ماهیگیری با نیزه روش باستانی ماهیگیری است که در سراسر جهان برای هزاران سال مورد استفاده قرار میگرفتهاست. تمدنهای نخستین در اوایل آشنایی خود با رسوم شکار، ماهیگیری با نیزه را در رودخانهها با استفاده از نیزههای تیز خود آموخته بودند.امروزه در ماهیگیری نوین نیز از نیزه استفاده میکنند. ماهیگیری با اسلحههای نیزهپران الاستیک یا بادی و یا با نیزهپرانهای گاز فشرده از روشهای شکار ماهی است که خود دارای اصول و قوائد خاص، تکنیکهای تخصصی و تجهیزات مخصوص به خود برای انواع مختلفی از گونهها در محیطهای آبی گوناگون توسعه یافتهاند.
ماهیگیری با نیزه ممکن است با استفاده از غواصی آزاد، غواصی سطحی و یا تکنیکهای دیگر غواصی انجام شود. ماهیگیری با نیزه با استفاده از تجهیزات غواصی در سراسر جهان به دلیل مغایرت با قوانین محیط زیستی و تخریب منابع طبیعی عملی غیرقانونی است. حتی در برخی از دیگر کشورها استفاده از اسلحه در ماهیگیری یا ماهیگیری با نیزه به تنهائی غیرقانونی اعلام شدهاست و پیگرد قانونی نیز دارد.
ماهیگیری با نیزه یا زوبینهای خاردار (هارپون) در عصر دیرینزیوی بسیار گسترده بود. غار کوسکوئر در جنوب فرانسه در برگیرنده بخشهائی هنری از زندگی غارنشینی با قدمت بیش از ۱۶۰۰۰ سال میباشد. این غار دارای نقاشیهایی با مهر و موم است که دارای زوبین میباشد. مراجعه به ادبیات باستان نیز وجود ماهی گیری با نیزه را تایید میدارد، هر چند، در اکثر موارد، شرح به جزئیات اشارهای ننمودهاست. نمونه اولیه آن از کتاب مقدس در کانستو، پوست خود را با چدنهای خاردار پر میکنید؟ یا سر خود را با نیزه ماهی؟
مورخ یونانی پلیبیوس حدود ۱۲۰ تا ۲۳۰ سال پیش از میلاد در تاریخ خود، اشاره به شکار برای شمشیر ماهی با استفاده از زوبینهای سرخاردار نمودهاست. اوپیان نویسنده یونانی اهل کوریکوس نیز که رسالهای بزرگ در باره ماهیگیری دریایی نوشتهاست، اشاره میکند که هالیولیکا یا هالیوتیکا، بین سالهای ۱۷۷ و ۱۸۰ تشکیل شدهاست. این از جمله نخستین اسنادی است که سالم بدست آمده و جان سالم به در برده و دست نخوردهاست. اوپیان وسایل مختلف ماهیگیری از جمله استفاده از نیزه و نیزههای سه سر را توصیف میکند.
همچنین در قطعه شعری در باره ماهیگیری، یک پهلوان از جان گذشته به نام راتیاریوس نیزهای سه شاخه و ریخته گری شده و خالص ساختهاست. او در تصاویر با مارمیلو که یک نوع شمشیر کوتاه و تصویری از یک ماهی در جلو آن بودهاست دیده شدهاست. زوبینهای مس به زوبینهای دریانوردی شبیه بودهاند و به دوران باستان پیوندخوردهاند. شکارچیان اولیه در هند، مردم مین کوپی و ساکنان بومی جزایر آندامان و نیکوبار نیز از زوبینهای با کابلهای طولانی برای ماهیگیری در زمانهای اولیه استفاده میکردند.
ماهیگیری با نیزه روش باستانی ماهیگیری است و ممکن است با نیزه معمولی یا نوع خاصی از قبیل نیزه مارماهی یا نیزه سه شاخه انجام شود. نوعی نیزه سه شاخه کوچک با دسته بلند نیز که در آمریکای جنوبی برای شکار گیگینگ بول فراگ با نور در شب و یا برای شکار کپور و ماهیهای دیگر در عمق کم استفاده میشود. ماهیگیری سنتی با نیزه محدود به آبهای کم عمق است، اما توسعه اسلحههای ماهیگیری با نیزه اجازه میدهد تا ماهیگیری در آبهای عمیق تر نیز امکان پذیرد. با استفاده از آن، غواصان آزاد (فیری دایورز) قادر به حبس نفسهای طولانی با نگاه داشتن نفس خود تا چهار دقیقه و گاهی اوقات بیشتر در زیر آب میتوانند به شکار بپردازند.
ماهی گیری با نیزه در سراسر جهان شدیداً تحت کنترل بوده و زیر نظارت بسیار محکم و محدودی اداره میشود. استرالیا به صورت محدود اجازه میدهد تا ماهی گیری با نیزه فقط به صورت تفریحی، در فصلهای خاص و به طور کلی تنها برای شکار گونههای خاص با حبس نفس و غواصی آزاد انجام شود. محدودیتهای متعدد و فراوانی نیز در مناطق حفاظت شده دریائی اعمال گردیدهاست. نهاد سازماندهی کننده آن نیز فدراسیون ماهی گیری تفریحی استرالیا است. شعار و چشم انداز این گروه این است: «ماهی گیری پایدار، انتخابی و امن با نیزه» اعضای در AUF حمایت از گونههای در خطر را با سازماندهی مسابقات گوناگون فراهم میکنند.نروژ دارای خط ساحلی با جمعیتی نسبتاً زیاد است و یکی از لیبرال ترین قوانین در ماهی گیری با نیزه را در نیمکره شمالی داراست. ماهی گیری با نیزه با تجهیزات اسکوبا کاملاً ممنوع است. ماهی گیری با نیزه در نروژ فقط به گونههای آنادورم مانند ماهی آزاد اقیانوس اطلس و ماهی قزل آلا و خرچنگ دریایی، محدود گردیدهاست.
در مکزیک پروانه ماهیگیری به طور منظم به غواصان آزاد اجازه میدهد تا ماهی گیری با نیزه را تجربه نمایند، ولی نه با اسلحههای ماهیگیری با نیزه بلکه تنها با یک قطعه نیزه. ماهی گیری با نیزه با تجهیزات اسکوبا کاملاً غیر قانونی و موجب پیگرد است و استفاده از آن دارای جریمهها شدید و شامل جریمههای نقدی، مصادره کامل تجهیزات و حتی زندان میگردد. ماهی گیری با نیزه در فلوریدا و بسیاری از دیگر ایالات در ایالات متحده، فقط محدود به آبهای فراساحلی میگردد و تا چند صد متر دورتر از ساحل ممنوع است. انواع بسیاری از ماهیان در حال حاضر تحت حفاظت شدید بوده و شکار با نیزه دارای محدودیتهای بسیار سنگین است. در بریتانیا، در حالی که ماهی گیری با نیزه به صراحت ممنوع گردیدهاست ولی در سطح ملی قانونی مربوط به شکار گونههای مجاز ماهی با توجه به محدودیتهای اندازه و حداقل وزن وضع گردیدهاست. به عنوان مثال، ماهی گیری با نیزه در مناطق غیر جزر و مدی و فقط در رودخانهها مجاز است.
