا که این نوع از چرم، دم و بازدم زیادی دارد و منافذ آن توسط مواد شیمیایی پر نشده است، سبب جذب عرق پا و جلوگیری از رشد قارچ و ایجاد بیماری و بوی بد در پا می‌شود.

تولیدکنندگان معتبر کفش به این دلیل که چرم‌های کرومی پا را خفه می‌کند و امکان تنفس را از پا می‌گیرد، از این نوع چرم در تولید کفش استفاده نمی‌کنند.

بوی بهتر

چون در فرآیند تولید چرم گیاهی از ماده طبیعی تانن استفاده می‌شود، این نوع چرم بوی متفاوت و مطبوعی دارد؛ حال آن‌که چرم‌های کرومی، معمولا خوشبو نیستند و گاه با بویی آزاردهنده همراهند.

مقاومت بیشتر

چرم‌هایی که با استفاده از کروم رنگ و تهیه می‌شوند، پس از مدتی حالت کشیدگی پیدا می‌کنند، اما چرم‌های گیاهی ساختار خود را در فرآیند تولید حفظ می‌کنند، کش نمی‌آیند و بعد از استفاده تغییر حالت نمی‌دهند.

شگل‌گیری ساده‌تر

چرم گیاهی در مقایسه با چرم کرومی، انعطاف بیشتری دارد و برای تولیدکنندگان محصولات چرمی و تولیدکنندگان مبلمان، استفاده از این نوع چرم راحت‌تر است. تولیدکنندگانی که با خلاقیت سعی می‌کنند از چرم برای روکش کردن محصولات خاص استفاده کنند، چرم گیاهی را به دلیل انعطاف‌پذیری و ماندگاری بالایی که دارد، ترجیح می‌دهند.

کیفیت بهتر

از آن‌جا که در چرم‌های گیاهی، منافذ پوست باز هستند و با لایه رنگ، پوشانده نشده‌اند، استفاده از پوست‌های آسیب‌دیده، لکه‌ یا زدگی‌دار در تولید این نوع از چرم‌ها امکان‌پذیر نیست و بالطبع، کیفیت آن‌ها در حد بالایی است.

البته چرم‌های گیاهی دو ویژگی دیگر هم دارند که استفاده از آن‌ها را خاص‌تر می‌کند؛ اول این‌که این چرم‌ها به دلیل مزیت‌ها و ویژگی‌هایی که دارند، از چرم‌های کرومی گران‌قیمت‌تر هستند. و دیگری اینکه مانند هر محصول نفیس دیگری، به مراقبت و نگهداری ویژه‌ای نیاز دارند. استفاده از واکس‌های معمولی و غیراستاندارد به سطح این چرم‌ها آسیب می‌رساند و برای نگهداری از آن‌ها باید از واکس‌های مخصوص چرم‌های گیاهی استفاده شود.