سیر تحول تاکسی
تاکسی در فرهنگ بینالملل به عنوان وسیله حمل و نقل که برای استفاده یک با چند مسافر بر مبنای یک سفر توافقی از مبدا به مقصد انتخابی مسافر، کرایه میشود، تعریف میگردد. تا آن جا که تاریخ جامعه شناسی و تمدن اجازه میدهد؛ادمی پیوسته حمل و نقل را به عنوان یک صنعت در جامعه خود در نظر گرفته است از تاریخ تمدن باستان و حمل و نقل ویژه آن روزها که بگذریم، نزدیکترین شکل به تاکسیهای امروزی را میتوانیم در قرن هیجدهم میلادی و در اروپا بیابیم. کالسکههایی که با اسب کشیده میشدند، حتی خیلی زود توسط جوامع نوپایی مانند استرالیا نیز به کار گرفته شدند. قبل از آنکه هری ناتانیل آلن (allen.n.b ۶۰۰) خودروی بنزین سوز را برای تاسیس نیویورک تاکسی کب (taxi cabcoyorknew) به آمریکا وارد کند، ناوگانی از همین خودروها در فرانسه و تحت عنوان تاکسیمترکب (taximetrecab) به ارائه خدمات ترابری مشغول بودند. آنچه امروز به اختضار تاکسی خوانده میشود، در حقیقت از همین واژه تاکسیمتر برگرفته شده است وجه تسمیه تاکسیمتر هم بر گرفته از ریشه باستانی زبان لاتین است واژه taxi در زبان لاتین به معنای بها یا مالیات است و دیگری واژه metre از ریشه یونانی metron به معنای اندازه است. کب (cab) هم خلاصه شده کلمه cabriolet است که در قدیم به نوعی از کالسکه اطلاق میشده است.
در ادامه با وجودی که تاکسیهای الکتریکی ، مدت کمی در پاریس، لندن و نیویورک مورد استفاده قرار گرفت اما این نوآوری کوتلیب دایملر آلمانی بود که در سال ۱۸۹۷ به ظهور دایملر ویکتوریا victoriadiamler اولین تاکسی با مفهوم امروزی انجامید.
مصرف سوخت بنزین در تاکسیها. در پاریس ، لندن و نیویورک به ترتیب در سالهای ۱۸۹۹ ، ۱۹۰۳ و ۱۹۰۷ انجام شد. آلن، همان شخصی که اولین تاکسیها را از فرانسه به نیویورک وارد کرد، اولین کسی بود که از رنگ معروف «زرد» بر بدنه تاکسی استفاده کرد.
او دریافته بود که رنگ زرد راحتتر از سایر رنگها از دور مشخص میشود و در جلب توجه مسافران نقش بسزایی دارد. تاکسی به عنوان یک پدیده در دهه ۱۹۴۰ توسط دو اختراع دیگر متحول شد. نخستین اختراع، تاکسیمتر این بار در معنای «مصطلح» الکتریکی بود.
البته اندیشه چنین ابزاری چیز جدیدی نبود. جالب است بدانید که در روم باستان، چرخهای ارابهها به محوری مجهز بودند که چند گوی قرمز بر روی آن قرار داشت. با حرکت چرخها و به فواصل معینی یکی از توپها رها میشد. در انتها هزینه سفر بر مبنای توپهای آزاد شده محاسبه میشد. اما آنچه به این امر تسهیل کمک میکرد، فنآوری الکترونیک بود.
دومین اختراع مهم در این عرصه، ارائه رادیوهای دوطرفه بود. با کمک این رادیوها رانندگان میتوانستند برای ارائه خدمات و به کمک یک مرکز هماهنگ کننده، با سرعت کیفیت بسیار بالاتری حمل و نقل مسافران را سامان دهند. این دو اختراع در دهه ۱۹۸۰ و حضور رایانه و خدمات آن در سالهای بعد به طرز وسیعی متحول شدند.
به زودی ساخت خودروهایی که میبایست در صنف تاکسیرانی استفاده میشدند، نیز ملزومات قانونی خاصی را به وجود آورد. به این معنا که کمپانی سازنده میبایست کیفیت خودروهای شخصی و تاکسیها از یکدیگر متمایز میشدند.
ایالات متحده در دهه ۱۳۹۰ توسط کمپانی جنرال موتور پیشرانهای تخصصی برای تاکسیها به دنیا معرفی کرد و در دهه ۱۹۶۰ کمپانیهای بنز و پژو خودروهای دیزلی خاص را بدین منظور تهیه کردند و رقابت کمپانیهای تاکسیرانی و فراگیرتر شدن این صنعت در بین جوامع انسانی، ارتقای کیفیت این حوزه را طلب میکرد. قانون گذار در کشورهای پیشرفته، سطوح مختلفی را برای حفظ کیفیت تاکسیرانی پیشبینی کرده این قوانین سطوحی چون استانداردهای ساخت خودرو، حقوق مسافر و محیط زیست را شامل میشوند.
قوانین مربوط به استاندار خودرو ناظر بر نوع موتور، گنجایش اتاق، آلیاژ مصرفی برای محافظت بیشتر از مسافران، ماندگاری بیشتر، کارآیی عملی برای استفاده در طول چهار فصل، راهکارهای کاهش استهلاک لوازم خودرو، سازگاری با نظامهای مختلف بینالمللی در شاخههای رانندگی، راهداری و اقلیمی، قابلیت تعمیر آسان و قابلیت به روز رسانی ادوات است. چنین تکاپویی موجب شد تا سازندگان صاحب نام خودرو در نقاط مختلف جهان، اقدام به تولید تاکسیهایی با نام تجاری خاص کنند.
کمپانیها نیز به عنوان پیشرو صنعت خودروسازی نوعی از خودروهای خود را به فنآوری توربودیزل مجهز کردند و از این راه توانست اکثر نقاط اروپا را تحت پوشش قرار دهند. این تاکسیها به سیستم بهینهسازی سوخت، سیستم هیدرولیک پیشرفته و همچنین سیستم هدایت ماهوارهایی مجهز شدهاند. دیگر سردمدار این صنعت کمپانی تویوتا است که حداقل سه مدل معروف toyot a، comfort، comfort crown Toyota و sedencrowntoyota را به این امر اختصاص داده است. سامانه جدیدی که بر تاکسیها نصب شده (تاکسیهای van یا vanmini) به معلولان نیز اجازه استفاده از خدمات حمل و نقل را میدهد.
در این حالت صندلی چرخ دار مسافرف به کمک راننده به یک بالابر متصل شده و درون خودرو جا میگیرد در نمونهای دیگر این عمل به کمک یک شیب ملایم که در مقابل درب خودرو قرار داده انجام شود.
در بسیاری از نقاط اروپا و ایالات متحده تجهیزات جانبی سطح بالایی از استانداردهای ساخت تاکسی را تشکیل میدهد. مهمترین این تجهیزات تاکسیمتر است که در نوع امروزی آن نکات زیر رعایت میشود: صدور چاپ قبض و رسید برای مسافر – عدم امکان تغییر در سامانه (به لحاظ جلوگیری از سوء استفادههای احتمالی) – اعلام گویای مقصد و یا مبداءای که مسافر از آنجا با راننده تماس گرفته – مجهز بودن به سامانه بینالمللی GPS برای راهنمایی راننده و همچنین تامین امنیت بالا – کارت خوان جهت استافده از کارتهای اعتباری.
همچنین صندلی این تاکسیها به حسگرهایی مجهز شدهاند که با ورود مسافر و نشستن روی صندلی فعال میشوند. این حسگرها در صورت فراموش شدن فعال کردن تاکسیمتر آن را فعال میکنند و پیوسته گزارش دقیقی از زمان ورود، حضور و خارج شدن مسافر ارائه میدهد. غالب تاکسیها به دو خط رادیویی مجهز هستند. یکی راننده را به مرکز و دیگری مرکز را به راننده وصل میکند. این بدان معناست که در این حالت رانندگان نمیتوانند در هنگام کار با یکدیگر صحبت کنند از دهه ۱۹۹۰ به بعد. سامانه دیگری بر روی تاکسیهای بعضی از ایالتهای آمریکا نصب شده که به کمک آن مسافر با گرفتن یک شماره توسط گوشی همراه خود، نزدیکترین تاکسی را که به وسیله ماهواره به محل او راهنمایی میشود را در اختیار میگیرد. در ارتباط با حقوق مسافران، این کشورها بودند که با توجه به سطح فرهنگیشان، اقدام به ارتقا این سطح کردند. تاکسی وسیلهای نیمه خصوصی محسوب میشود، به این معنا که با وجود آزاد بودن استفاده از آن برای عموم، بعد از کرایه خصوصی میشود.
در این فضا راننده موظف است از مسیرهای انتخابی مسافر و سرعت دلخواه او حرکت کند و این دو مورد تنها در صورت عدم مغایرت با قوانین راهنمایی و رانندگی امکان پذیر است.
تآمین دمای مورد نظر مسافر و رعایت مسائل اخلاقی و سیگار نکشیدن از جمله دیگر وظایفی است که راننده باید رعایت کنند. از طرفی آشنایی راننده با تمامی خطوط و مسیرها از حقوق مسافر است، از این رو فارغ از مسئله GPS در بیشتر نقاط جهان از رانندگان امتحان نقشهخوانی به عمل میآید. به طور مثال رانندگان تاکسی در لندن موظف به دانستن اطلاعات دقیق و جزئی ۲۵ هزار خیابات در مرکز لندن و حومه است که این اطلاعات هر سه سال یکبار به روز رسانی و آزمایش میشوند.
آشنایی با انواع مختلف تاکسی ها
تاکسیهای شهری
تاکسیهای زرد درون شهری بخش عمده حمل و نقل را انجام میدهند و زیر نظر “سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسرانی” هستند ، این تاکسیها خود شامل تاکسیهای گردشی ، خطی ، تلفنی و ویژه هستند که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم.
تاکسیهای اینترنتی
اینگونه تاکسی مدتی است که در ایران جای خود را باز کرده اند و حتی به رقابت با تاکسیهای شهری نیز پرداخته اند. روند کار این تاکسیها به این گونه است که از طریق اپلیکیشن موبایل مخصوص آن شرکت اقدام به پیدا کردن ماشین میکنیم.
سرویسهای خاص
سرویس هایی مانند پیکهای ماشین و موتور ،ترانسفرهای فرودگاهی و سرویسهای اجاره ون و اتوبوس نیازهای دیگر حمل و نقل را درون شهر بر طرف میکنند.
سرویسهای آژانس و کرایه ماشین
سرویسهای آژانس، تاکسی سرویسهای خصوصی هستند که ممکن است در هر محلهای وجود داشته باشند و تعداد محدودی ماشین دارند. سازمانهای کرایه ماشین گستره کاری بیشتری دارند و به کرایه دادن ماشین با راننده یا بدون راننده در فواصل طولانی یا کوتاه میپردازند که شامل ماشینهای لوکس و معمولی است.
خدمات و ویژگی تاکسیهای شهری
تاکسیهای گردشی
تاکسیهای گردشی مبدا و مقصد مشخصی ندارند در سطح شهر تردد میکنند و با توجه به مسیر مسافر حرکت میکنند ، هزینه کرایه تاکسیهای گردشی بر اساس تاکسیمتر محاسبه و پرداخت میشود. این تاکسیها در روزهای برفی و بارانی به محل هایی که تجمع مسافر وجود دارد هدایت میشوند تا خدمت رسانی مناسبی داشته باشند. تاکسیهای گردشی به رنگ زرد و با نوار شطرنجی نارجی هستند
تاکسیهای خطی
اینگونه تاکسیها دارای مبدا و مقصد خاصی هستند که بر روی درب ماشین و تابلو موجود در پایانه درج شده است، هزینه سفر با تاکسیهای شهری با برچسبی روی شیشه جلوی آنها قابل مشاهده است. اینگونه تاکسیها امکان استفاده دربستی را ندارند و اغلب به رنگ زرد و یا سبز فسفری هستند.
تاکسیهای تلفنی
تاکسیهای تلفنی در ایستگاههای مشخصی در سطح شهر توقف میکنند و براساس تماس شهروندان با مرکز پیام شرکت بهره بردار به آن مکان اعزام میشوند و پس از رسیدن مسافر به مبدا به نزدیک ترین ایستگاه واقع در محل میروند و منتظر تماس دیگری میشوند، در تمام ساعات شبانه روز در دسترس هستند و هزینه تاکسیهای تلفنی نیز با تاکسیمتر محاسبه میشود. اکثر مواقع به رنگ زرد با خط مشکی هستند. از خدمات دیگر تاکسیهای تلفنی میتوان به انجام سرویسهای درون شهری و برون شهری با اتومبیلهای درخواستی ،عقد قرارداد با شرکتهای دولتی و خصوصی جهت ارائه سرویسهای روزانه، ارائه خدمات حمل و نقل ویژه سرویس پرسنل وزارتخانهها و سازمانها، دارای رانندگان مسلط به شهرشناسی و توانمند در رانندگی فاخر ، ارائه خودروهای گروهی جهت مسافرتهای برون شهری اشاره کرد. لازم به ذکر است که شرایط آب و هوایی مانند برف و باران در هزینه تاکسیها تاثیر میگذارد. علاوه بر تاکسیهای شهری شرکتهای تاکسیرانی خصوصی(تاکسی سرویس) نیز فعالیت میکنند که زیر نظر سازمان تاکسیرانی هستند و خدمات خاصی را علاوه بر آنچه در بالا به آن اشاره کردی ارائه میدهند که در زیر به آنهای میپردازیم.
ویژگیهای تاکسی سرویس ها
۱ – استفاده از رانندگان مجرب و آشنا به کلیه مناطق تهران و شهرستان و همچنین نقاط توریستی ایران
۲ – کلیه رانندگان دارای کارت تائیدیه رانندگاه حرفه ای هستند .
۳ – استفاده از خودروهای جادار و روزدنیا و مناسب و صفرکیلومتر
۴ – داشتن پیک موتوری
۵ – داشتن وانت بار حتی بهمراه کارگر
۶ – حمل و نقل درون شهری
۷ – حمل و نقل برون شهری و شهرستان وکلیه نقاط ایران
۸ – رزرو شبانه روزی و آنلاین
۹ – سرویس ادرات و نهاده