به امروز نگاه نکنید که دنیای سینما پر شده است از بهترین انیمیشن های جذاب و تماشایی، و هر سال چندین عنوان خوب اکران میشود. تا پیش از سال 2001 حتی آکادمی اسکار شاخهای برای معرفی بهترین انیمیشن های سال نداشت و در واقع فهرست انیمیشن های برنده جایزه اسکار را باید از سال 2001 و انیمیشن شاهکار شرک شروع کنیم.
با این حال، پیش از این تاریخ نیز برخی از انیمیشنها توانسته بودند در شاخههای دیگری از جوایز اسکار موفق ظاهر شوند. پس ما از سال ۱۹۹۰ و داستان موفقیت انیمیشن پری دریایی کوچک شروع میکنیم و پیش میرویم تا به اسکار ۲۰۰۱ و شرک دوستداشتنی برسیم. با ما همراه باشید تا با تمام انیمیشن های برنده جایزه اسکار از ابتدا تا سال ۲۰۲۱ آشنا شوید.
پری دریایی کوچک (The Little Mermaid)
تا پیش از اکران انیمیشن پری دریایی کوچک سینمای جهان واکنش چندانی به انیمیشنها نشان نمیداد؛ تا اینکه این انیمیشن برنده جایزه اسکار (آن هم در دو رشته!) شد. در مقدمه نوشتیم که تا سال ۲۰۰۱ خبری از جایزه جداگانه برای انیمیشنها نبود و برخی از شاهکارهای انیمیشنی تنها میتوانستند در شاخههای دیگر با فیلمهای روز جهان رقابت کنند. داستان انیمیشن The Little Mermaid نیز همین بود. این انیمیشن در دو رشته برنده جایزه اسکار شد: بهترین موسیقی متن ارجینال، و بهترین ترانه ارجینال برای آهنگ «زیر دریا». این دو اسکار برای والت دیزنی و دنیای انیمیشنسازی یک گام بزرگ بود و زمینهساز اتفاقهای خوبی شد. در ادامه بیشتر با اثر مثبت این انیمیشن برنده جایزه اسکار آشنا خواهیم شد.
دیو و دلبر (Beauty and the Beast)
انیمیشن دیو و دلبر یک اتفاق تاریخی دیگر را رقم زد: این انیمیشن توانست در میان نامزدان بهترین فیلم اسکار ۱۹۹۲ قرار بگیرد و با آنها رقابت کند.
پس انیمیشن دیو و دلبر اولین انیمیشن تاریخ در این زمینه بود. البته با حضور فیلمی مانند سکوت برهها مشخص بود که رقابت دشواری پیش روی انیمیشن Beauty and the Beast است. با این حال، همینکه یک انیمیشن توانست وارد رقابت نهایی برترین شاخۀ اسکار شود، نشان از جهشی تاریخی در زمینۀ اسکار و انیمیشنها داشت. رکورد دیگر دیو و دلبر تعداد نامزدیهایش بود. این انیمیشن در ۶ رشته نامزد دریافت جایزه اسکار بود و توانست اسکار بهترین موسیقی متن و بهترین ترانه ارجینال (آهنگ دیو و دلبر) را از آن خود کند. دیو و دلبر تا سال ۲۰۰۸ و اکران وال-ای رکورد بیشترین نامزدی در اسکار برای یک انیمیشن را هم در اختیار داشت.
علاءالدین (Aladdin)
ادامهدهنده مسیر موفقیتهای دیزنی در اسکار انیمیشن علاءالدین بود. علاءالدین نیز در چندین شاخه نامزد اسکار بود، و در نهایت – مانند انیمیشنهای پیشین – توانست جایزه بهترین ترانه را با آهنگ یک دنیای کاملاً جدید (A Whole New World) کسب کند. انیمیشن Aladdin مسیر را هموارتر کرد تا شیرشاه ظهور کند.
شیر شاه (The Lion King)
باز هم شاخههای موسیقایی اسکار در قبضۀ انیمیشنهای والت دیزنی بود! این بار انیمیشن شیر شاه خود را وارد فهرست انیمیشن های برنده جایزه اسکار موسیقی کرد. انیمیشن The Lion King علاوه بر اسکار بهترین موسیقی متن، با ترانه امشب میتوانی عشق را احساس کنی (Can You Feel the Love Tonight) توانست جایزه اسکار بهترین ترانه ارجینال را نیز کسب کند.
پوکاهونتاس دیزنی و داستان اسباببازی ظهور پیکسار و بالاگرفتن رقابت
در میان انیمیشنهای سال۱۹۹۶ دو عنوان مهم وجود داشت: پوکاهونتاس دیزنی (Pocahontas) و داستان اسباببازی پیکسار (Toy Story).
استودیوی پیکسار، که متشکل از تعدادی از انیماتورهای سابق دیزنی بود، توانست با اولین انیمیشن خود خوش درخشد. انیمیشن داستان اسباببازی در ۳ رشته نامزد اسکار بود؛ و علاوه بر آن، یک جایزه ویژه هم نصیب کارگردان شد.
دیزنی هم با انیمیشن Pocahontas در رقابت حضور داشت و توانست همان ۲ جایزه همیشگی را از آن خود کند: اسکار بهترین موسیقی متن ارجینال، و اسکار بهترین ترانه ارجینال.
رقابت دیزنی و پیکسار در اسکار کمکم زمینهساز افزایش اهمیت انیمیشنها و ایجاد اسکار بهترین انیمیشن سال شد. با ما همراه باشید تا به آن مرحله هم برسیم!
شاهزاده مصر (The Prince of Egypt)
بیایید از سال ۱۹۹۸ شروع کنیم. سالی که فیلم تایتانیک جوایز اسکار را درو کرد و اجازه نداد که انیمیشنهای هرکول (دیزنی) و آناستازیا (فاکس قرن بیستم) از نامزدیهایشان بهرهای ببرند.تا اینکه اسکار سال ۱۹۹۹ از راه رسید و ما شاهد حضور یک استودیوی انیمیشنسازی جدید بودیم. استودیوی دریم ورکس با انیمیشن شاهزاده مصر و آهنگ When You Believe توانست اسکار بهترین ترانه را از آن خود کند.
البته در این سال چند انیمیشن دیگر هم در شاخههای موسیقایی اسکار نامزد بودند، اما حضور فیلم Shakespeare in Love آنها را در کسب جایزه ناکام گذاشت.
تارزان (Tarzan)
انیمیشن تارزان دیزنی توانست با آهنگ You’ll Be in My Heart بر آهنگWhen She Loved Me انیمیشن داستان اسباب بازی ۲ غلبه کرده، جایزه اسکار را کسب کند.حالا وقت آن رسیده که از جایزه بهترین ترانه اسکار برای انیمیشنها بگذریم و برویم سراغ رشتۀ اسکار بهترین انیمیشن سال و برندگان آن. از سال ۲۰۰۱ (هفتادوچهارمین دوره مراسم اسکار) بود که این رشته به جوایز اسکار افزوده شد و ما در ادامه تمام انیمیشن های برنده جایزه اسکار را معرفی خواهیم کرد.
شرک (Shrek)
انیمیشن شرک کمپانی دریم ورکس توانست در رقابت با انیمیشنهای جیمی نوترون و کمپانی هیولاها خود را بهعنوان اولین انیمیشن برنده جایزه اسکار جاودانه کند. این انیمیشن در رشته بهترین نمایشنامۀ اقتباسی نیز نامزد شده بود.
البته انیمیشن کمپانی هیولاها پیکسار نیز دست خالی مراسم را ترک نکرد و توانست از ۳ نامزدی خود، اسکار بهترین ترانه ارجینال را با آهنگ If I Didn’t Have You بهدست بیاورد.
شهر اشباح (Spirited Away)
در هفتادوپنجمین دورۀ جوایز اسکار انیمیشنهای شهر اشباح، عصر یخبندان، لیلو و استیچ، اسپریت: اسب سیمارون، و سیاره گنج برای دریافت عنوان انیمیشن برنده جایزه اسکار ۲۰۰۲ رقابت میکردند و در نهایت انیمیشن ژاپنی شهر اشباح از استودیوی جیبلی (Ghibli) به کارگردانی هایائو میازاکی بود که توانست جایزه اسکار بهترین انیمیشن سال را از آن خود کند.
این انیمیشن ژاپنی با نظارت دیزنی به زبان انگلیسی دوبله و اکران شد. در نهایت هم توانست دو انیمیشن خود دیزنی – لیلو و استیچ، و سیاره گنج – را شکست دهد.
در جستوجوی نمو (Finding Nemo)
هفتادوششمین دوره اسکار آغاز درخشش پیکسار در شاخۀ بهترین انیمیشن اسکار بود. انیمیشن در جستوجوی نمو در این سال رقبای خود را کنار زد و اسکار را کسب کرد. دیگر نامزدهای اسکار بهترین انیمیشن ۲۰۰۳ برادر خرس، و سهقلوهای بلویل بودند.
در کنار این جایزه اسکار، انیمیشن Finding Nemo در رشتههای بهترین نمایشنامۀ ارجینال، موسیقی متن، و تدوین صدا نیز نامزد بود.
شگفتانگیزان (The Incredibles)
در اسکار ۲۰۰۴ انیمیشنها شگفتانگیزان، داستان کوسه، و شرک ۲ رقابت میکردند که در نهایت شگفتانگیزان موفق به کسب جایزه شد. انیمیشن خانهای در مزرعه دیزنی در این سال به کلی از سوی آکادمی اسکار کنار گذاشته شد، تا شگفتانگیزان دوباره پیکسار را صاحب یک جایزه اسکار کند.
اسکار دیگر این انیمیشن در زمینۀ بهترین تدوین صدا بهدست آمد. البته باید به نامزدی انیمیشن The Incredibles در رشتههای بهترین فیلمنامه ارجینال و ترکیب صدا نیز اشاره کنیم.
والاس و گرومیت (Wallace & Gromit)
در سالی که انیمیشن جوجه کوچولو (Chiken Little) دیزنی حتی نتوانست به فهرست نامزدهای نهایی اسکار راه پیدا کند، انیمیشن خمیری والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوشنما از انگلستان گوی سبقت را از قصر متحرک هاول (اثر میازاکی) و عروس نفرینشده (اثر تیم برتون) ربوده، بهترین انیمیشن اسکار سال ۲۰۰۵ شد.
خوشقدم (Happy Feet)
سال ۲۰۰۶ شاهد یک اتفاق مهم دیگر در تاریخ انیمیشنسازی بود: بالاخره دیزنی توانست پس از سالها مذاکره، کمپانی پیکسار را با رقم شگفتانگیز ۷.۴ میلیارد دلار بخرد. اما این ادغام هم نتوانست برای دیزنی خوشقدم باشد؛ چون خوشقدم برادران وارنر قرار بود بدرخشد!
انیمیشن خوشقدم (Happy Feet) کمپانی برادران وارنر توانست انیمیشنهای ماشینها، و خانه هیولا را شکست داده، عنوان انیمیشن برنده جایزه اسکار ۲۰۰۶ را از آن خود کند.
راتاتویی «موش سرآشپز» (Ratatouille)
در هشتادمین دوره اسکار راتاتویی یا همان موش سرآشپز توانست پرسپولیس و فصل موجسواری را کنار زده، وارد فهرست انیمیشن های برنده جایزه اسکار شود. این انیمیشن جذاب و محبوب علاوه بر رشته بهترین انیمیشن، در شاخههای نمایشنامه ارجینال، موسیقی متن، تدوین صدا، و ترکیب صدا نیز نامزد بود که نتوانست هیچکدام را کسب کند.
وال ای (Wall E)
بدشانسی انیمیشنهای بولت، و پاندای کنگفوکار بود که وارد رقابت با شاهکاری همچون وال-ای شدند! انیمیشن وال-ای برنده جایزه اسکار شد؛ و همچنین توانست در رشتههای فیلمنامۀ ارجینال، تدوین صدا، ترکیب صدا، و موسیقی متن نیز در فهرست نهایی نامزدهای اسکار قرار بگیرد. اتفاق مهم امسال این بود که عدم حضور وال-ای و شوالیۀ تاریکی در فهرست نهایی بهترین فیلمهای اسکار ۲۰۰۸ باعث شد که آکادمی تصمیم بگیرد تعداد نهایی نامزدها را در دورههای بعد تا ۱۰ فیلم افزایش دهد.
بالا (Up)
انیمشن بالا یک موفقیت مهم را کسب کرد: بعد از دیو و دلبر، Up دومین انیمیشنی بود که توانست وارد فهرست نهایی نامزدهای بهترین فیلم اسکار شود. این انیمیشن در این رشته ناکام ماند و رقابت را به فیلم The Hurt Locker واگذار کرد؛ ولی توانست انیمیشن برنده جایزه اسکار ۲۰۰۹ لقب بگیرد. همچنین جایزۀ اسکار بهترین موسیقی متن نیز به آپ رسید.
بازگشت دیزنی به قلۀ رقابت کمپانیهای انیمیشنسازی در حضور رقبای زیر صورت گرفت: انیمیشن آقای فاکس شگفتانگیز، انیمیشن کارولین، انیمیشن شاهزاده و قورباغه، و انیمیشن راز کلز.
داستان اسباببازی ۳ (Toy Story 3)
در رقابت ۸۳ اسکار ۳ انمیشن حضور داشتند: داستان اسباببازی ۳، چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم (How to Train Your Dragon)، و تردست (The Illusionist). در نهایت انیمیشن داستان اسباببازی ۳ بود که جایزه اسکار بهترین انیمیشن ۲۰۱۰ را از آن خود کرد. و برای دومین سال متوالی یک انیمیشن وارد رقابت بهترین فیلم اسکار شد. البته فیلم سخنرانی پادشاه اجازه نداد که عنوان بهترین فیلم سال به این محصول پیکسار برسد.
انیمیشن Toy Story 3 در رشته بهترین ترانه ارجینال نیز با آهنگ We Belong Together موفق ظاهر شد و اسکار را بهدست آورد. دیگر نامزدیهای این کارتون موفق در رشتههای فیلمنامۀ اقتباسی و تدوین صدا بود. نکته جالب اسکار این سال نادیده گرفتهشدن انیمیشن محبوب گیسوکمند استودیوی دیزنی از سوی آکادمی بود.
رنگو (Rango)
در حالی که پیکسار با انیمیشن ماشینها ۲ و دیزنی با انیمیشن وینی پو سال فاجعهباری را پشتسر میگذاشتند، پارامونت ناگهان وارد رقابت شد و با انیمیشن رنگو اسکار ۲۰۱۱ بهترین انیمیشن سال را از آن خود کرد؛ در حالی که این کمپانی حتی واحد مستقلی برای تولید محصولات انیمیشنی هم نداشت. البته در جذابیت انیمیشن Rango نباید تاثیر صداپیشگی جانی دپ را هم نادیده گرفت! در این سال دریم ورکس هم حضور قدرتمندی داشت و ۲ انیمیشن گربۀ چکمهپوش و پاندای کنگفوکار ۲ را عرضه کرد؛ که هر دو جزء فهرست نهایی نامزدهای انیمیشن های اسکار بودند. دو انیمیشن مستقل هم در این رقابت حاضر بودند: گربهای در پاریس، چیکو و ریتا.
دلیر (Brave)
در هشتادوپنجمین دوره اسکار دلیر توانست پیکسار را به رقابت انیمیشنهای برنده جایزه اسکار برگرداند.
این انیمیشن در حالی برنده اسکار شد که در هیچ رشتۀ دیگری حتی نامزد هم نشده بود.
فروزن (Frozen)
بعد از ۱۴ سال ناکامی، دیزنی بالاخره توانست باز هم اسکار بهترین انیمیشن را از آن خود کند. این اتفاق پیش از یخزده با انیمیشن تارزان برای دیزنی رخ داده بود. انیمیشن Frozen علاوه بر بهترین انیمیشن، اسکار بهترین ترانه ارجینال را نیز با آهنگ Let It Go کسب کرد.
در این سال انیمیشن محبوب دانشگاه هیولاها پیکسار بهکلی از سوی آکادمی نادیده گرفته شد. دیگر رقبای فروزن این انیمیشنها بودند: غارنشینها، من نفرتانگیز ۲، ارنست و سلستین، باد برمیخیزد.
شش ابرقهرمان (Big Hero 6)
در سالی که پیکسار هیچ فیلمی منتشر نکرده بود؛ دیزنی دوباره عنوان انیمیشن برنده جایزه اسکار را نصیب یکی از محصولات خود دید: شش ابرقهرمان یا شش قهرمان بزرگ. این انیمیشن در هیچ رشتۀ دیگری از اسکار نامزد نشده بود و تنها توانست اسکار بهترین انیمیشن سال ۲۰۱۴ را از آن خود کند.
در رقابت این سال انیمیشنهای باکسترولز (غولهای پاکتی)، چگونه اژدهای خود را تربیت کنید ۲، افسانه شاهدخت کاگویا، و ترانه دریا نیز حضور داشتند.
درون و بیرون (Inside Out)
۲۰۱۵ اولین سالی بود که استودیوی پیکسار دو انیمیشن را همزمان اکران کرد: دایناسور خوب، و درون و بیرون. انیمیشن دایناسور خوب به فهرست نهایی اسکار راه نیافت، ولی درون و بیرون (ظاهر و باطن) توانست در دو رشتۀ بهترین انیمیشن سال و فیلمنامۀ ارجینال نامزد شده، اسکار بهترین انیمیشن ۲۰۱۵ را از آن خود کند.دیزنی در سال ۲۰۱۵ هیچ انیمیشنی منتشر نکرد.
زوتوپیا (Zootopia)
هنوز مشخص نشده است کهچرا آکادمی توجهی به انیمیشن درجستوجوی دوری (Finding Dory) نکرد. این انیمیشن دنبالهای بود بر انیمیشن محبوب در جستوجوی نمو استودیوی پیکسار که انیمیشندوستان سالها منتظرش بودند، ولی به فهرست نامزدهای بهترین انیمیشن سال ۲۰۱۶ راه نیافت.
در این سال انیمیشنهای موآنا، لاکپشت سرخ، کوبو و دو تار، و زندگی من بهعنوان یک کدو نیز در رقابت حضور داشتند که در نهایت بازی را به انیمیشن جذاب و قدرتمند دیزنی، یعنی زوتوپیا، واگذار کردند.
کوکو (Coco)
در نودمین سال مراسم اسکار یک رقابت حساس برای حضور در فهرست انیمیشن های برنده جایزه اسکار شکل گرفت: کوکو و بچهرییس. انیمیشن بچهرییس در عین شایستگی این رقابت حساس را به انیمیشن کوکو واگذار کرد. انیمیشن Coco با ترانه Remember Me در رشتۀ بهترین ترانه ارجینال هم نامزد بود، و توانست اسکار این رشته را هم کسب کند.
در رقابت اسکار ۲۰۱۷ علاوه بر کوکو و The Boss Baby، وینست بامحبت (Loving Vincent)، نانآور (The Breadwinner)، و فردیناند هم حضور داشتند.
مرد عنکبوتی: به درون دنیای عنکبوتی (SpiderMan: Into the Spider-Verse)
همکاری کلمبیا پیکچرز، سونی پیکچرز، و مارول منجر به تولید یکی از بهترین انیمیشن های جهان شد. انیمیشن مرد عنکبوتی در حالی توانست انیمیشن برنده جایزه اسکار ۲۰۱۸ لقب بگیرد که انیمیشنهای شگفتانگیزان ۲، میرای، جزیره سگها، رالف اینترنت را خراب میکند به عنوان رقبای اصلی در کنار خود میدید.
داستان اسباببازی۴ (Toy Story 4)
باز هم پیکسار و باز هم داستان اسباببازی! قسمت چهارم انیمیشن محبوب و خاطرهانگیز Toy Story توانست در نودودومین رقابت اسکار رقبای خود را کنار زده و بهترین انیمیشن سال ۲۰۱۹ شود. توی استوری ۴ در رشتۀ بهترین ترانه ارجینال هم با آهنگ I Can’t Let You Throw Yourself Away حضور داشت که در نهایت رقابت را به Love Me Again فیلم راکتمن واگذار کرد.در این سال انیمیشنهای چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم( دنیای پنهان)، بدنم را گم کردم، کلاوس و حلقه گمشده با داستان اسباببازی ۴ رقابت کردند.
روح (Soul)
شیوع جهانی ویروس کرونا باعث شد که برنامهریزیهای آکادمی اسکار هم به هم بریزد. نامزدهای این دوره عبارت بودند از: انیمیشنهای به پیش، روی ماه، شأن گوسفنده (فارماگدون)، روح، وولف واکرز که در نهایت انیمیشن روح (Soul) موفق به کسب اسکار شد.
تا امروز آمار برترین استودیوها بهشرح زیر است:
پیکسار: ۱۶ نامزدی – ۱۱ اسکار
دیزنی: ۱۱ نامزدی – ۳ اسکار
دریمورکس: ۱۲ نامزدی – ۱ اسکار
جیبلی: ۶ نامزدی – ۱ اسکار
آردمن: ۴ نامزدی – ۱ اسکار
نیکلودئون: ۲ نامزدی – ۱ اسکار
سونی: ۲ نامزدی – ۱ اسکار
استودیوهای انیمیشنسازی دیگری هم هستند که توانستهاند وارد فهرست نهایی انیمیشن های برتر سال شوند، ولی موفق به کسب جایزه اسکار نشدهاند.