ماهواره امید، نخستین ماهواره ساخت کشور ایران است که تمام تجهیزاتش در سازمان فضایی ایران طرّاحی و تولید شدهاست. ساخت ماهواره تحقیقاتی «امید» از ۱۵ اسفند ۱۳۸۴ آغاز گردید و طی ۲ سال آماده انجام تستهای مشترک شد.
ماهواره امید بامداد ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ و در سیامین سالگرد پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ در مدار فضا قرار گرفت و در ۵ اردیبهشت ۱۳۸۸ با جو غلیظ مناطق غربی آمریکای جنوبی و اقیانوس آرام برخورد کرد و به کار ۸۲ روزه خود پایان داد.
در سال ۲۰۰۸ میلادی ابتدا ستاد کل نیروهای مسلح ایران اعلام کرد که ماهواره امید با یک «موشک ایرانی» به فضا فرستاده شدهاست اما ساعاتی بعد خبر پرتاپ ماهواره امید تکذیب و تاکید شد که تنها موشک ماهواره بر سفیر امید، که قرار است در آینده ماهواره امید را به فضا منتقل کند، آزمایش شدهاست. ناسا تایید کرد که این پرتاب موفقیت آمیز بودهاست. همچنین محمود احمدینژاد، رئیس جمهور ایران گفت «این ماهواره پرتاب شد تا یکتا پرستی و صلح و عدالت را در جهان بگسترد» و وزیر امور خارجه منوچهر متکی گفت این ماهواره پرتاب شد تا نیازهای کشور را برآورده سازد و کاملا برای اهداف صلح آمیز است.
امید دوّمین ماهواره ایران در مدار بود. اولین ماهواره سینا ۱ است که توسط روسیه در سال ۲۰۰۵ ساخته و برای ایران به فضا پرتاب شده است.
نوع ماهواره : مخابراتی
ابعاد کلی سازه در حالت بسته : ۴۰ در ۴۰ در ۴۰ سانتیمترمکعب
وزن : ۲۷ کیلو گرم
کنترل حرارات : پسیو
باند فرکانس : UHF
ایستگاههای رنجینگ (۴ ایستگاه)
ایستگاههای تله متری و تله کامند (۳ ایستگاه)
ایستگاه کنترل مرکزی (۱ ایستگاه)
فناوری های کلیدی در پروژه
تولید الکترونیک ماهواره
تولید فرستنده و گیرنده فضایی
فناوری QSM بهعنوان فناوری حساس سازهای در ماهواره
فناوری TVT بهعنوان فناوری حساس طراحی حرارتی ماهواره
تستهای محیطی فضایی بعنوان بالاترین رده کیفی قطعات
فناوری بکارگیری GPS فضایی بخصوص در ماهواره بدون پایداری امید
فناوری Ranging
فناوری شبیهسازی پرواز ماهواره
مهندسی سامانه فضایی بصورت کاملاً بومی
اثبات وجود ماهواره در مدار
تعیین دوره تناوب و زمان طلوع ماهواره با دقت بالا
ارتباط تله متری تله کامند با ماهواره
تهیه نرم افزارهای گزارش گیری برای تحلیل اطلاعات تله متری
این ماهواره در هر ۲۴ ساعت، ۱۵ بار به دور زمین میچرخید و گزارشهای دورسنجی به مرکز فضایی در ایران میفرستاد. این ماهواره همچنین دو باند بسامد و هشت آنتن برای ارسال اطلاعات داشت که در هربار چرخش، دوبار توسط ایستگاههای زمینی کنترل و هدایت میشد.
ماهواره امید از نوع ماهواره سبک بود و توسط ماهوارهبر «سفیر دو» در مدار قرار گرفتهبود. این ماهواره با هدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و دورسنجی مشخصات زیرسامانهها، در مدار زمین قرار داده شده بود. مدت زمان فعالیت این ماهواره، ۵۰ روز اعلام شده است. این ماهواره که در ارتفاع ۲۴۶ تا ۳۷۷ کیلومتری زمین و در داخل جو قرار داشت و در مدار پایین بود (ماهوارههای مدار بالا یا زمین گرد که بسیار محدود هستند در ارتفاع ۳۶۰۰۰ کیلومتری سطح زمین قرار میگیرند)و بر اساس ماموریت تعریف شده برای آن، پس ازمدتی در اثر جاذبه زمین انرژی خود را از دست داده و سقوط میکند.
ایستگاه هدایت و کنترل ماهواره در مدار ارتفاع پایین نیز وظیفه تعیین موقعیت ماهواره در مدار را بر عهده داشته و ارتباط رادیویی با ماهواره برقرار میکند و فرمانهای کنترلی را به ماهواره ارسال نموده و پاسخ آن را دریافت میکند. این ماهواره توسط ماهوارهبر سفیر ساخت ایران توسط موشک سفیر از پایگاه فضایی ایران، به مدار پرتاب شد. موشک سفیر برای پرتاب این ماهواره به فضا طراحی شدهاست. ماهواره امید به همراه ایستگاههای زیرزمینی و پرتاب فضایی، جمعاً نخستین سامانهٔ فضایی بومی ایران را تشکیل میدادند.
این پروژه از پانزدهم اسفند ماه سال ۱۳۸۴ آغاز گردید و طی ۲ سال آماده انجام تستهای مشترک شد. از نقاط بسیار برجسته این پروژه این است که طراحی سامانه ای ماهواره امید بصورت کاملاً بومی توسط متخصصان داخلی انجام شده است. طراحی سامانه ای ماهواره امید با توجه به شرایط و امکانات داخلی طی سه ماه نهایی گردید و پس از آن طراحی اولیه زیرسامانه های ماهواره با هدف تعیین مشخصات کلیدی و تفصیلی هر کدام آغاز گردید. هدف از این مرحله (طراحی زیرسامانه ها)، رسیدن به مرحله ساخت نمونه های آزمایشگاهی هر یک از زیرسامانه ها بود تا بتوان طراحی انجام شده را بصورت آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار داد. البته اتمام این مرحله به معنی نهایی شدن طراحی نبود و کلیه مشخصات طراحی در مراحل بعدی پروژه و توسط آزمایشهای مختلف مورد ارزیابی قرار گرفت و اصلاحات مورد نیاز در طراحی اعمال گردید. در واقع مرحله طراحی تفصیلی زیرسامانه ها تا مراحل پایانی پروژه ادامه داشته است.در مرحله ساخت نمونه آزمایشگاهی، کلیه اشکالات و اصلاحات عملکردی ناشی از طراحی اولیه مشخص و مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به آخرین اصلاحات بدست آمده، مرحله ساخت نمونه مهندسی ماهواره آغاز گردید.
هدف در این مرحله، دستیابی به یک نمونه کامل ماهواره از لحاظ مشخصات فیزیکی و عملکردی بوده است. در این مرحله فارغ از تحمل ماهواره در برابر شرایط محیطی، عملکرد قسمتهای مختلف بصورت مجزا و کل ماهواره بصورت تجمیعی مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به عدم تجربه قبلی کشور در خصوص انجام تستهای مورد نیاز یک محصول فضایی، تلاشهای ارزشمندی در خصوص شناسایی و یا تجهیز امکانات داخلی برای انجام چنین تستهایی صورت پذیرفت. تست نمونه مهندسی ماهواره توانست شرایط کار را برای ساخت نمونه پروازی هموار سازد. تستهایی که برای نمونه پروازی ماهواره در نظر گرفته شده بود، مطابق استانداردهای معتبر فضایی و با توجه به شرایط داخلی کشور تنظیم شده بود.
تمهیداتی که در طراحی برای تحمل شرایط محیطی شامل لرزه های ناشی از ماهوارهبر، تغییرات دمایی بسیار زیاد در مدار زمین و شرایط خلأ، اندیشیده شده بود با انجام موفق تستهای محیطی اثبات گردید و بدین ترتیب اولین ماهواره بومی جمهوری اسلامی ایران آماده پرتاب شد.
ساخت اولین سامانه فضایی بومی جمهوری اسلامی ایران
بومی سازی فناوری فضایی به عنوان قطب مهم مولد دانش و فناوری در سایر صنایع
اقتدار ملی از منظر دستیابی و تسلط به فضا
نقطه عطف در صنعت فضایی کشور
ورود اساتید دانشگاهها و دانشجویان رشتههای مختلف مهندسی به عرصههای عملی فضایی
شناسایی ظرفیتهای موجود در خصوص تجهیزات ساخت، مونتاژ و تست ماهواره
ایجاد بستر فعالیتهای فضایی در شرکتهای خصوصی
ایجاد فضای عملیاتی ساخت و تست ماهواره و ایستگاههای زمینی در تعامل با ماهوارهبر داخلی
طراحی و ساخت اولین ایستگاه کنترل و هدایت ماهواره ها در سطح کشور بصورت بومی
کسب بستر علمی طراحی و ساخت آنتهای یاگی
دستیابی به دانش طراحی سیستمهای سروسیستم کنترل آنتن ردگیر ماهواره
کسب دانش بالستیک مدار و اختلالات فضایی تأثیر گذار ماهواره ها
طراحی نرم افزارهای مونیتورینگ و کنترل ماهواره
طراحی نرم افزارهای پردازش کدینگ و رمزگذاری داده های تله متری، تله کامند
طراحی نرم افزارهای جستجوگر ماهواره (رنجینگ ،داپلر،تک ایستگاهی)
کسب دانش فنی طراحی و ساخت پایه وسازه و ساختارایستگاههای TT&C میکروماهواره
کسب تجربه ارتباط مخابراتی بین تجهیزات ایستگاه زمینی و تجهیزات ماهواره
کسب تجربه ردگیری و دریافت سیگنال از ماهواره های عملیاتی توسط ایستگاه زمینی بومی
این ماهواره با زاویه میل مداری ۵۵٫۵ درجه در مدار زمین قرار داشت. ارتفاع مدار این ماهواره ۲۴۶ تا ۳۷۷ کیلومتر بوده و در هر ۹۰٫۷۶ دقیقه یک بار به دور زمین میچرخید.
