تاریخچه مهندسی پزشکی و اولین مهندس پزشکی جهان

این تاریخچه در ایران به شیخ الرئیس ابوعلی سینا باز می گردد و در کتاب نابغه شرق نوشته نورالله لاوردی به این موضوع پرداخته شده و شرح ابداع استاد در قرن چهارم هجری قمری و معالجه یکی از سرهنگ‌های سپاه خوارزم در آن آمده است.
ابن سینا ظرفی مشک با سیم‌ها و اتصالاتی ساخت که به بیمار وصل می شد و با قرار دادن ماهیانی در آن که از خود الکتریسیته تولید می‌کردند، جریان الکتریکی از طریق آب و سپس سیم ها به بیمار منتقل می شد. به این ترتیب به بیمار شوک الکتریکی داده و فرد که بر اثر ضربه سلسله اعصابش فلج گشته بود با به همراه داشتن رژیم غذایی مناسب پس از مدتی بهبود یافت.
مهندسی بیومدیکال از ۵۰ سال قبل در کشورهای مختلف مطرح بوده است و در سال ۱۹۵۰ میلادی در آمریکا در دانشگاه جانز هاپکینز طی مذاکره ای با موسسه های بهداشت آمریکا و دانشگاه پنسیلوانیا و راچستر تصویب شد و در دهه ۱۹۶۰ به رشد قابل ملاحظه ای دست یافت و در نسل دوم دانشگاه های برکلی، استانفورد، کیس وستون دورس، ایالاتی اوهایو و MIT آن را دایر کردند.

حوزه عملکرد مهندسی پزشکی
۱- مدیریت تجهیزات پزشکی: انتخاب و نظارت بر به کارگیری صحیح و ایمن فناوری پزشکی مدیریت تجهیزات (خرید، تعمیر،نگهداری،کنترل کیفیت و توسعه) آموزش کاربردی صحیح دستگاه ها و مدیریت اطلاعات تجهیزات بیمارستانی و ارائه جدیدترین و کارآمدترین تجهیزاتی که وارد کشور می شود را برعهده می گیرد.
۲- ابزار دقیق پزشکی: در این زمینه طراحی و توسعه سنسورهای زیستی و سیستم‌های الکترونیکی به عهده مهندسی پزشکی است و این نوع ابزار در وسایل مانیتورینگ علائم حیاتی و اندازه گیری پارامترهای فیزیولوژیک کاربرد دارد.
۳- مدلسازی و شبیه سازی و کنترل سیستم‌های فیزیولوژیکی : در حوزه عملکرد این مورد مهندس پزشکی با بکارگیری تکنیک‌های شبیه سازی الکترونیکی و کامپیوتری روابط کمی و کیفی سیستم های فیزیولوژیکی و پیش بینی رفتار آنها و چگونگی آنها را بدست می آورد. ساده ترین نمونه این مدلسازی مثلا مدلسازی سلول با المان‌های الکترونیکی است. غشا سلول مانند خازن، درون سلول، مقاومت و مایع بین سلولی منبع ولتاژی خواهد بود که با آنالیز مداری آن به داده های جالبی خواهیم رسید.
۴- تجزیه و تحلیل سیگنال‌های فیزیولوژیکی در پزشکی: بطور عمده از روش‌های DSP استفاده شده و با آنالیز سیگنال‌های فلبی، مغزی با ماهیچه در EMG و EEG و ECG و پردازش این سیگنال‌ها با نرم افزارهای جامع در کاربردهای تشخیصی نقش بسزایی خواهند داشت.
۵- پردازش تصاویر پزشکی: در این حوزه از مهندسی پزشکی، در تکنیک های مختلف پردازش سیگنال های دو بعدی و سه بعدی جهت بهبود کیفیت تصاویر پزشکی و استخراج اطلاعات استفاده می شود.
۶- توان بخشی: می تواند بعنوان شاخه ای از مهندسی پزشکی شناخته شود که از مفاهیم فنی مهندسی در طراحی و ساخت دستگاه های درمانی و فیزیوتراپی به منظور کیفیت بخشیدن به زندگی افراد مددجو استفاده می کند و ادامه حیات را برای اشخاص راحت تر می نماید.
۷- اورتر پروتز: طراحی و ساخت این وسایل در زمینه های تحقیقات فنی مهندسی پزشکی است.
۸- مهندسی مولکولی سلولی و مهندسی بافت: در این حوزه، کاربرد مفاهیم و قوانین مهندسی و علوم زیستی به منظور فهم اساسی از ویژگی ارتباطات در سلول‌ها و بافت‌های سالم و آسیب دیده و تغییر خواص بافت و سلول‌ها در جهت بهبود عملکرد بافت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
۹- مواد زیست سازگار (بیومواد) : در این مورد از ساخت موادی که قابلیت بکارگیری در داخل بدن و سازگاری با دستگاه ایمنی بدن را دارند و زمینه های تحقیقاتی بسیاری در حیطه مهندسی پزشکی دارد.
۱۰-تکنیک‌های رهایش دارو: در این زمینه مهندسی پزشکی سعی بر ابداع روش هایی جهت ساخت ماده موثر دارویی به بهترین شکل و در کوتاهترین زمان و حداکثر تاثیرگذاری دارند.
واحد مهندسی پزشکی